Koszałki-opałki, czyli prawo karne w bajkach
Czy szczurek Wiechetek dopuścił się kradzieży z włamaniem? Czy krasnoludek Podziomek prał brudne pieniądze? Czy zjedzenie Popiela przez myszy stanowiło zbrodnię zamachu stanu? Czy Koszałek-Opałek popełnił przestępstwo paserstwa lub urzędnicze? Dlaczego król Krak dopuścił się handlu ludźmi, a szewczykowi Dratewce nie można przypisać zabicia Smoka Wawelskiego? Czy Wanda, co nie chciała Niemca, podżegała do nienawiści na tle narodowościowym? Do czego przemocą doprowadził królewicz Kopciuszka? Czy Czerwony Kapturek przejawiała oznaki demoralizacji? Czy Jaś i Małgosia dopuścili się kradzieży szczególnie zuchwałej? Za co odpowiadała sztuczna inteligencja (Al) lustra królowej, macochy Śnieżki? Dlaczego Mały Książę odrzucił stanowisko ministra sprawiedliwości? Co kryła „praktyczna baryłeczka” Kłapouchego?
Udzielenia odpowiedzi na te i inne pytania podjęli się autorzy, analizując powszechnie znane, wybrane baśnie i legendy z punktu widzenia współczesnego polskiego prawa karnego, w tym jego podstawowych zasad, sięgających fundamentów demokratycznego państwa prawnego. Jak wskazuje praktyka dydaktyczna, metoda ta ułatwia zrozumienie nawet najtrudniejszych instytucji prawnokarnych. Na tych przykładach przedstawiono również wykład sprawiedliwości i sztuki sędziowania, gdyż to sędzia jest „mówiącą ustawą”. Wywód został wzbogacony o łacińskie paremie prawnicze, by ukazać ciągłość myśli sięgającą starożytności.
Tytuł publikacji nawiązuje do zapisów, czynionych zawsze sumiennie i w dobrej wierze, choć niekoniecznie oddających naukową prawdę, przez nadwornego kronikarza w królestwie krasnoludków Koszałka-Opałka, ujętych następnie przez Marię Konopnicką w zeznaniu O krasnoludkach i o sierotce Marysi. Wywód trzeba przeto czytać z przymrużeniem oka, tak jak uczyniłaby to grecka Temida, gdyby na chwilę uniosła zakładaną jej, według tradycji, opaskę uniemożliwiającą widzenie, lecz ułatwiającą, sine ira et studio, rozstrzyganie, co słuszne i prawe, a co niegodziwe i z prawem sprzeczne.
Wstęp 11
Rozdział I. „O krasnoludkach i o sierotce Marysi” w ogólności 17
1. Wymiar sprawiedliwości w królestwie krasnoludków 17
1.1. Homo trium litterarum 17
1.2. Struktura przestępstwa 19
1.3. Przestępstwo „na raty” 22
2. Proces szczurka Wiechetka 22
2.1. Prawo karne materialne w procesie karnym 22
2.2. Kociego-Oczka oskarżenie i wniosek o ukaranie w świetle teorii kary 24
2.3. „Głód… głód… głód…” 27
2.4. Stan traumy a pojęcie czynu 28
2.5. Habemus confitentem reum 29
2.6. Poczytalność warunkiem przypisania winy 31
3. Wyrok 31
3.1. Ustalenie wszystkich elementów struktury przestępstwa Wiechetka 31
3.2. „Śmierć! Śmierć złoczyńcy!” 32
4. Ułaskawienie Wiechetka 33
4.1. „Zwyciężyłeś, Pietrzyku!” 33
4.2. Ułaskawienie dopuszczalne dopiero po prawomocnym skazaniu 33
4.3. Dogmatyczna racja ułaskawienia Wiechetka 34
4.4. Normatywne pojmowanie winy jako podstawa jej stopniowania i pozaustawowa okoliczność wyłączająca jej przypisanie 36
Rozdział II. Lekcje historii Koszałka-Opałka 41
1. Królewski kronikarz naucza historii 41
1.1. Bocian a sprawa polska 41
1.2. „…Popiel krwawy, Pastwi się coraz nowém okrócieństwem…” 42
2. Karalność usunięcia przemocą tyrana 44
2.1. Zamach stanu 44
2.2. Uchylenie karalności obalenia tyrana – nienaruszone dobro prawne 44
2.3. Racje możliwego oskarżenia krasnoludków o zabójstwo Popiela 47
2.4. Pobicie ze śmiertelnym następstwem 47
2.5. Zabójstwo człowieka – zamach na życie prezydenta a ideologia nawołująca do przemocy 48
3. Nawoływanie do nienawiści na tle narodowościowym 49
3.1. „Wanda lezy w naséj ziemi, Co nie chciała Miemca” 49
3.2. Mowa nienawiści i nakłanianie do samobójstwa 50
4. Status prawny krasnoludków 52
4.1. „Każda chata ma swego Skrzata” 52
4.2. Krasnoludki jako gwaranci opieki nad dziećmi 53
4.3. Aniołowie Boży pozbawiają krasnoludki statusu gwarantów 54
4.4. Matki powierzają dzieciątka Aniołom 56
4.5. Krasnoludki wychowują niedbałe gospodynie 57
4.6. Obrona gospodyń przed odmieńcami 61
4.7. Błąd co do prawa albo co do kontratypu 65
4.8. Karcenie dzieci według prawa zwyczajowego 66
4.9. Krasnoludek Podziomek fałszuje pieniądze i je pierze przez darowiznę 67
Rozdział III. Lis Sadełko i Koszałek-Opałek 69
1. Łotrostwa Sadełki 69
1.1. #muremzaptactwem 69
1.2. Koszałek-Opałek zbacza z drogi cnoty 71
1.3. Ułatwienie popełnienia czynu zabronionego jako współsprawstwo 74
1.4. Nieprzeszkodzenie przestępstwu przez sierotkę Marysię oraz Gasia 76
1.5. „Brawo ja!” 78
2. Czy Koszałek-Opałek popełnił przestępstwo paserstwa lub urzędnicze? 81
2.1. Przyjęcie przez Koszałka-Opałka gęsich piór a paserstwo 81
2.2. Błędna przepowiednia Koszałka-Opałka jako niedopełnienie obowiązku służbowego 83
Rozdział IV. Krasnoludkowe prawa w realiach współczesności 87
1. Sexus krasnoludków a małżeństwa osób tej samej płci 87
1.1. Krasnoludki są mężczyznami 87
1.2. Małżeństwa krasnoludków 88
2. Krasnoludki pod ochroną obowiązującego prawa 91
2.1. „Gdy kościelne dzwony dzwonią, krasnoludki wnet się chronią” 91
2.2. Przeciw krasnoludkofobii 92
Rozdział V. Wzgórze Wawelskie siedliskiem występku 95
1. „Był smok wielki…” 95
1.1. „A gardziel jego pali, i pochłania co żywie” 95
1.2. Legalność pierwotna i wtórna zgładzenia Smoka 97
1.3. Król Krak uprawia handel ludźmi 98
2. Zabicie Smoka Wawelskiego, czyli o zasadach obiektywnego przypisania skutku 101
2.1. Czy szewczyk Dratewka był sprawcą śmierci smoka? 101
2.2. Reguły obiektywnego przypisania skutku 101
2.3. Smok Wawelski na kozetce psychoanalizy 104
Rozdział VI. Triumf Kopciuszka 107
1. Patologia domu Kopciuszka 107
1.1. Jak głosi przekleństwo: „Byś dostał rodzeństwo!” 107
1.2. Ta macocha Cię nie kocha 114
2. Wyrodny ojciec 116
3. Królewicz przemocą doprowadza Kopciuszka do… 117
4. Królewicz złodziejem?! 120
5. Krwawa handlarka ludźmi 121
6. Nullum malum… 125
Rozdział VII. Upadek Czerwonego Kapturka 127
1. Klasizm! 127
2. Mater semper certa est 129
3. Wilk stary grzesznik 133
4. „Gdy miałam sześć lat, udusiłam pierwszą papugę” 136
5. Demoralizacja Czerwonego Kapturka 138
6. „Jeszcze raz i Kaukaz!” 139
Rozdział VIII. Bonnie i Clyde?! Nie, Jaś i Małgosia! 143
1. Morderczy rodzice 143
2. Małe szkodniki 145
3. W zgodzie z naturą 148
4. Nemo sine vitio est 148
5. Mord i rabunek 151
6. Zaufany paser 152
7. Wzorem Schliemanna 153
Rozdział IX. Królewna Śnieżka 157
1. „Matka zazdrość w ludziach płodzi gniew” 157
2. „Widziałem rzeczy, o których wam, ludziom, nawet się nie śniło” 162
2.1. Oprogramowanie Lustra królowej® 162
2.2. „Baczność! Groźne roboty!” 166
2.3. Odpowiedzialność karna twórcy/operatora AI 174
3. „Litościwy” myśliwy 175
4. Mała włóczęga 176
5. Krasnoludek cię nie chroni, gdy macocha zła cię goni! 178
6. „Co my zrobimy z corpusem delicti?!” 180
7. „Bezprawna siła przed bezsilnym prawem” 183
8. In tyrannos! 184
Rozdział X. Ściganie i wymiar sprawiedliwości w Niebie 189
1. Zamiast Facebooka 189
2. Kradzież – przywłaszczenie 190
3. Przestępstwo urzędnicze 191
4. Pycha podąża przed upadkiem 194
5. Sprawiedliwość i miłosierdzie 196
6. Dialektyka przebaczenia 197
7. Ósmy grzech główny 203
Rozdział XI. Mały Książę 207
1. Mały Książę gwarantem bezpieczeństwa róży 207
2. Mały Książę odrzucający stanowisko ministra sprawiedliwości 208
Finis coronat opus 211
Aneks nr 1 215
Tadeusz Urban
Chatka wiedźmy 215
Adam J. Białas
Dramatyczne przeżycia biednego Wiechetka 216
Jaśko i jego trauma z dzieciństwa 217
Kopciuszek, czyli historia o znęcaniu się, zaburzeniach osobowości i objawach psychotycznych 218
Głód, halucynacje i płonąca staruszka, czyli przygody Jasia i Małgosi 223
Do trzech razy sztuka, czyli śmiertelnie poważna ekspertyza dotycząca usiłowania zabójstwa Śnieżki 224
Aneks nr 2 233
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. z 2024 r. poz. 17 ze zm. – wg stanu prawnego na dzień 1 marca 2024 r.) (wyciąg) 233
Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (Dz.U. z 2023 r. poz. 2119 ze zm. – wg stanu prawnego na dzień 1 marca 2024 r.) (wyciąg) 254
Indeks rzeczowy 257
