Prawa człowieka. Współczesne zjawiska, wyzwania, zagrożenia Tom I
Drogi Czytelniku,
oddawana Ci do rąk publikacja pod naukową redakcją Pani doktor Anny Kalisz stanowi pokłosie konferencji naukowej pt. „Prawa człowieka – współczesne zjawiska, wyzwania, zagrożenia”, zorganizowanej w Wyższej Szkole Humanitas w Sosnowcu w dniu 25 kwietnia 2014 roku. Ważne jest, że obok Władz Uczelni swoje organizacyjne i merytoryczne wsparcie inicjatywie tej okazali Sekretarz Komisji Nauk Prawnych i Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk dr Bolesław Ćwiertniak oraz Pełnomocnik Terenowy Rzecznika Praw Obywatelskich w Katowicach dr Aleksandra Wentkowska. (…)
Warto podkreślić jednak, że publikacja nie stanowi po prostu „materiałów pokonferencyjnych”, lecz gromadzi rozważania różnych Autorów zajmujących się tytułową tematyką.
Wspólnym mianownikiem dla wszystkich prac są prawa człowieka i ich ochrona, niemniej prace te są charakterem zróżnicowane. Wśród nich odnajdujemy prace traktujące o prawach człowieka w różnych aspektach, a to o prawach człowieka w ujęciu generacyjnym – klasycznym, o prawach człowieka na gruncie prawa międzynarodowego, prawa publicznego, prawa prywatnego oraz na gruncie prawa pracy.
Konferencyjne wystąpienia oraz niniejsza publikacja skłoniły nas między innymi do powrotu do podstawowego pytania: czy prawa człowieka stanowią odrębną dziedzinę prawa, czy może tak jednak nie jest? Z jednej strony pojęcie praw człowieka funkcjonuje w świadomości społecznej, czasem napotykamy pojęcie „prawo praw człowieka”, istnieje i rozwija się doktryna praw człowieka, na niektórych wydziałach prawa uniwersytetów funkcjonują katedry praw człowieka. Z drugiej strony, o ile prawa człowieka mogą stanowić i stanowią odrębny przedmiot nauczania, to jednak wydaje się, że nie stanowią one odrębnej dyscypliny prawa. Zagadnienia praw człowieka bardziej przenikają różne dyscypliny prawa i zarówno treść książki, jak i jej systematyka wydają się tę tezę potwierdzać. Tak więc prawa człowieka mają swój wymiar międzynarodowy i ponadnarodowy, mają swój wymiar konstytucyjny – zasadniczo horyzontalny, do ich naruszeń dochodzi w obszarze zarówno stanowienia, jak i stosowania norm prawa administracyjnego, karnego, cywilnego, jak i norm składających się na inne dyscypliny prawa. Ponadto prawa człowieka cechuje dynamika przejawiająca się we wkraczaniu przez nie na obszary, na których ich wcześniej nie stwierdzano, na przykład prawa człowieka postępują za rozwojem stosunków społecznych, rozwojem techniki czy technologii. Ponieważ prawa człowieka wymagają ochrony, to za ich rozwojem postępuje rozwój instytucji, procedur i całych mechanizmów ich ochrony, często wysoce wyspecjalizowanych, zarówno w wymiarze prawa międzynarodowego, jak i w wymiarze prawa wewnętrznego. (…)
Andrzej Bisztyga
(frag. Słowa wstępnego)
Słowo wstępne – Andrzej Bisztyga 13
Od Redaktora 15
I . PRAWA CZŁOWIEKA W UJĘCIU KLASYCZNYM
(GENERACJE PRAW CZŁOWIEKA)
Anna Kalisz
Prawa kolektywne na tle klasycznego ujęcia praw człowieka 23
Tomasz Ćwiertniak
Zagadnienie obiektywności i uniwersalności praw człowieka. Zarys problematyki 33
Paweł Chmielnicki
Czy istnieje publiczne prawo podmiotowe do bogacenia się? 49
Katarzyna Cichos
Wyeliminowanie ubóstwa nowym zobowiązaniem prawnomiędzynarodowym 57
Piotr Mączyński
Działania na rzecz bezpieczeństwa lokalnego jako czynnik kształtujący prawo
do bezpieczeństwa osobistego 65
Urszula Dziki
Prawo człowieka do środowiska naturalnego – wybrane aspekty prawne i pozaprawne 71
Renata Płaszowska
Prawne problemy związane z realizacją prawa dostępu do dziedzictwa ludzkości 91
Katarzyna Roszewska
Proces wdrażania konwencji o prawach osób niepełnosprawnych 99
II. PRAWA CZŁOWIEKA W ASPEKCIE MIĘDZYNARODOWYM
Agnieszka Chmielowiec
Konstytucyjny status jednostki w RP a prawo międzynarodowe i prawo unijne
– uwagi ogólne 111
Jarosław Sozański
Kłopoty z wdrożeniem traktatowych unormowań ochrony praw człowieka
w porządku prawnym Unii Europejskiej 117
Paulina Stawicka
Przystąpienie Unii Europejskiej do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności – korzyści, zagrożenia i wyzwania 137
Magdalena Półtorak
Unijna koncepcja równości płci na tle standardów CEDAW 147
Bogdan Nowosad
Prawa unijnego pasażera jako element praw człowieka trzeciej generacji 157
Katarzyna Krzywińska
Prawa człowieka i obywatela w świetle Konstytucji Federalnej Szwajcarii z 1999 roku 165
Renata Jankowska
Naruszenie praw człowieka na Cyprze po zamachu stanu w 1974 roku. Wybrane problemy 175
Kamila Kasperska-Kurzawa
Aneksja Krymu – naruszenie pacta sunt servanda a klauzula rebus sic stantibus 183
Andrzej Pogłódek, Bogusław Przywora
Sąd Konstytucyjny w Mołdawii 193
III. PRAWA CZŁOWIEKA W UJĘCIU PRAWA PUBLICZNEGO
Jerzy Paśnik
Prawo jednostki do bezpieczeństwa w państwie czy też prawo jednostki do bezpiecznego państwa – wybrane kwestie 207
Artur Biłgorajski
Granice wolności czy wolność ponad granicami? Kilka uwag na temat koncepcji wolności jednostki w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. 217
Maciej Borski
Zasada demokratycznego państwa prawnego jako źródło zasad przyzwoitej legislacji 223
Daniel Wojtczak
Zasada społeczeństwa obywatelskiego w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego 233
Justyna Dzierżawska
Realizacja konstytucyjnego prawa do nauki na poziomie szkoły podstawowej 241
Michalina Nawrot
Kilka uwag o konstytucyjnej wolności zgromadzeń 249
Bartłomiej Samek
Konstytucyjne prawo do obrony jako gwarancja poszanowania praw człowieka w procesie karnym 257
Karolina Wenecka
Konstytucyjna zasada określoności prawa karnego
(nullum crimen et nulla poena sine lege) 265
Jurij Vasiv
Нарушение права человека на жизнь в Украине путем
неосторожного причинения смерти 273
Magdalena Gurdek
Prawo przedsiębiorcy do swobodnego wyboru drugiej strony umowy w świetle art. 24f ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym 289
