Tradycja współcześnie - repetycja czy innowacja
Tradycja – jako zjawisko i jako problem – pozostawała przez ostatnich kilka dziesięcioleci poza sferą większego zainteresowania badaczy literatury i kultury. Dopiero w ostatnich latach zaczęła coraz wyraźniej domagać się uznania, opisu i reinterpretacji, zgodnych z jej rolą, postacią i funkcjami w kulturze i myśli współczesnej. A są one, jak wiadomo, zdominowane przez przeszłość: tzn. przez jej oddziaływanie na teraźniejszość, przez jej reinterpretowanie z perspektywy współczesności, zgodne z różnymi «politykami pamięci»; przez kompulsywne «przebijanie się» jej traumatycznych postaci na powierzchnię współczesnego życia spod warstw stłumień, przemilczeń, czy tabuistycznych zakazów. Kategoria tradycji nie jest oczywiście immunizowana na te procesy; przeciwnie – właśnie w jej obrębie nabierają one szczególnej intensywności, a bywa, że i wzorcowych postaci.
Z recenzji prof. dra hab. Ryszarda Nycza
Artykuły zamieszczone w niniejszym tomie, chociaż zróżnicowane zarówno metodologicznie, jak i zogniskowane wokół odmiennych problemów współczesnej humanistyki, stanowią interesującą odpowiedź na postawione w tytule pytanie o charakter tradycji współcześnie. Odpowiedź na owo pytanie nie jest ani oczywista, ani jednoznaczna, bowiem uznaniu, iż kategoria tradycji jest interesująca badawczo, nie towarzyszy próba jej ścisłego zdefiniowania i zamknięcia za pomocą kilku określeń i ograniczeń. Badacze, których artykuły zamieszczone w niniejszym tomie, postrzegają tradycję jako istotny i inspirujący punkt odniesienia. Jednak ten punkt odniesienia – jak dotąd – pozostaje rozpięty pomiędzy (pozornie sprzecznymi) określeniami: innowacją i repetycją.
Ze Wstępu Justyny Tabaszewskiej i Anny Jarmuszkiewicz
Wstęp. Tradycja współcześnie – repetycja czy innowacja? 7
I. Od tradycji do pamięci kulturowej 9
Anna Jarmuszkiewicz, Kanon i tradycja w perspektywie literatury światowej 11
Natalia Palich, Wyzwoleni z tradycji? Literatura i krytyka postkolonialna wobec kanonu 21
Justyna Tabaszewska, Między kultywacją a wyborem – spór wokół pojęcia tradycji w polskim literaturoznawstwie 27
Aldona Kopkiewicz, Par coeur. Nieunikniona i niezobowiązująca tradycja 37
Maria Kobielska, Nowa zabawka literaturoznawcy. Do czego jest nam potrzebna pamięć kulturowa? 49
II. Redefiniowanie tradycji 61
Ewa Zielińska, Antykwaryczna uczta. Smakowanie tradycji w koncepcji myśli słabej Gianniego Vattimo 63
Michalina Kmiecik, Antytradycjonalizm czy inna tradycja – o awangardowej redefinicji nowości 75
Anna Kasperek, Między nowatorstwem a tradycją – poszukiwanie współczesnego modelu powieści u prozaików pokolenia 1910 85
Katarzyna Szkaradnik, „Odnaleźć się w tym, z czego się kiedyś uciekło”. Mieczysława Porębskiego hermeneutyczne spojrzenie na tradycję i cywilizację 91
Ewa Wojciechowska, Dialektyka doczytywania i dopowiadania, czyli romantyzm jako styl lektury 101
Klaudia Ordzowiały-Grzegorczyk, Buntownicza wierność tradycji? Doświadczenie Mickiewiczowskiego słowa w eseistyce Juliana Przybosia 111
III. Gra z tradycją – repetycje i innowacje 121
Aleksandra Sowa-Zduńczyk, Stanisława Barańczaka Piosenki, nie śpiewane Żonie w kontekście tradycji: odniesienie, zaprzeczenie, tworzenie nowego 123
Michał Piętniewicz, Dialektyka całości i fragmentu w Widnokręgu Wiesława Myśliwskiego 133
Kamila Czaja, Kanon(y) „poety-belfra” – Paweł Lekszycki wobec tradycji 141
Justyna Gorzkowicz, Idea vanitas w sztuce Roberta Kuśmirowskiego 151
IV. Tradycja wyobrażona 161
Aleksandra Jastrzębska, Tradycja w lekturze nieznawców 163
Krzysztof Jajko, W poszukiwaniu kinematograficznej tradycji gatunków filmowych 171
Bogumiła Śniegocka, Czy popbanalizm jest powtórzeniem pop-artu? 181
Piotr Gorliński-Kucik, Tradycja literacka w Lodzie – między parodią a symulacją 191
