Wczesnośredniowieczny mikroregion osadniczy w Napolu na ziemi chełmińskiej

• Druk: Toruń, 2012
• Redakcja naukowa: Jacek Bojarski
• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika

Książka powstała na bazie rozprawy doktorskiej obronionej w 2006 roku w Instytucie Archeologii UMK w Toruniu. Stanowi podsumowanie kilku lat badań archeologicznych prowadzonych na obszarze wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego (2. poł. VII–pocz. XII w.), zlokalizowanego w dzisiejszej wsi Napole, woj. kujawsko-pomorskie. Autor przedstawia przemiany zachodzące w lokalnym garncarstwie, ukazując je na szerszym tle porównawczym, zwłaszcza w powiązaniu z sąsiednimi obszarami Pomorza, Kujaw i Mazowsza. Wyniki badań nad naczyniami ceramicznymi posłużyły do stworzenia schematu periodyzacji tego powszechnego działu wytwórczości i stały się punktem wyjścia rozważań na temat znaczenia naczyń w życiu codziennym mieszkańców. Są również podstawą źródłową do odtworzenia rozwoju zasiedlenia w mikroregionie osadniczym, którego centrum stanowiło Napole (znane ze źródeł pisanych Ostrowite), jak również studiów nad problematyką wymiany i przebiegu lądowych szlaków komunikacyjnych łączących we wczesnym średniowieczu mikroregion z sąsiednimi terenami.

[…] monografia Jacka Bojarskiego jest w świecie archeologii wczesnego średniowiecza wydarzeniem oczekiwanym. Publikacja wyników wieloletnich badań nad problematyką wczesnośredniowiecznego zespołu osadniczego w Napolu, szczególnie nad odkrytą na tym stanowisku ceramiką naczyniową, jest także ważnym wydarzeniem w archeologii ziemi chełmińskiej. Uważam ją za cenny wkład w poznanie procesów społeczno-gospodarczych zachodzących we wczesnym średniowieczu na ziemiach polskich. Mamy tu do czynienia ze znakomitym warsztatem archeologicznym, kolejnym owocem działań, jeżeli można to tak określić, „ceramologicznej szkoły toruńskiej”.

z recenzji wydawniczej doc. dr. hab. Sławomira Moździocha

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Historia i archeologia
• Redakcja: Jacek Bojarski
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-231-2983-7
• Liczba stron: 362

Od autora / 9

1. Zagadnienia wstępne / 10
1.1. Problematyka i zakres pracy / 10
1.2. Zarys dziejów badań nad mikroregionem osadniczym w Napolu / 11
1.3. Charakterystyka materiału źródłowego / 28

2. Analiza stylistyczno-technologiczna naczyń ceramicznych / 37
2.1. Uwagi wstępne / 37
2.2. Metody opracowania naczyń ceramicznych / 40
2.3. Analiza materiału / 67
2.3.1. Grodzisko (stanowisko 1) / 67
2.3.1.1. Uwagi wstępne / 67
2.3.1.2. Technologia wytwarzania naczyń / 68
2.3.1.3. Morfologia naczyń / 76
2.3.1.3.1. Formy naczyń / 76
2.3.1.3.2. Formy wylewów / 80
2.3.1.3.3. Formy den / 83
2.3.1.4. Zdobnictwo naczyń / 85
2.3.1.5. Funkcja naczyń / 90
2.3.1.6. Analiza porównawcza zbiorów – korelacja i synchronizacja zespołów naczyń ceramicznych / 91
2.3.2. Osada wschodnia (stanowisko 1b) / 115
2.3.2.1. Uwagi wstępne / 115
2.3.2.2. Technologia wytwarzania naczyń / 117
2.3.2.3. Morfologia naczyń / 124
2.3.2.3.1. Formy naczyń / 124
2.3.2.3.2. Formy wylewów / 127
2.3.2.3.3. Formy den / 129
2.3.2.4. Zdobnictwo naczyń / 131
2.3.2.5. Funkcja naczyń / 135
2.3.2.6. Analiza porównawcza zbiorów – korelacja i synchronizacja zespołów naczyń ceramicznych / 136
2.3.3. Osada zachodnia (stanowisko 6) / 155
2.3.3.1. Uwagi wstępne / 155
2.3.3.2. Technologia wytwarzania naczyń / 159
2.3.3.3. Morfologia naczyń / 168
2.3.3.3.1. Formy naczyń / 168
2.3.3.3.2. Formy wylewów / 174
2.3.3.3.3. Formy den / 176
2.3.3.4. Zdobnictwo naczyń / 179
2.3.3.5. Funkcja naczyń / 185
2.3.3.6. Analiza porównawcza zbiorów – korelacja i synchronizacja zespołów naczyń ceramicznych / 186

3. Analiza porównawcza wydzielonych serii naczyń z grodziska (stanowisko 1) i osad przygrodowych (stanowiska 1b i 6) / 228
3.1. Synchronizacja i korelacja serii naczyń ceramicznych / 228
3.2. Fazy rozwojowe wytwórczości garncarskiej w mikroregionie osadniczym w Napolu / 230
3.3. Style garncarskie / 248

4. Chronologia zespołów naczyń ceramicznych / 252
4.1. Podstawy datowania / 252
4.2. Niezależne wyznaczniki chronologii / 254
4.3. Związki chronologiczno-przestrzenne zespołów naczyń ceramicznych / 260
4.3.1. Uwagi wstępne / 260
4.3.2. Naczynia ręcznie lepione (GT I) i przykrawędnie obtaczane (GT II) / 261
4.3.3. Naczynia częściowo obtaczane (GT III–IV) / 264
4.3.4. Naczynia całkowicie obtaczane (GT V) / 268
4.4. Datowanie faz rozwoju wytwórczości garncarskiej / 281

5. Naczynia ceramiczne jako źródło poznania procesów społeczno-gospodarczych i osadniczych w mikroregionie napolskim / 287
5.1. Wytwórczość garncarska w mikroregionie – zmiany formy produkcji / 287
5.2. Naczynia ceramiczne jako przyczynek do wyjaśnienia niektórych aspektów życia gospodarczego, społecznego i religijnego / 298
5.3. Dystrybucja naczyń – rozwój rynku lokalnego, kontakty dalekosiężne / 302
5.4. Związki chronologiczno-przestrzenne zespołów naczyń ceramicznych jako podstawa do rekonstrukcji procesów zasiedlenia mikroregionu we wczesnym średniowieczu / 306

6. Podsumowanie / 318

Spis rycin / 323
Captions / 331
Spis tabel / 339
Tables list / 342
Literatura / 345
Early mediaeval settlement microregion in Napole, Chełmno Land. Pottery production as information source for learning local settlement processes
Summary / 359