Wyobraźnia - 06 Marzenia na jawie – Gaston Bachelard

• Druk: Katowice, 2012
• Seria / cykl: Prace Naukowe UŚ; Studia o Kulturze
• Autor: Alicja Głutkowska-Polniak
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Książka jest analizą inspirujących do dnia dzisiejszego koncepcji wyobraźni, które stały się istotne dla historii filozofii sztuki i są wciąż na nowo interpretowane. Zdeterminowało to wybór przedstawionych w pracy reprezentatywnych filozofów i ich teorii, począwszy od Kanta, który dał sztuce autonomię (oraz istotne znaczenie wyobraźni), przez Schopenhauera, Sartre’a, Freuda, Junga, aż po Bachelarda. Autorka, pokazując, jak wyobraźnia w różnych koncepcjach wspiera sztukę, a nawet ją warunkuje, prowadzi przez różnorodne, charakterystyczne filozoficzno-estetyczne koncepcje wyobraźni, wybrane również po to, by przedstawić wyobraźnię w jej wielowymiarowości i wieloaspektowości. Taki horyzont pozwala na szerokie ujęcie tej kategorii, ukazanie jej współdziałania z wieloma dyspozycjami umysłowymi, a także wpływu na procesy psychiczne i na rzeczywistość, szczególnie w aspekcie sztuki i designu.

Problematyka dotycząca zagadnienia wyobraźni została przedstawiona w dwu częściach, mających ukazać rozdźwięk władzy czy też funkcji, jaką jest wyobraźnia, w odniesieniu do kategorii podmiotowości. Chodzi tu o jej źródło i zastosowanie, które mogą wpływać na świadomość i z nią współdziałać bądź być zależne od nieświadomych celów. Przy czym i w jednym, i w drugim przypadku zadaniem wyobraźni jest wykreowanie bądź to samego obrazu, bez realnego odniesienia, bądź konkretnego realnego przedmiotu.

Motywem łączącym obie części jest jeszcze inna funkcja czy dyspozycja wyobraźni – kreacja. Ta właśnie zdolność przejawia się i manifestuje w sztukach (od pięknych po nowoczesne); jest to wyobraźnia współtworząca „obiekty kulturowe”, przedmioty (zjawiska, sytuacje) o artystycznej i często estetycznej wartości. Tej możliwości w odniesieniu do czasów współczesnych poświęcony jest ostatni „przystanek” tej książki, dotyczący nowych perspektyw w kreowaniu sztuki i designu w XX wieku, czyli tzw. sztuk nowoczesnych.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Ebooki popularnonaukowe
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Kultura i sztuka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8012-505-6

Spis treści

Wstęp / 7

Wprowadzenie do problematyki wyobraźni – rys historyczny / 15

Część pierwsza
Wyobraźnia w funkcji poznawczej

Rozdział I
Wyobraźnia syntezująca – Immanuel Kant
Rola wyobraźni w procesie poznania / 27
Wyobraźnia w odbiorze estetycznym / 32
Piękno / 42
Wzniosłość / 45
Rola wyobraźni w twórczości artystycznej / 52
Podział sztuk pięknych ze względu na wyobraźnię / 54

Rozdział II
Fantazja jako podstawa poznania świata – Arthur Schopenhauer
Fantazja w randze wyobraźni / 57
Poznanie „estetyczne” /  62	
Fantazja w artystycznej kreacji / 64
Piękno / 69
Wzniosłość / 71
Dzieło sztuki / 73

Rozdział III
Wyobraźnia w symbiozie z wolnością – Jean-Paul Sartre
Wyobraźnia w formie świadomości / 77
Przedmioty nierzeczywiste / 87
Kreacja piękna w twórczości artystycznej / 91
„Zło” estetyczne – symbol twórczości artystycznej / 97

Część druga
Wyobraźnia w funkcji „marzącej”

Rozdział IV
Kompensacyjna dyspozycja fantazji – Sigmund Freud
Fantazjowanie / 109
Miejsce fantazji w strukturach psychicznych / 114
Sztuka jako maskowanie pragnień / 128
Rola fantazjowania w twórczości artystycznej / 132

Rozdział V
Fantazja w wymiarze symbolicznym – Carl Gustav Jung
Uniwersalny wymiar fantazji / 143
Indywidualny i zbiorowy aspekt psychiki / 144
Fantazjowanie i psychika / 150
Rola fantazji w twórczości artystycznej / 157
Artysta i dzieło sztuki / 163

Rozdział VI
Marzenia na jawie – Gaston Bachelard
Wyobraźnia w rzeczywistości językowej / 171
Marzenie / 174
Funkcje wyobraźni marzącej / 178
Wyobraźnia poetycka / 184
Ontologia obrazu / 186
Twórczość poetycka / 191

Nowe perspektywy. Design w obrębie sztuk nowoczesnych / 199

Bibliografia / 233

Summary / 239
Zusammenfassung / 241