Zwrot ku Europie

• Druk: Warszawa, 2022
• Autor: Christian Domnitz
• Redakcja naukowa: Dominik Pick
• Tłumacz: Adam Peszke, Jerzy Kałążny
• Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

W prezentowanej książce Christian Domnitz analizuje publicystykę polityczną w PRL, NRD i Czechosłowacji od podpisania Aktu końcowego KBWE w Helsinkach w 1975 roku do upadku komunizmu w 1989 roku. Porównując narracje europejskich partii komunistycznych oraz publicystyki
podziemnej, wyjaśnia znaczenie różnych koncepcji Europy. Ukazuje także ich przemiany, rywalizację między nimi oraz rolę poszczególnych publicystów. Podczas, gdy w oficjalnym dyskursie Europa była przede wszystkim areną "pokojowego współistnienia Wschodu i Zachodu",
dysydenci i publicyści drugiego obiegu widzieli w niej gwarancję praw podstawowych.

Zimnowojenna wizja Europy, która obowiązywała w krajach położonych na Wschód od "żelaznej kurtyny" była odmienna od dzisiejszej. Niezaangażowani w pragmatykę jednoczenia zachodniej części kontynentu środkowoeuropejscy publicyści nadawali Europie wymiar utopijny. Widzieli w niej wyidealizowane przeciwieństwo socjalistycznej codzienności. Była dla nich modelowym przykładem demokracji, wolności i zaangażowania politycznego, a także gospodarki rynkowej i dobrobytu.

*********

A Turn Towards Europe: Transformations of the Public Sphere in Real Socialism 1975-1989

In the presented book Christian Domnitz analyses political journalism in the Polish People’s Republic, German Democratic Republic and Czechoslovakia from the signature of the CSCE Final Act in Helsinki in 1975 to the fall of communism in 1989. Comparing the narratives of European communist parties and the underground press, he explains the meaning of different conceptions of Europe. He also shows their transformations, rivalry between them and the role of individual journalists.

*********

Christian Domnitz (1975-2015) – studiował historię, politologię i ekonomię na Uniwersytecie Humboldtów w Berlinie oraz na Uniwersytecie Karola w Pradze. Przez wiele lat zajmował się debatami publicznymi w Europie Środkowo-Wschodniej. Pracował w Centrum Badań nad Historią Najnowszą w Poczdamie i w Federalnym Urzędzie ds. Akt Państwowej Służby Bezpieczeństwa byłej NRD. Stypendysta Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie oraz publicysta berlińskiego dziennika "Tagesspiegel". Zmarł nagle w listopadzie 2015 roku.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Historia i archeologia
• Redakcja: Dominik Pick
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-235-5266-6
• ISBN druku: 978-83-235-5258-1
• EAN: 9788323552666
• Liczba stron: 424

Pobierz spis treści»

Tytułem wstępu (Paulina Gulińska-Jurgiel) 7
O książce 13

Rozdział 1. Między opozycją a retoryką partyjną.
Narracje o Europie w publicystyce politycznej po wschodniej stronie żelaznej kurtyny 16
   Myśl przewodnia i pytania badawcze 18
   Sposób badania i metoda: pluralistyczne narracje o 
   Europie, pluralistyczne społeczeństwa 24
   Wyobrażenia i narracje o Europie: stan badań 33
   Źródła 45
   Układ pracy 48

Rozdział 2. Oficjalna publicystyka w krajach socjalistycznych. Redakcje czasopism „Polityka”, „Tvorba” i „horizont” 51
   Historia czasopism i ich funkcja w społeczeństwie 53
   Podporządkowanie partii i państwu 62
   Wymiana i poszerzanie granic wolności wypowiedzi: 
   związki ze światem nauki 81
   Ukryte powiązania: stosunek do samizdatu 88
   Wizerunek własnego narodu a stosunki ponadgraniczne 
   91
   Podsumowanie. Blisko partii, ale nie ramię w ramię 98

Rozdział 3. Dogmatyczno-komunistyczne narracje o Europie w kulturze oficjalnej 103
   Izolacja od Zachodu: burżuazja, kapitalizm i 
   imperializm jako obrazy wroga 107
   Izolacja od świata zewnętrznego: powoływanie się na 
   Europę między internacjonalistycznymi aspiracjami a 
   narodowo-komunistyczną praktyką sprawowania władzy 
   120
   Propaganda pokoju 133
   „Bezpieczeństwo i Współpraca w Europie” 139
   Współpraca gospodarcza między Wschodem i Zachodem w 
   ramach KBWE 152
   Podsumowanie. Od demonizowania Zachodu do własnej 
   narracji o Europie w państwach socjalistycznych 156

Rozdział 4. Narracje o Europie w publicystyce podziemnej 162
   Prawa człowieka a pokój w „Europie z Helsinek” 168
   Europa kultury 209
   Debata o kulturze środkowoeuropejskiej 238
   Plany federacji środkowoeuropejskich 254
   Dobrobyt i jakość życia 258
   Podsumowanie. Niezależne narracje o Europie między 
   orientacją na Zachód a dążeniem do pogodzenia 
   sprzeczności między blokami 265

Rozdział 5. Walka o interpretację Europy w publicystyce oficjalnej 268
   Kultura europejska 269
   „Wspólny dom europejski” 294
   Polska debata o kulturze środkowoeuropejskiej 308
   Rozkwit i dobrobyt dzięki przyjęciu zasad gospodarki 
   rynkowej 313
   Podsumowanie. Oficjalne przyswajanie niezależnych 
   narracji o Europie 323

Rozdział 6. Zakończenie. Zwrot ku Europie 329
   Po Helsinkach: walka interpretacyjna o Europę 330
   Doniosłe znaczenie narodu 335
   Przenikanie niezależnych narracji o Europie do 
   publicystyki oficjalnej 337
   Przemiany struktur sfer publicznych 340
   Utrata legitymizacji przez władzę socjalistyczną 344

Rozdział 7. Perspektywy. Środkowoeuropejskie narracje o Europie a rozszerzenie Unii Europejskiej 349
   Jesień 1989 r. – przełom i ciągłość 350
   Narody środkowoeuropejskie w Unii Europejskiej 352

Indeks osób 357
Spis skrótów 370
Spis wywiadów 372
Archiwa 373
Bibliografia 375