Życie prywatne Polaków w XIX wieku Tom 1
Książka jest pierwszym tomem serii wydawniczej Życie prywatne Polaków w XIX wieku, będącej pokłosiem drugiej ogólnopolskiej konferencji naukowej z tego cyklu. Prezentowane w niej artykuły i rozprawy to efekt współpracy naukowo-badawczej Instytutu Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego oraz Instytutu Historii Uniwersytetu Łódzkiego, które podjęły inicjatywę opracowania zagadnień dotyczących życia prywatnego kobiet w XIX stuleciu. Kolejne trzy tomy noszą podtytuł „Portret kobiecy” Polki w realiach epoki. Przedstawiają prywatność ówczesnych kobiet w kontekście rozszerzania ich roli w życiu społecznym, niezależności prawnej, zrównania w życiu publicznym z mężczyznami, dostępu do wyższej edukacji, aktywności społecznej, emancypacji, przeciwstawiania się sztywnym ramom obyczajowo-prawnym, dążenia do równości i wolności (ruch sufrażystek, feministek). Jednocześnie ilustrują chęć realizowania aspiracji, rozwijania zdolności i talentów, poszukiwania dróg samorealizacji. Polka w społeczeństwie XIX w. to również towarzyszka życia mężczyzny, z pokorą przyjmująca jego trudne wybory, troszcząca się o potomstwo, osoby starsze, dzieląca trudy zesłania, rozdarta bólem z powodu straty męża czy syna w walce, zabiegająca o dom, ubogich, przekazująca kolejnym pokoleniom tradycje narodowe, pielęgnująca pamięć o przodkach. To także kobieta dotrzymująca kroku najnowszym trendom w modzie, podążająca szlakiem popularnych polskich i zagranicznych kurortów, uczestniczka i organizatorka życia towarzyskiego. Seria przybliża codzienność, mentalność, sposób widzenia rzeczywistości przez Polki zamieszkujące tereny wszystkich zaborów. Artykuły i rozprawy grupują się wokół kilku głównych wątków tematycznych. Są to: aktywność społeczna i zawodowa Polek, zagadnienia życia codziennego, spędzania czasu wolnego, postawy patriotyczne Polek w okresie powstań narodowych, problematyka kobieca na łamach dziewiętnastowiecznej prasy, portrety literackie kobiet, życie prywatne kobiet z wyższych warstw społecznych – arystokratek, ziemianek i inteligentek, zagadnienia egzystencji kobiet z warstwy robotniczej, chłopskiej i z marginesu społecznego.
Wstęp 8
Tadeusz Stegner, Wypoczynek „u wód”. Kobiety z ziem polskich w dziewiętnastowiecznych kurortach 10
Marta Zbrzeźniak, Polskie peregrynantki we Włoszech w latach 1815–1848. Portret Italii, jej kultury i mieszkańców 26
Maria Korybut-Marciniak, Wileńskie damy dobroczynne w pierwszych dekadach XIX wieku – motywacje, działania, postawy 40
Beata Perlak, „Cóż Ciebie droga Pani z snu objęć wyrywa?” – kilka słów o dramatopisarkach polskich 1. połowy XIX wieku 58
Karolina Studnicka-Mariańczyk, Nieudane zabiegi matrymonialne kawalerów starających się o rękę hrabianki Ludwiki Ostrowskiej 70
Norbert Morawiec, Feminizowanie historii a soteriologiczny wymiar kobiecości – na przykładzie „Opowiadania o Historii powszechnej dla ludu wiejskiego” Ludwiki hrabiny Ostrowskiej, dziedziczki z Maluszyna 88
Katarzyna Ryszewska, Natalia Kicka (1801–1888) – pionierka polskiej archeologii 112
Marta Kłak-Ambrożkewicz, Teodora z Giebułtowskich Matejkowa (1846–1896) – żona, matka, muza… 124
Iwona Janicka, Obraz z życia wileńskich „kobiet biletowych” na podstawie dokumentów policyjno-lekarskich z 2. połowy XIX wieku 136
Roman Jurkowski, Rosjanie we dworach kresowych po powstaniu styczniowym. Matki-Polki a zaborca 150
Malwina Mazan-Jakubowska, Na zesłaniu i w kresowym dworze – fragmenty codzienności w dziennikach Pauliny i Zofii Białłozorówny z 1. połowy XIX wieku 162
Kinga Lisowska, Edukacja kobiet w domach rekolekcyjnych dla dziewcząt i pań diecezji warmińskiej w 2. połowie XIX wieku 174
Krzysztof Lewalski, „Szatan […] nawet przez brzydką niewiastę potrafi usidlić kapłana”. O kobietach z perspektywy pasterzy dusz (XIX/XX w.) Zarys problematyki 188
Mateusz Klempert, Aleksandra Chodkiewiczówna, Michalina Zaleska, Zofia Bower Saint Clair – kobiety ze zdjęć Stanisława Kazimierza Kossakowskiego 204
Roksana Ligocka, Aspekty życia kobiety w karykaturze polskiej przełomu XIX i XX wieku 226
Ewa Iglewska, Uwięziona/uwięziony w ciele kobiety? Geniusz i obłąkanie, czyli niepokoje egzystencjalne Marii Komornickiej vel Piotra Odmieńca Własta 240
Magdalena Patatyn, Życie i działalność Konstancji z Zamoyskich Sanguszkowej (1864–1946) 250
Sylwia Skiendziul, Katarzyna Zaremba, Obraz wielkopolskiej patriotki i działaczki politycznej Emilii Sczanieckiej 262
Bibliografia – wybór 274
