Banki, pieniądze, długi. Nieznana prawda o współczesnym systemie finansowym
Książka ta uzyskała nominację w konkursie ECONOMICUS 2020 organizowanym przez Dziennik Gazeta Prawna, na najlepszą książkę ekonomiczno-biznesową roku, w kategorii książek szerzących wiedzę ekonomiczną.
Każdy dzisiaj posługuje się pieniędzmi, bez których trudno sobie wyobrazić współczesną cywilizację. Ta książka jest właśnie o nich.
System finansowy świata uległ w ciągu ostatnich trzydziestu lat radykalnej, jakościowej zmianie. Pojawił się nowy rodzaj pieniądza – cyfrowy pieniądz bankowy, który już nie jest, jak gotówka, kreowany przez państwowe banki centralne, ale tworzą go z niczego prywatne banki komercyjne. W tej książce przedstawiono konsekwencje tej zmiany, a są one bardzo duże. Niejednokrotnie wręcz szokujące. A przy tym zupełnie nieznane.
Publikacja ta jest przeznaczona dla szerokiego kręgu odbiorców, bo przecież każdy z nas ma do czynienia z pieniędzmi. W szczególności będzie ciekawą lekturą dla osób zainteresowanych lub związanych zawodowo z finansami, bankowością, ekonomią, polityką i rynkami finansowymi. Dla spłacających kredyty, dla pracowników banków każdego szczebla, dziennikarzy, polityków, działaczy społecznych, przedsiębiorców, menedżerów, urzędników państwowych oraz studentów i pracowników naukowych kierunków związanych z ekonomią, finansami i bankowością.
Książka nie wymaga od Czytelnika żadnej specjalistycznej wiedzy, gdyż wszystko jest w niej wyjaśnione od podstaw. Nie oznacza to jednak, iż przedstawia się w niej prawdy oczywiste, ogólnie znane. Przeciwnie, jest to, zarówno co do treści, jak i formy, pozycja oryginalna, nowatorska, i to nie tylko w skali krajowej, ale także światowej. Po jej lekturze staniesz się nie lada ekspertem w dziedzinie finansów i bankowości!
Jednym z tematów poruszanych w książce są tak zwane kredyty frankowe. Autorzy przedstawiają nowy, rozszerzony i pogłębiony punkt widzenia na tę sprawę. Okazuje się, że skala manipulacji czy wręcz oszustw, których dopuściły się polskie banki była jeszcze większa, niż dotąd sądzono.
W lutym 2020 roku wybuchła pandemia koronowirusa covid-19, która wywołała ogólnoświatowy kryzys. Wiedza zawarta w książce pozwoli lepiej zrozumieć zmiany zachodzące w gospodarce i finansach jakie ten kryzys wywołał.
Współczesny świat cierpi na wiele poważnych problemów: powszechny brak pieniędzy, wszechobecne długi, bogactwo i wpływy banków komercyjnych, nieskuteczność działań banków centralnych, dominacja dolara amerykańskiego, euro i innych walut rezerwowych w transakcjach międzynarodowych, narastające nierówności dochodowe, spadek poziomu życia mimo ogromnego postępu technologicznego, powtarzające się globalne kryzysy ekonomiczne. Informacje przedstawione w tej książce pozwalają zrozumieć jaka jest główna przyczyna tych problemów.
Informacje te umożliwiają także zdemaskowanie wielu popularnych, fałszywych twierdzeń na temat finansów, bankowości i gospodarki. I tak, uważa się powszechnie, że przy udzielaniu kredytów banki są jedynie pośrednikami pomiędzy tymi, którzy mają nadmiar pieniędzy, a tymi, którzy mają ich za mało i chcą je pożyczyć. Twierdzi się, że oszczędności przekładają się na inwestycje. Propaguje się pogląd, że państwa mogą wydawać tylko tyle pieniędzy, ile zbiorą z podatków, a jeśli chcą wydawać więcej, to muszą te pieniądze w całości pożyczyć. Narzeka się, że Polacy są rozrzutni i lekkomyślni, bo mocno się zadłużają. Straszy się długiem publicznym, który będą musiały spłacić przyszłe pokolenia. Przedstawia się oprocentowanie kredytów jako sumę wskaźnika WIBOR oraz marży, która jest jedynym zyskiem banku. Wyraża się wdzięczność Unii Europejskiej za hojne dotacje. Panuje ogólne przekonanie, że to państwo kreuje będące w obiegu pieniądze. Tymczasem wszystkie te popularne poglądy, a także wiele innych, są błędne – co pokazano w tej książce.
W książce przedstawiono trzy, popularne w ostatnich latach, plany zmian w systemie finansowym: ideę Pieniądza Suwerennego, plan wprowadzenia Central Bank Digital Currency oraz postulat, aby państwa, zamiast pożyczać pieniądze, same je kreowały i wprowadzały do obiegu (MMT). Główną misją tej książki nie jest jednak promowanie jakichkolwiek scenariuszy reform, ale obiektywne przedstawienie rzeczywistego sposobu działania współczesnego systemu finansowego. Wiedza o tym, jak ten system funkcjonuje umożliwia zrozumienie istoty tych planów.
Autorzy w trakcie pisania zadali Narodowemu Bankowi Polskiemu szereg dociekliwych i ważnych pytań. Odpowiedzi naszego banku centralnego na niektóre z tych pytań znalazły się w ich książce.
Znajduje się też w niej szereg użytecznych i w pełni oryginalnych rysunków (schematów), które bardzo pomagają w zrozumieniu przedstawionych w niej treści.
WPROWADZENIE
Wstęp
Błędne poglądy
Informacje na początek
Pieniądze, gotówka, rezerwy, agregaty monetarne
PIENIĄDZE
Cyfrowy portfel
Transfery pieniędzy
Banki kreują pieniądze przy udzielaniu kredytów
REZERWY
Rezerwy, czyli drugi obieg
Każdy bank centralny kreuje rezerwy w walucie, która jest używana w kraju, w którym działa
Rezerwy obowiązkowe
Rezerwy a gotówka
Dwa banki i jeden przelew, czyli rezerwy wchodzą do gry
Dwa banki i dwa przelewy
Dwa banki i wiele przelewów
Wiele banków i wiele przelewów
Przelewy wewnątrz jednego banku
Skąd, dokąd i kiedy płyną pieniądze?
Do czego bankom potrzebne są rezerwy podsumowanie i zapowiedź kolejnych tematów
Pożyczanie rezerw na rynku międzybankowym
Oprocentowanie pożyczek rezerw podąża za stopą referencyjną NBP
Gra o rezerwy
Rezerwy a kredyty
BANKI
Oprocentowanie kredytów według stawki WIBOR + marża
Kredyty frankowe
Opłaty, prowizje, ubezpieczenia
Zagadka ujemnych stóp procentowych
Dlaczego banki oferują oprocentowanie lokat?
Model kaskadowy
PIENIĄDZE TO ZOBOWIĄZANIA
Czym są współczesne pieniądze?
Historia się powtarza
Klub fitness
Pieniądze jako zobowiązania banków
Udzielenie kredytu
BILANSE BANKÓW
Krótki kurs rachunkowości bankowej: aktywa, zobowiązania, kapitał, pasywa
Udzielenie kredytu z punktu widzenia rachunkowości bankowej
Rozszerzenie bilansu banku
Likwidacja banku, czyli czym jest kapitał
Darmowe aktywa trwałe i finansowe banków
Na czym banki zarabiają?
Kreacja pieniędzy przez bank dla samego siebie
Czy banki mogą kreować pieniądze na własne potrzeby w dowolnej ilości?
Kiedy banki plajtują, czyli co nas może czekać
W jakim kierunku zmierza system bankowy?
DŁUG PUBLICZNY
Państwa się zadłużają
Rząd zadłuża się u ludzi i firm
Rząd zadłuża się w bankach
Recycling rezerw wydanych przez banki na zakup obligacji rządowych
Rząd zadłuża się za granicą
Polski dług publiczny w zdecydowanej większości nie powinien być zaciągnięty
Dotacje z Unii Europejskiej
WPROWADZANIE PIENIĘDZY DO OBIEGU
Ktoś musi kreować pieniądze i wprowadzać je do obiegu
Konsensus Waszyngtoński
Nie widać powodu, dla którego banki mogą kreować pieniądze, a państwa nie
Niestabilne dziurawe wiadro
Ogromne zadłużenie prywatne i publiczne
Obecne długi prywatne i publiczne są zasadniczo niemożliwe do spłacenia
Pieniądze a gotówka
Luzowanie ilościowe
Luzowanie ilościowe to w większości ukryte monetary financing
Jak zwiększyć ilość pieniędzy w obiegu?
GDYBY NIE BYŁO INTERNETU
Czy pieniądze bankowe koniecznie muszą być cyfrowe?
Jeden kraj i wielu emitentów pieniędzy
PRAWO
Czy cyfrowe pieniądze bankowe są w Polsce legalne?
PLANY REFORM
Kto korzysta?
Wady obecnego systemu i możliwości jego naprawy
Pieniądz Suwerenny (Sovereign Money)
Elektroniczny Pieniądz Banku Centralnego (Central Bank Digital Currency)
Gotówka powinna zostać
ZAKOŃCZENIE
Podsumowanie
Podziękowania
Noty o autorach
Bibliografia
