Systemy penitencjarne państw skandynawskich na tle polityki kryminalnej, karnej i penitencjarnej

• Druk: Warszawa, 2007
• Autor: Monika Płatek
• Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Książka prezentuje systemy Danii, Finlandii, Norwegii i Szwecji. Autorka stara się dociec: Co jest przyczyną i co tłumaczy fenomen skandynawskiej względnej łagodności oraz stabilności systemu penitencjarnego? Czy można mówić o jednolitym systemie skandynawskim? Bada również powody wzrostu populacji więziennej w Skandynawii oraz to, co z penitencjarnych doświadczeń skandynawskich wynika dla nas w Polsce, na progu nowego tysiąclecia. Czy doświadczenia skandynawskie mogą mieć charakter uniwersalny i jakie warunki muszą być spełnione, żeby można je było skutecznie replikować.

Sięga też do kulturowych korzeni (wspólnej tradycji historycznej, wzajemnej zależności i długich okresów współpracy) i tam poszukuje wyjaśnienia stosunków panujących w polityce karnej tych państw. Zauważa, że to "kapitał społeczny" - istnienie więzi społecznych, poczucie wspólnoty, wyznawanie wspólnych wartości - w dużym stopniu pozwala na internalizacje norm i tym samym przeciwdziała naruszaniu prawa.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-235-1896-9
• ISBN druku: 978-83-235-0252-4
• Liczba stron: 502

Podziękowania     13

Wykaz skrótów     15

Rozdział 1. Systemy penitencjarne państw skandynawskich – wprowadzenie     17

1.1. Nie tylko żart     17
1.2. Przedmiot pracy     18
1.3. Metoda     20
1.4. Państwa skandynawskie – ogólne dane     26
1.5. Polityka kryminalna, polityka karna i polityka penitencjarna     28
1.6. Przestępczość i reakcja na nią w Skandynawii     31
1.7. Struktura pracy     37

Rozdział 2. Instytucje symbolizujące skandynawską wspólnotę i współpracę w zakresie polityki kryminalnej, karnej i penitencjarnej     41

2.1. Kraje skandynawskie – idea panskandynawizmu     41
2.2. Rada Nordycka     42
2.3. Nordycka Komisja Prawa Karnego     43
2.4. Skandynawska Rada Badań Kryminologicznych     48
2.5. Skandynawskie periodyki prawa karnego, penitencjarnego i kryminologii     48
2.6. Skandynawskie Rady Zapobiegania Przestępczości     50
2.7. Doktryna państwa dobrobytu a skandynawska polityka karna     52
2.7.1. Kolektywizm versus indywidualizm     54
2.7.2. Represyjność versus łagodność     55
2.8. Instytucja kary a przestrzeganie prawa w państwie dobrobytu     57
2.8.1. Kontrola zachowań w państwie dobrobytu – ujęcie krytyczne     60
2.8.2. Przyczyny redukcji przemocy w skandynawskich państwach welfare state     63
2.9. Wpływ globalizacji na skandynawskie polityki karne     65
2.10. Podsumowanie     71

Rozdział 3. Polityka kryminalna państw skandynawskich     75

3.1. Wprowadzenie     75
3.2. Pojęcie przestępstwa i kary w kodeksach karnych Szwecji, Danii, Norwegii i Finlandii     77
3.2.1. Szwecja     77
3.2.2. Dania     94
3.2.3. Norwegia     106
3.2.4. Finlandia     116
3.3. Prawo karne jako ultima ratio. Dekryminalizacja i kryminalizacja zachowań w Skandynawii     131
3.4. Skandynawskie debaty wokół zadań i istoty polityki kryminalnej – podsumowanie     135

Rozdział 4. Skandynawska polityka karna     139

4.1. Skandynawskie ujęcie polityki karnej     139
4.1.1. Identyfikacja przestępstwa     141
4.1.2. Strażnicy porządku prawnego     144
4.2. Cele i zadania polityki karnej w Skandynawii     152
4.2.1. Przestępcy to my     153
4.3. Kryteria skuteczności polityki karnej     156
4.3.1. Polityka karna wobec nowych wyzwań     158
4.3.2. Miary niepowodzenia polityki karnej     161
4.4. Znaczenie prewencji generalnej w skandynawskim modelu polityki karnej     162
4.4.1. Prewencja generalna – zobowiązanie władzy do roztropnego działania     165
4.5. Podsumowanie     169

Rozdział 5. Przestępczość i przestępcy w Skandynawii     176

5.1. Statystyka przestępczości w Skandynawii na tle porównawczym     176
5.2. Miejsce kary pozbawienia wolności wśród stosowanych sankcji     198
5.3. Statystyczny obraz skandynawskiego więźnia     203

Rozdział 6. Polityka penitencjarna państw skandynawskich – ewolucja zadań i celów kary pozbawienia wolności     208

6.1. Polityka penitencjarna państw skandynawskich – wprowadzenie     208
6.2. Więzienie – soczewka procesów społecznych: władza, empatia i resocjalizacja     210
6.2.1. Więzienie jako instrument sprawowania władzy     210
6.2.2. Więzienie jako wyraz społecznej solidarności i empatii     215
6.2.3. Więzienie jako instrument cywilizowania stosunków społecznych     218
6.2.4. Spór o pierwotny cel kary – korzyści materialne czy poprawa sprawcy     222
6.3. Ewolucja zadań kary pozbawienia wolności     227
6.3.1. Retrybucja     227
6.3.2. Terapia i resocjalizacja     229
6.3.3. Sprawiedliwa odpłata – just desert     232
6.3.4. Rezygnacja z kar nieoznaczonych i przymusu poprawy     233
6.3.5. Warunki powstania i efekty uwięziennienia oraz sposoby przeciwdziałania im     236
6.3.6. W kierunku normalizacji     242
6.3.7. Normalizacja wykonania kary pozbawienia wolności     249

Rozdział 7. Historyczno-obyczajowe determinanty polityki kryminalnej, karnej i penitencjarnej w Skandynawii     260

7.1. Źródła specyfiki skandynawskiego systemu penitencjarnego     260
7.2. Polityczny kontekst skandynawskich systemów penitencjarnych     261
7.2.1. Początki więziennictwa     261
7.2.2. Historyczne źródła równości i sprawiedliwości społecznej w Skandynawii     275
7.2.3. Służebna funkcja prawa     282
7.3. Obyczajowy (społeczno-kulturowy) aspekt rozwoju skandynawskich systemów penitencjarnych     285
7.3.1. Protestantyzm     286
7.3.2. Edukacja     289
7.3.3. Administracja państwowa     293
7.4. Prawno-akcjologiczny aspekt rozwoju skandynawskich systemów penitencjarnych     298
7.5. Podsumowanie     306

Rozdział 8. Szwedzki system penitencjarny     309

8.1. Szwecja – penitencjarna Mekka     309
8.2. Misja szwedzkiej służby penitencjarnej     314
8.3. Zakłady karne w Szwecji. Więzienia i więźniowie     315
8.3.1. Od „wyludnić więzienia” do „wychodzi lepszy”     318
8.4. Organizacja systemu korekcyjnego w Szwecji     320
8.5. Ustawowa regulacja wykonania kary więzienia w Szwecji     322
8.5.1. Nieizolacyjne formy przeciwdziałania szkodliwości kar izolacyjnych     323
8.5.2. Instytucjonalne metody eliminacji szkodliwych efektów uwięzienia w systemie penitencjarnym     326
8.6. Przykłady konkretnych rozwiązań penitencjarnych – elektroniczny monitoring. Wirtualne więzienie przyszłości     331
8.7. Podsumowanie     334

Rozdział 9. Duński system penitencjarny     335

9.1. Dania – elastyczność i szacunek dla prawa     335
9.2. Misja duńskiej służby penitencjarnej     338
9.3. Ustawowe zasady wykonania kary pozbawienia wolności w Danii     340
9.4. Organizacja i zadania duńskiej Służby Więziennictwa i Probacji     352
9.5. Duńskie zakłady karne     354
9.6. Przykłady konkretnych rozwiązań penitencjarnych w Danii     357
9.6.1. Otwarte zakłady karne w Danii     357
9.6.2. Herstedvester – zamknięty zakład karny     360
9.6.3. Ringe – zamknięty zakład karny     372
9.7. Podsumowanie     376

Rozdział 10. Norweski system penitencjarny     378

10.1. Norwegia – penitencjarna zmiana warty     378
10.2. Misja norweskiej służby penitencjarnej     379
10.3. Rozwój instytucji izolacyjnych w Norwegii     382
10.4. Ustawowa regulacja wykonania kary pozbawienia wolności w Norwegii     384
10.5. Organizacja i zadania norweskiej Służby Więziennictwa i Probacji     389
10.6. Norweska statystyka więzienna     392
10.7. Norweskie zakłady karne     394
10.8. Przykłady konkretnych rozwiązań programów penitencjarnych     396
10.8.1. Ullersmo – zamknięty zakład karny     396
10.8.2. Kroksrud – otwarty zakład karny i kwestia narkotyków     398
10.9. Podsumowanie     399

Rozdział 11. Fiński system penitencjarny     401

11.1. Finlandia – miejsce na skali przemian     401
11.2. Rozwój instytucji izolacyjnych w Finlandii. Brzemię historii – wpływ szwedzkiej i rosyjskiej zależności na fińską politykę karną     407
11.2.1. Deportacje na Syberię w fińskim systemie karnym     409
11.2.2. Przyczyny stosunkowej surowości fińskich kar     413
11.3. Zakłady karne w Finlandii. Więzienia i więźniowie     415
11.4. Organizacja i zadania fińskiej Służby Więziennictwa i Probacji     420
11.5. Misja fińskiej Służby Więziennictwa i Probacji     425
11.6. Ustawowe zasady wykonania kary pozbawienia wolności w Finlandii     426
11.7. Przykłady konkretnych rozwiązań penitencjarnych w Finlandii     431
11.7.1. Więzienie zamknięte Hämeenlinna, oddział zewnętrzny Vanaja i obóz pracy Ojoinen     432
11.8. Podsumowanie     437

Rozdział 12. Skandynawska lekcja     440

12.1. Penitencjarny system skandynawski – jedność czy wielość systemów     440
12.2. Fenomen skandynawskiej stosunkowej łagodności systemu penitencjarnego     442
12.3. Źródła stabilności systemu     444
12.4. Zmiany w populacji więziennej w państwach skandynawskich od połowy lat dziewięćdziesiątych XX wieku     450
12.5. Skandynawskie przesłanie     454

Bibliografia     461
Summary     485
Indeksy     490