Bezpieczeństwo lotnictwa cywilnego

• Druk: Warszawa, 2016
• Autor: Marian Bujnowski
• Wydawca: Scholar

Książka jest pierwszą autorską monografią przedstawiającą kompleksowo współpracę państw i organizacji międzynarodowych w zapewnieniu bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego.

Marian Bujnowski rozpatruje pojęcie bezpieczeństwa lotniczego, charakteryzuje rodzaje i źródła głównych zagrożeń współczesnego lotnictwa cywilnego oraz te jego elementy, które są szczególnie narażone na atak. Przedstawia kluczowe podmioty uczestniczące we współpracy międzynarodowej i rozważa ich rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa oraz analizuje polityczne, organizacyjne i ekonomiczne uwarunkowania tych działań. Część książki Autor poświęcił omówieniu roli Polski w systemie międzynarodowej współpracy w dyskutowanej dziedzinie.
Bujnowski łączy prezentację obowiązujących standardów z krytycznym komentarzem, który odnosi się zwłaszcza do wpływu uwarunkowań politycznych i ekonomicznych na zapewnienie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego.

Marian Bujnowski – doktor inż. pilot, ekspert lotniczy w zakresie bezpieczeństwa i ochrony lotnictwa cywilnego. Absolwent Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej i Uniwersytetu Warszawskiego w zakresie stosunków międzynarodowych. Były pracownik Urzędu Lotnictwa Cywilnego, w którym zajmował się, miedzy innymi, współpracą ze Zrzeszeniem Władz Lotniczych (Joint Aviation Authorities – JAA) i przystosowaniem polskich standardów lotniczych do europejskich wymagań bezpieczeństwa lotniczego (Joint Aviation Requirements – JARs). Od 2007 r. pracuje jako konsultant ds. bezpieczeństwa i ochrony lotnictwa cywilnego w międzynarodowych programach finansowanych przez Unię Europejską i Bank Światowy. Autor publikacji z zakresu współpracy międzynarodowej i lotnictwa cywilnego: Jedwabny Szlak XXI wieku – międzynarodowy korytarz transportowy Europa – Kaukaz – Azja (Stosunki Międzynarodowe 2012, t. 46, nr 2), Jednolita Europejska Przestrzeń Powietrzna – ambicje a rzeczywistość (Warszawa 2014).

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Polityka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7383-813-0
• ISBN druku: 978-83-7383-813-0
• Liczba stron: 332

Spis treści
Wykaz skrótów  9
Podziękowanie  15
Wprowadzenie  17
Rozdział 1. Główne zagrożenia bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego –
charakter i źródła  21
1. Pojęcie bezpieczeństwa lotniczego  21
1.1. Ewolucja myślenia o bezpieczeństwie 22
2. Rodzaje zagrożeń współczesnego lotnictwa cywilnego 24
2.1. Uprowadzenie statku powietrznego  27
2.2. Piractwo powietrzne  28
2.3. Terroryzm powietrzny (lotniczy) – definiowanie zjawiska  29
2.4. Bezprawne zawładnięcie statkiem powietrznym   31
2.5. Akty bezprawnej ingerencji  32
2.6. Akty wymierzone w bezpieczeństwo lotnictwa według kryteriów
europejskich organizacji międzynarodowych   33
2.6.1. Definiowanie aktów bezprawnej ingerencji
w krajowych aktach prawnych   34
2.7. Akty międzynarodowego terroryzmu lotniczego   35
2.8. Terroryzm cybernetyczny    38
3. Elementy lotnictwa cywilnego szczególnie narażone na zagrożenia   40
3.1. „Atrakcyjność” statku powietrznego jako celu ataku terrorystycznego   41
3.2. Klasyfikacja uprowadzeń samolotów    42
3.3. Sposoby działania porywaczy i techniki terrorystyczne    43
3.4. Konsekwencje aktów terroru powietrznego    45
4. Źródła zagrożeń współczesnego lotnictwa cywilnego    46
4.1. Pobudki sprawców czynów
przeciwko bezpieczeństwu lotnictwa cywilnego   47
4.2. Terroryzm państwowy     48
4.2.1. Państwa zbójeckie    48
4.2.2. Państwa upadłe   49
4.3. Przestępczość zorganizowana   50
4.4. Zagrożenia natury ekonomicznej   52
4.5. Zagrożenia natury operacyjnej i czynniki psychologiczne    57
4.6. Zestrzelenia cywilnych samolotów pasażerskich    60
4.6.1. Niezamierzone zestrzelenie cywilnych statków powietrznych    65
4.6.2. Zestrzelenie boeinga 777 Malezyjskich Linii Lotniczych
(lot mh17)    66
4.7. Zagrożenia ze strony bezzałogowych statków powietrznych    74
4.8. Zniszczenie cywilnego statku powietrznego
ze względów bezpieczeństwa    79
4.9. Niebezpieczne „gry i zabawy”    79
4.9.1. Gry wojenne –
niebezpieczne zachowania wojskowych statków powietrznych    80
4.9.2. Zabawy laserami   83
5. Podsumowanie . 84
Rozdział 2. Uwarunkowania zapewnienia
bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego:
polityczne, organizacyjne, prawne i ekonomiczne    86
1. Podmioty uczestniczące we współpracy międzynarodowej i ich rola
w zapewnieniu bezpieczeństwa lotniczego    87
1.1. Rola państwa w zapewnieniu bezpieczeństwa lotniczego    89
1.1.1. Prawa państwa wynikające z konwencji chicagowskiej   89
1.1.2. Zobowiązanie państwa
do zapewnienia bezpieczeństwa lotnictwa   90
1.1.3. Wykonywanie międzynarodowych norm i zaleceń ICAO
przez państwo   91
1.1.4. Funkcje państwa
w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa lotniczego   92
1.2. Organizacje międzyrządowe, alianse lotnicze oraz stowarzyszenia
pracownicze i środowiskowe wobec problemu zagrożeń lotnictwa   98
2. Istota i obszary współdziałania   100
2.1. Status bezpieczeństwa w regulacjach organizacji lotniczych   100
2.2. Płaszczyzny i zakres współdziałania   101
2.2.1. Płaszczyzny współdziałania w wymiarze globalnym   103
2.2.2. Biura Regionalne ICAO    115
2.2.3. Regionalne Grupy Bezpieczeństwa Lotniczego    117
2.2.4. Programy współpracy w zakresie bezpieczeństwa
operacyjnego i ciągłej zdatności do lotu   117
2.2.5. Regionalne organizacje
nadzorujące bezpieczeństwo lotnicze   121
2.2.6. Regionalne organizacje
badania wypadków i incydentów lotniczych    122
2.2.7. Program współpracy technicznej Icao   123
2.2.8. Fundusz bezpieczeństwa lotniczego   124
2.2.9. Sieć Wzajemnej Pomocy w Sprawach Bezpieczeństwa   125
2.2.10. Państwa, producenci sprzętu i fundacje
w budowaniu systemu bezpieczeństwa . 126
2.2.11. Współpraca w zakresie bezpieczeństwa na lotniskach   133
2.2.12. Współpraca w zakresie zagrożeń
powodowanych przemieszczającym się pyłem wulkanicznym   137
2.2.13. Współpraca w zakresie przeciwdziałania
przemęczeniu załóg lotniczych   139
2.2.14. Współpraca międzynarodowa
w przypadku zagrożenia zdrowia publicznego   141
2.2.15. Współpraca w przewozie materiałów niebezpiecznych   143
2.2.16. Współpraca w zakresie podniesienia poziomu
znajomości lotniczego języka angielskiego   145
2.2.17. Współpraca w zakresie polityki kadrowej
specjalistów lotniczych  146
2.3. Zrzeszenie Międzynarodowego Transportu Lotniczego   147
2.3.1. Działania IATA na rzecz bezpieczeństwa i ochrony lotnictwa   148
2.3.2. Bezpieczeństwo – wspólny cel   151
2.3.3. Aktywność międzynarodowa   152
2.3.4. Działalność szkoleniowa   155
2.3.5. Procedury operacyjne   155
2.3.6. Gromadzenie i wymiana informacji   156
2.3.7. Działalność publikacyjna   156
2.4. Grupa Banku Światowego    157
2.4.1. Współpraca WBG z ICAO  158
2.4.2. Perspektywiczne działania WBG   159
2.4.3. Charakterystyka regionów i przykłady
ważniejszych projektów lotniczych realizowanych przez WBG   160
2.4.4. Międzynarodowa Korporacja Finansowa   167
2.4.5. Partnerstwo publiczno-prywatne   171
2.4.6. Agencja Wielostronnych Gwarancji Inwestycji    172
2.5. Działania na rzecz bezpieczeństwa lotniczego
podejmowane w Europie  172
2.5.1. Filary europejskiej polityki bezpieczeństwa lotniczego   173
2.5.2. Współpraca państw
w ramach systemu bezpieczeństwa lotniczego w UE    175
2.5.3. Działalność międzynarodowa UE
w zakresie bezpieczeństwa lotniczego   178
2.5.4. Inicjatywa SKYbrary – nowe podejście
do współpracy w zakresie bezpieczeństwa lotniczego   184
3. Uwarunkowania współdziałania    185
3.1. Uwarunkowania polityczne    186
3.2. Uwarunkowania ekonomiczne   192
4. Podsumowanie    197
Rozdział 3. Współdziałanie międzynarodowe w zapewnieniu bezpieczeństwa
lotnictwa cywilnego. Zasady i formy    201
1. Międzynarodowe lotnicze umowy dwustronne   203
1.1. Słabe strony międzynarodowych dwustronnych umów lotniczych . 204
2. Lotnicze umowy wielostronne   206
3. Umowy lotnicze zawierane przez państwa członkowskie Unii Europejskiej   208
3.1. Geneza  208
3.2. Implikacje orzeczeń Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości   210
3.3. Metodologia negocjacji umów dwustronnych w Unii Europejskiej    211
3.4. Umowy lotnicze negocjowane na poziomie wspólnotowym    214
3.5. Porozumienia zawarte przez EASA 216
4. Programy międzynarodowej współpracy    218
4.1. Europejskie programy i plany współpracy    219
4.1.1. Europejski program bezpieczeństwa lotniczego    219
4.1.2. Europejski plan bezpieczeństwa lotniczego   220
4.1.3. Wspólnotowy program oceny bezpieczeństwa
zagranicznych statków powietrznych   222
5. Podsumowanie    224
Rozdział 4. Kierunki i tendencje rozwoju współdziałania
i współpracy międzynarodowej w zapewnianiu bezpieczeństwa
lotnictwa cywilnego    226
1. Promowanie polityki bezpieczeństwa    227
2. Poszukiwanie konsensusu   228
3. Międzysektorowa współpraca międzynarodowa    230
4. Kształtowanie zrównoważonego systemu bezpieczeństwa
lotnictwa cywilnego    232
4.1. Znaczenie rzetelnej informacji    235
4.2. Kontrola stosowania międzynarodowych standardów    237
4.3. Zapewnianie wysokiego poziomu raportowania    238
4.4. Podwyższanie efektywności ochrony lotnictwa cywilnego    239
5. Polityka organizacji branżowych   240
6. Szkolenie personelu   241
7. Systemy bezzałogowych statków powietrznych a bezpieczeństwo lotnicze    243
8. Międzynarodowa współpraca na rzecz bezpieczeństwa lotniczego w Europie    244
9. Podsumowanie    247
Rozdział 5. Polska w systemie międzynarodowej współpracy
w zapewnieniu bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego    250
1. Działalność instytucji i organizacji międzynarodowych
w zakresie bezpieczeństwa lotniczego – z udziałem Polski    250
1.1. Organizacja Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego   251
1.2. Europejska Konferencja Lotnictwa Cywilnego   252
1.3.	Eurocontrol   254
1.4. Środkowoeuropejska Grupa Rotacyjna   256
1.5. Grupa Wyszehradzka    257
1.6. Zrzeszenie Władz Lotniczych    258
2. Polska we współpracy międzynarodowej
w zakresie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego    259
2.1. Uprawnienia organów polskiej administracji rządowej do współpracy
międzynarodowej w zakresie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego   259
2.2. Postawa i zaangażowanie Polski we współpracę międzynarodową
w zakresie bezpieczeństwa lotnictwa cywilnego   261
2.3. Działalność polskiej władzy lotniczej na forum międzynarodowym   265
3. Doświadczenia i wnioski wynikające z dotychczasowej współpracy
międzynarodowej Polski w zakresie bezpieczeństwa lotniczego   268
4. Podsumowanie    270
Zakończenie    273
Bibliografia    281
Aneksy   299
Indeks nazwisk    329