Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii. T. 6 - 04 Analiza rozwoju semantycznego leksemu duży

• Druk: Katowice, 2016
• Seria / cykl: Prace Naukowe UŚ; Językoznawstwo Polonistyczne
• Redakcja naukowa: Joanna Przyklenk, Wioletta Wilczek
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Szósty tom cieszącej się dużym zainteresowaniem serii "Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii" jest publikacją, która przedstawia dorobek ogólnopolskiej konferencji naukowej studentów, doktorantów i młodych doktorów (Katowice, 6 XI 2014). Autorki zgromadzonych w tomie artykułów skupiały się zwykle na takich kwestiach, jak: 1) opis leksyki dawnej (też współczesnej) zorientowany słowotwórczo, semantycznie czy etymologicznie; 2) problemy nominacji w historii polszczyzny – zarówno nominacji prioprialnej, jak i apelatywnej; 3) konceptualizacja pojęć w języku, a co za tym idzie – w kulturze. Wskazane kręgi tematyczne stały się podstawą podziału niniejszej książki na trzy części.

Na pierwszą z nich ("Wokół wyrazów i znaczeń") złożyły się prace poświęcone analizom słownictwa, a zatem: leksemom autosemantycznym współrdzennym w czystopisach piętnastowiecznych rot kościańskich, znaczeniu czasownika dotknąć w jego metaforycznych rozszerzeniach, przeobrażeniom semantycznym słownictwa związanego ze sferą mentalną, analizie rozwoju znaczeniowego leksemu duży oraz kręgowi semantycznemu leksemów rok i god. W drugiej części ("Z problemów nominacji") znalazły się artykuły, w których autorki podjęły się analizy zagadnień nazewniczych i onomastycznych, np. we wczesnej twórczości Kazimierza Wierzyńskiego. Omówiono też historycznie zmienną konceptualizację pojęć na przykładzie kamienia piorunowego oraz przedstawiono bogactwo nazewnicze polszczyzny dawnej, prezentując nazwy złodzieja. W zamykającej tom części trzeciej ("W świetle słów i tekstów – o konceptualizacji w języku i kulturze") zwrócono uwagę na takie zjawiska językowe, jak: element leksyki ekspresywnej dialektu górnośląskiego, czyli leksem pieron; ujęte diachronicznie zagadnienie puryzmu językowego; problem definiowania kobiecości w wybranych opowiadaniach Julii Fiedorczuk.

Autorki zebranych w tej publikacji prac udowodniły po raz kolejny, że historia języka polskiego jest zajmującą dziedziną wiedzy, której rozpoznanie przybliża nas do zrozumienia nie tylko epok minionych, ale także współczesnych tendencji rozwojowych polszczyzny i polskiej kultury.

Tom jest adresowany do wszystkich osób zainteresowanych historią języka polskiego – językoznawców, studentów kierunków humanistycznych (zwłaszcza filologicznych) oraz licealistów. Szczegółowe ustalenia i proponowane rozwiązania dyskutowanych problemów, jakie znajdujemy w kolejnych artykułach publikacji, mogą zostać wykorzystane w dalszych badaniach nad językiem, kulturą i człowiekiem.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Językoznawstwo
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Kultura i sztuka
• Redakcja: Joanna Przyklenk, Wioletta Wilczek
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8012-799-9

Spis treści

Wprowadzenie (Joanna Przyklenk, Wioletta Wilczek) / 9

Część pierwsza
Wokół wyrazów i znaczeń

KAROLINA BOROWIEC
Przekształcenia czasowników współrdzennych w piętnastowiecznych rotach kościańskich / 15

ALEKSANDRA DOMOGAŁA
O metaforycznych użyciach czasownika dotknąć (prolegomena) / 28

KINGA WĄSIŃSKA
Przeobrażenia semantyczne wyrazów polskich związanych ze sferą mentalną / 42

ANNA ZIEMBIŃSKA 
Analiza rozwoju semantycznego leksemu duży / 58

MAŁGORZATA BROSZKO
Czy wyrok zapada co rok, a gody obchodzi się w zgodzie? O zaskakujących źródłosłowach / 72

Część druga
Z problemów nominacji
 
BEATA KISZKA
Od Hollywood po mistyczne Koluszki – nazwy własne w poezji Kazimierza Wierzyńskiego / 83

ALEKSANDRA SZAFRAŃSKA
Jak kamień piorunowy stał się belemnitem, a fulguryt kamieniem piorunowym / 100

MAGDALENA WOJTYKA
Od chąśnika do kradzieżnika – jak zmieniały się nazwy złodzieja na przestrzeni wieków / 109

Część trzecia
W świetle słów i tekstów – o konceptualizacji w języku i kulturze

ALICJA BRONDER
Pierońsko pieroński pieronie! Słów kilka o „boskim” pochodzeniu i „ludzkim” użyciu leksemu pieron / 121

BARBARA JASIŃSKA
Puryzm w języku polskim / 134

DOMINIKA STEFAŃSKA
O zmianach w definiowaniu kobiecości na przykładzie wybranych opowiadań Julii Fiedorczuk / 149