Dydaktyka historii

• Druk: Warszawa, 2023
• Redakcja naukowa: Danuta Konieczka-Śliwińska
• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Pomysł napisania tej wyjątkowej książki zrodził się w gronie członków Komisji Dydaktyki Historii działającej przy Komitecie Nauk Historycznych Polskiej Akademii Nauk. Grono to tworzy od 2020 r. dziesięcioro historyków z różnych ośrodków naukowych w Polsce (Poznań, Toruń, Szczecin, Opole, Kraków, Wrocław, Katowice, Olsztyn), którzy zajmują się dydaktyką historii nie tylko badawczo, ale także prowadzą zajęcia z tego zakresu ze studentami, nauczycielami i edukatorami.
Publikacja została pomyślana jako kompendium zawierające kompleksowe ujęcie najnowszych zagadnień współczesnej dydaktyki historii oraz perspektyw jej dalszego rozwoju. Znalazły się w niej nie tylko problemy istotne dla nowoczesnej edukacji historycznej, ale także łączące refleksję teoretyczną z praktyką. Książka adresowana jest do szerokiego kręgu odbiorców: przede wszystkim do studentów historii lub kierunków zbliżonych przygotowujących się do wykonywania zawodu nauczyciela, doradców metodycznych, uczących w szkołach nauczycieli historii pragnących się doskonalić oraz do edukatorów (muzealnych, archiwalnych, bibliotecznych) różnych instytucji kultury, którzy zajmują się edukacją historyczną. Mamy nadzieję, że będzie ona pożytecznym wsparciem dla czytelników, przy okazji stanowiąc punkt wyjścia do dalszej dyskusji nad perspektywami rozwoju dydaktyki historii w Polsce.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Historia i archeologia
• Redakcja: Danuta Konieczka-Śliwińska
• ISBN: 978-83-01-23021-0
• ISBN druku: 978-83-01-23005-0
• Liczba stron: 316

Wstęp (Danuta Konieczka-Śliwińska)     11
1. Dydaktyka historii – pogranicze dyscyplin, ich margines czy dyscyplina integralna? (Stanisław Roszak)     17 
Uwagi ogólne     17 
Między dydaktyką ogólną a szczegółową     17 
Tożsamość dyscypliny w koncepcjach dydaktyków     22 
Nowe drogi i perspektywy rozwoju     28 
Podsumowanie     33 
	Problemy do dyskusji     33 
2. Nowoczesne metody dydaktyczne w edukacji historycznej (Izabela Lewandowska)     35 
Uwagi ogólne     35 
Dotychczasowe ustalenia dydaktyków historii     36 
Podstawy teoretyczne nowoczesnych metod dydaktycznych     41 
Przykłady zastosowania nowych metod     45 
	Metoda stacji dydaktycznych     45 
	Metoda odwróconej klasy     47 
	Metoda tekstu przewodniego     50 
	Metoda WebQuest     54 
	Uczenie się we współpracy     58 
	Myślenie projektowe     62 
	Metoda opowieści     65 
	Metoda historii mówionej     68 
	Scrapbooking/lapbooking     73 
Podsumowanie     78 
	Problemy do dyskusji     79
3. Gry historyczne oraz inne innowacyjne formy „zabawy” z historią (Barbara Techmańska)     81 
Uwagi ogólne     81 
Specyficzna forma gry – escape room     81 
	Escape room – definicja, geneza     81 
	Escape room w edukacji     83 
	Pokoje historyczne     85 
	Wirtualne pokoje zagadek     86 
	Zalety (nie tylko) edukacyjne     87 
	Warunki sukcesu     88 
Gry miejskie w edukacji historycznej     88 
	Historia gier miejskich     88 
	Walory (nie tylko) edukacyjne gier miejskich     90 
	Rodzaje gier i ich organizacja     91 
	Gra miejska w edukacji historycznej     92 
	Zagrożenia związane z planowaniem i organizacją miejskich gier historycznych     94 
Gry planszowe     95 
	Walory edukacyjne gier planszowych     97 
Podsumowanie     98 
	Problemy do dyskusji     98 
4. Mapy historyczne we współczesnej edukacji szkolnej (Małgorzata Machałek)     101 
Uwagi ogólne     101 
Mapa historyczna a podstawa programowa z historii     102 
Podstawowe pojęcia     105 
Ewolucja szkolnych map historycznych     107 
	Mapy ścienne     107 
	Atlasy historyczne i mapy konturowe     108 
	Foliogramy     109 
	Mapy podręcznikowe     110 
	Mapy komputerowe     111 
Zastosowanie map na zajęciach edukacyjnych     113 
	Przykładowe ćwiczenia z wykorzystaniem map     114 
Podsumowanie     116 
	Problemy do dyskusji     116 
5. Nowe obrazy i filmy o tematyce historycznej (Barbara Techmańska)     117 
Uwagi ogólne     117 
Murale i ich edukacyjna rola     117
	Definicja, geneza i funkcje     117 
	Tematyka murali i sposoby przedstawiania treści historycznych     119 
	Wartość edukacyjna murali     121 
Memy – współczesna forma komunikacji     121 
	Memy internetowe o tematyce historycznej     122 
	Dlaczego memy bawią i uczą?     123 
Filmy historyczne     125 
	Rodzaje filmów     125 
	Filmy historyczne – dostęp     128 
	Kształcenie umiejętności pracy z filmem historycznym     129 
	Podstawowe zalety wykorzystania filmu historycznego     130 
Podsumowanie     133 
	Problemy do dyskusji     133 
6. Uczeń ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w edukacji historycznej (Małgorzata Machałek)     135 
Uwagi ogólne     135 
Pojęcie ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi     136 
Praktyczne aspekty pracy z uczniami ze specjalnymi trudnościami w nauce     139 
	Uczeń z dysleksją rozwojową     139 
	Uczeń z niepełnosprawnościami     141 
	Uczeń słabosłyszący     141 
	Uczeń słabowidzący     142 
	Uczeń z niepełnosprawnością ruchową     143 
	Uczeń z zaburzeniami w spektrum autyzmu     144 
	Uczeń z ADHD     144 
	Uczeń w sytuacji kryzysowej i przewlekle chory     145 
	Uczeń z doświadczeniem migracji     145 
Specyfika pracy z uczniem zdolnym     146 
	Zdolności ogólne i uzdolnienia     146 
	Identyfikacja uczniów zdolnych     147 
	Dostosowanie wymagań i indywidualizacja w pracy z uczniem zdolnym     149 
Podsumowanie     153 
	Problemy do dyskusji     154 
7. Weryfikacja wiedzy i umiejętności w edukacji historycznej – egzamin maturalny (Maciej Fic)     155 
Uwagi ogólne     155 
Formuła egzaminu maturalnego przed 2002 rokiem     156 
Specyfika oceniania zewnętrznego     160 
Początki wdrażania egzaminu zewnętrznego (2002–2005)     162
Zewnętrzne egzaminy maturalne z historii po 2005 roku     165 
Podsumowanie     171 
	Problemy do dyskusji     175
8. Wątki biograficzne w szkolnej edukacji historycznej (Marek Białokur)     177 
Uwagi ogólne     177 
Biografistyka historyczna – perspektywa naukowa i dydaktyczna     178 
Psychobiografistyka – niewykorzystana szansa dydaktyki historii czy słuszny sceptycyzm?     181 
Zobaczyć człowieka w postaci z pomnika     183 
Bohaterowie i antybohaterowie szkolnej edukacji historycznej     186 
Biografie i ich rodzaje w katalogu środków dydaktycznych     188 
Aktywizacja uczniów z wykorzystaniem biografii na lekcjach historii     190 
Podsumowanie     193 
	Problemy do dyskusji     194 
9. Regionalizm w szkolnej edukacji historycznej (Danuta Konieczka-Śliwińska)     195 
Uwagi ogólne     195 
Poglądy dydaktyków historii na regionalizm w edukacji historycznej     196 
Podstawowe pojęcia     201 
	Region     201 
	Regionalizm     203 
	Historia lokalna i historia regionalna     204 
	Tożsamość regionalna     205 
Tradycja obecności regionalizmu w edukacji historycznej     207 
Problematyka regionalna we współczesnej edukacji historycznej     210 
Projektowanie zajęć dla uczniów z regionalizmu w edukacji historycznej     212 
	Metody dydaktyczne     213 
	Środki dydaktyczne     215 
Współpraca nauczyciela historii z regionalnymi instytucjami kultury     218 
Podsumowanie     221 
	Problemy do dyskusji     221 
10. Edukacja historyczna w muzeach (Marta Kalisz-Zielińska)     223 
Uwagi ogólne     223 
Publikacje na temat edukacji muzealnej     224 
Muzea i nauczanie w Polsce – pojęcie edukacji muzealnej     226 
Polskie muzeum historyczne jako przestrzeń edukacji o przeszłości     229 
Podsumowanie     234 
	Problemy do dyskusji     235
11. Edukacja historyczna w archiwach (Hubert Mazur)     237 
Uwagi ogólne     237 
Droga archiwów do edukacji     237 
Stan badań     238 
Wokół kwestii teoretycznych     242 
Formy działalności edukacyjnej archiwów     244 
	Lekcja archiwalna     244 
	Warsztaty     245 
	Wycieczka     245 
	Wystawy     245 
	Zestawy materiałów edukacyjnych dla uczniów     246 
	Wydawnictwa popularnonaukowe     247 
	Praca badawcza uczniów w archiwum     247 
	Filmy edukacyjne     247 
	Konkursy edukacyjne     248 
	Gry miejskie     248 
	Oferta internetowa     249 
	Oferta dla nauczycieli i studentów     249 
Odbiorcy i cele działań edukacyjnych     250 
Podsumowanie     252 
	Problemy do dyskusji     252 
12. Edukacja historyczna na odległość (Agnieszka Chłosta-Sikorska)     253 
Uwagi ogólne     253 
Cyfryzacja w nauczaniu     254 
Cyfrowa historia     258 
Środki dydaktyczne     260 
	Internetowe serwisy historyczne     261 
	Podcasty historyczne     266 
	YouTube w nauczaniu-uczeniu się historii     268 
	E-podręczniki i podręczniki w wersji elektronicznej     270 
	Platformy e-learningowe     273 
Metody dydaktyczne     277 
	Cyfrowe opowiadanie historii     278 
Podsumowanie     279 
	Problemy do dyskusji     281 
Bibliografia     283 
Noty o autorach     313