Edukacja Jutra. Aktywność fizyczna – zdrowie – problematyka czasu wolnego - Beata Fedyn: Wybrane teoretyczne i praktyczne konteksty szkolnej edukacji zdrowotnej
We współczesnym świecie obserwujemy fakt zacierania się różnic pomiędzy czasem wolnym a czasem, w którym człowiek spełnia swoje powinności. Stąd pojawia się trudność metodologiczna kategoryzacji, definicji i przed¬miotu badań związanych z praktyczną analizą czasu wolnego1. Czas pracy i wypoczynku staje się coraz bardziej płynny, a naukowcy traktują dzisiejsze społeczeństwo jako społeczeństwo wiedzy i informacji lub jako społeczeństwo czasu wolnego. (…)
Wielkiego znaczenia nabiera wychowanie ludzi, szczególnie dzieci i młodzieży, do racjonalnego wykorzystania czasu wolnego i uświadomienie sobie jego roli w życiu człowieka. Konsumpcyjne podejście do czasu wolnego wymusza konieczność podejmowania dodatkowej pracy w celu podniesienia standardu tego czasu, a którego w efekcie jest coraz mniej. Powstają specjalistyczne instytucje, które zajmują się organizacją czasu wolnego i wyznaczają wzorce jego spędzania. Powstające zjawisko ekonomii dobrobytu, związane z miejscem pracy i miejscem czasu wolnego, w efekcie prowadzi do zubożenia form jego spędzania. W ujęciu pedagogicznym proces percepcji czasu wolnego nazywa się wychowaniem do czasu wolnego. Percepcja czasu wolnego zmienia się wraz z emocjami człowieka, jego sposobem od¬czuwania radości, wolności, piękna czy szczęścia. Zmiany pozytywne w psychice człowieka, przeżycia wolnoczasowe wywołane podjętą aktywnością w czasie wolnym mogą być związane ze specyfiką tej aktywności (mogą być związane z praktykami religijnymi, wolontariatem, życiem rodzinnym czy społecznym, działalnością sportową, społeczną, hobbystyczną) i zapewnia¬ją regularne długoczasowe zadowolenie z życia. Analiza czasu wolnego to pytanie o sposób jego przeżywania: podmiotowo czy jako przedmiot jego „spędzania”; czy spędzanie czasu po pracy (a także w pracy) zastąpimy jego „przeżywaniem”?
(…) Przemiany ustrojowe w Polsce po 1989 roku wywołały zmiany wzorców wolnoczasowych Polaków, przybliżając je do wzorców wysokorozwiniętych krajów Europy i świata. Cechą współczesnego życia człowieka jest ograniczenie jego aktywności ruchowej, co niesie za sobą wiele niepożądanych konsekwencji zdrowotnych i społecznych. Współczesna teoria efektywnego wypoczynku po pracy zakłada potrzebę wszechstronnej działalności ruchowej człowieka, który, mając więcej czasu wolnego, będzie pro¬wadził aktywny styl życia. Elastyczny czas pracy umożliwi podejmowanie zróżnicowanych form urlopu, a także wybór atrakcyjnego, zdrowego i aktywnego trybu życia. Wzorce zachowań wolnoczasowych będą kształtowane spontanicznie (indywidualnie), ale także w sposób konsumpcyjny. Aktywność rekreacyjna i turystyczna będzie traktowana jako sposób na życie, samorealizację i rozwój duchowy.
Halina Guła-Kubiszewska
(frag. Wstępu)
Wstęp
Halina Guła-Kubiszewska 13
Część I. Wychowanie do czasu wolnego
Joanna Angiel
Tworzenie więzi z miejscem jako przeciwdziałanie procesowi zanikania tożsamości lokalnej i regionalnej 19
Grzegorz Kiedrowicz
Wychowanie do czasu wolnego współczesnego pedagoga 33
Część II. Szkolne i pozaszkolne formy aktywności fizycznej
Jerzy Nowocień, Andrzej Rygas
Aktywność fizyczna uczniów pierwszego etapu edukacyjnego 47
Eugeniusz Kameduła
Zajęcia pozaszkolne w praktyce edukacyjnej 63
Bożena Dusza, Monika Zielińska
Organizacja czasu wolnego dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym (doniesienie z badań pilotażowych) 75
Część III. Wkład osób i organizacji w kształtowanie form spędzania czasu wolnego
Kazimierz Żegnałek
Wkład Henryka Jordana w rozwój pozaszkolnej edukacji fizycznej w Polsce 91
Dominika Machnio
Doświadczenia i problemy harcerskiego systemu wychowawczego w kontekście współczesnego systemu edukacyjnego 105
Część IV. Aspekty edukacji zdrowotnej
Beata Fedyn
Wybrane teoretyczne i praktyczne konteksty szkolnej edukacji zdrowotnej 117
Ilona Gembalczyk
Potrzeby zdrowotne uczniów młodszych w zakresie edukacji żywieniowej 131
Monika Lewandowska, Izabela Korabiewska, Anna Obszyńska-Litwiniec, Dariusz Białoszewski
Zachowania zdrowotne studentów warszawskich uczelni 141
Część V. Profilaktyka zdrowotna w edukacji jutra
Daria Sikorska
Wady postawy a aktywność fizyczna dzieci w wieku wczesnoszkolnym 155
Izabela Korabiewska, Monika Lewandowska, Marta Kopania, Dariusz Białoszewski
Ocena wiedzy wybranych grup zawodowych na temat profilaktyki przewlekłych bólów krzyża 167
