Filhellenizm w Polsce
Zbiór 27 tekstów, wypełniający lukę w badaniach nad recepcją myśli greckiej w Polsce oraz inspiracjami polskiego romantyzmu, a także wzbogacający wiedzę czytelników w dziedzinie szeroko pojętych studiów bałkanistycznych.
Książka jest efektem realizacji projektu analizującego aspekty polskiego filhellenizmu oraz polskich fascynacji kulturą grecką. Istotną jej wartością jest szerokie spektrum zagadnień, których analizy podjęli się Autorzy - od typowych prac filologicznych, poprzez historyczne konteksty filhellenizmu aż po tematy z zakresu historii sztuki i teatru. Ważną rolę w tomie odgrywają teksty poświęcone twórczości Cypriana Kamila Norwida, jak również wątkom greckim w życiu i twórczości Juliusza Słowackiego. Znaleźć tam możemy teksty mówiące o uwarunkowaniach tożsamości Nowogreków oraz o greckiej genealogii kultury romantycznej.
Od redakcji 11
MAŁGORZATA BOROWSKA, Konstandinos Kumas 13
Konstantinos Koumas (Summary) 20
Ο Κωνσταντίνος Κούμας (Περίληψη) 20
ILIAS WRAZAS, Nowogrecy: rozpieszczone dzieci filhellenizmu? 21
Modern Greeks: Pampered Children of Philhellenism? (Summary) 39
Οι Νεοέλληνες: τα χαϊδεμένα παιδιά του φιλελληνισμού; (Περίληψη) 40
ELENA B. SMILANSKAJA, IRINA M. SMILANSKAJA, Wykorzystanie Greków do ugruntowania obecności rosyjskiej na wschodnim obszarze Morza Śródziemnego w latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych XVIII wieku 42
Using the Greeks in Strengthening the Russian Presence on the Eastern Coast of the Mediterranean Sea in the 18th Century (1760s–1770s) (Summary) 56
Η χρησιμοποίηση των Ελλήνων στην καθιέρωση της ρωσικής παρουσίας στις ανατολικές ακτές της Μεσογείου τον 18ο αιώνα (δεκαετίες του 1760–1770) (Περίληψη) 56
ALEKSANDER POŁUNOW, Recepcja wschodnich (greckich) patriarchatów w Rosji. Z historii walki o prymat w świecie prawosławnym (koniec XIX – początek XX wieku) 57
Reception of Eastern (Greek) Patriarchs in Russia: From the History of the Fight for Supremacy in the Orthodox World (Late 19th and Early 20th Century) (Summary) 65
Η υποδοχή των ανατολικών (ελληνικών) πατριαρχείων στη Ρωσία: από την ιστορία του αγώνα για την πρωτοκαθεδρία στον ορθόδοξο κόσμο (τέλος του 19ου – αρχές του 20ου αιώνα) (Περίληψη) 66
MONIKA WOŹNA-KAZANTZIDIS, Markos Botsaris w greckich i polskich utworach romantycznych (na tle literatury europejskiej) 67
Markos Botsaris in Polish Romantic Works (Compared to European Literature) (Summary) 79
Ο Μάρκος Μπότσαρης στα πολωνικά ρομαντικά κείμενα (στα πλαίσια της ευρωπαϊκής λογοτεχνίας) (Περίληψη) 79
MAGDALENA KOWALSKA, Postać Markosa Botsarisa w Podróży do Ziemi Świętej z Neapolu Juliusza Słowackiego 81
Markos Botsaris in the Journey to the Holy Land from Naples by Juliusz Słowacki (Summary) 93
Το πρόσωπο του Μάρκου Μπότσαρη στο Podróż do Ziemi Świętej z Neapolu (Ταξίδι απ’ τη Νεάπολη στους Αγίους Τόπους) του Juliusz Słowacki (Περίληψη) 93
EWA JANION, Upadek Psar w greckiej i polskiej literaturze XIX wieku 94
The Destruction of Psara (Ipsara) in Greek Literature in the Context of Polish Romantic Literature (Summary) 102
Η καταστροφή των Ψαρών στην ελληνική λογοτεχνία στα πλαίσια της πολωνικής ρομαντικής λογοτεχνίας. (Περίληψη) 102
PIOTR CHMIEL, Obraz Greków w relacjach prasowych z roku 1827 zamieszczonych w „Gazecie Lwowskiej” i „Gazecie Wielkiego Księstwa Poznańskiego” 103
The Portrayal of Greeks in the Newspaper Reports of Gazeta Lwowska and Gazeta Wielkiego Księstwa Poznańskiego in 1827 (Summary) 114
Οι εικόνες των Ελλήνων στις αναφορές του τύπου του 1827 δημοσιευμένες στη «Gazeta Lwowska» και «Gazeta Wielkiego Xięstwa Poznańskiego» (Περίληψη) 115
MAGDALENA KOWALSKA, Zaginione świadectwo recepcji pieśni nowogreckich w przedlistopadowej Warszawie. O tłumaczeniach Konstantego Gaszyńskiego 116
Lost Testimony of the Reception of Popular Modern Greek Songs in the pre-November Warsaw (1830). On the Translation of Konstanty Gaszyński (Summary) 127
Η χαμένη μαρτυρία της αποδοχής νεοελληνικών τραγουδιών στη Βαρσοβία πριν την επανάσταση του Νοέμβρη. Περί των μεταφράσεων του Konstanty Gaszyński (Περίληψη) 127
MARCIN LESZCZYŃSKI, Motywy metaliterackie o proweniencji antycznej w Podróży do Ziemi Świętej z Neapolu Juliusza Słowackiego 128
Metaliterary Motifs of Ancient Provenance in Journey to the Holy Land from Naples by Juliusz Słowacki (Summary) 143
Μετα-λογοτεχνικά μοτίβα με αρχαία προέλευση στο «Ταξίδι απ’ τη Νεάπολη στους Αγίους Τόπους» του Juliusz Słowacki (Περίληψη) 143
MONIKA MIKUŁA, „Moje życie jest tylko fragmentem”. Wyimek z życia Dionizjosa Solomosa. Rok 1836 – rok spotkania z Juliuszem Słowackim 145
“My life is only a fragment”. An Episode from the Life of Dionysios Solomos. 1836 – the Year of the Encounter with Juliusz Słowacki (Summary) 152
«Η ζωή μου είναι μόνο ένα απόσπασμα». Ένα θραύσμα της ζωής του Διονυσίου Σολωμού. 1836 – το έτος της συνάντησης με τον Juliusz Słowacki (Περίληψη) 153
ELŻBIETA KIŚLAK, Słowacki czyta Orygenesa. Hipotezy lektury wokół jednej wzmianki 154
Słowacki Reads Origen. Hypotheses Concerning One Remark (Summary) 169
Ο Słowacki διαβάζει τον Ωριγένη. Υποθέσεις ανάγνωσης γύρω από μια αναφορά (Περίληψη) 169
MARCIN BAJKO, Wątki grecko-bizantyńskie w Królu-Duchu Juliusza Słowackiego 170
Greek-Byzantine Motifs in The Spirit King by Słowacki (Summary) 184
Ελληνο-βυζαντινά στοιχεία στο Król-Duch (Βασιλιάς-Πνεύμα) του Juliusz Słowacki (Περίληψη) 185
PRZEMYSŁAW KORDOS, Radziwiłł i Sękowski na wodach Archipelagu 186
Radziwiłł and Sękowski on the Waters of the Archipelago (Summary) 198
O Radziwiłł και ο Sękowski στα νερά του Αρχιπελάγους (Περίληψη) 199
PIOTR CHMIEL, Wizerunek Greków na tle innych narodów europejskich w świetle Henryka Bogdańskiego Dziennika podróży z lat 1826–1827 200
The Image of Greeks in Comparison to Other European Nations in the Light of Henryk Bogdański’s Travel Log in the Years 1826–1827 (Summary) 211
Η εικόνα των Ελλήνων στο φόντο άλλων Ευρωπαϊκών εθνών όπως παρουσιάζεται στο «Ημερολόγιο ταξιδιού του 1826–1827» του Henryk Bogdański (Περίληψη) 212
MARIA KALINOWSKA, „Greckie liryki” Cypriana Norwida (Marmur-biały, Z Listu do Włodzimierza Łubieńskiego) 213
Greece in Norwid’s “Greek Lyrics” (Summary) 218
Η Ελλάδα στα «ελληνικά λυρικά ποιήματα» του Norwid (Περίληψη) 218
ELŻBIETA WESOŁOWSKA, Wieszcz i mędrzec – postać Epimenidesa u Norwida 219
A Prophet and Sage – Cyprian Norwid’s Epimenides (Summary) 224
Προφητής και σοφός – το πρόσωπο του Επιμενίδη στα έργα του Cyprian Norwid (Περίληψη) 224
MACIEJ JUNKIERT, Pamięć o Grecji. Różne oblicza Epimenidesa 225
The Memory of Greece. Different Faces of Epimenides (Summary) 234
Η ανάμνηση της Ελλάδας. Διάφορες εικόνες του Επιμενίδη (Περίληψη) 234
MARIA KALINOWSKA, Byron jako uczestnik greckich walk niepodległościowych – z perspektywy polskiego romantyzmu 235
Byron and History of Modern Greece Seen from the Perspective of Polish Romanticism (Summary) 248
O Βύρων και η ιστορία της νεότερης Ελλάδας – η προοπτική του πολωνικού ρομαντισμού (Περίληψη) 248
GRAŻYNA HALKIEWICZ-SOJAK, Byron – Epimenides. Podstawy Norwidowskiej paraleli 249
Byron – Epimenides. The Foundations of Norwid’s Parallel (Summary) 255
Βύρω – Επιμενίδης. Βάσεις του παραλληλισμού του Norwid (Περίληψη) 256
MICHAŁ KUZIAK, Epimenides – W rocznicę powstania styczniowego. Norwid o pułapkach dyskursu filhelleńskiego 257
Epimenides – On the Anniversary of the January Uprising – Cyprian Norwid on the Traps of Philhellenic Discourse (Summary) 268
«Επιμενίδης» – «Την επέτειο της Επανάστασης του Ιανουαρίου». Ο Norwid για τις παγίδες του φιλελληνικού λόγου (Περίληψη) 268
PRZEMYSŁAW KORDOS, Powstanie greckie jako maska dla wydarzeń powstania styczniowego w powieści Kazimierza Gregorowicza Karaiskakis. Obrazek historyczny z epoki powstania greckiego 1819 269
Kazimierz Gregorowicz’s Karaiskakis. A Historical Picture from the Time of the Greek Uprising in 1819 (Summary) 276
«Ο Καραϊσκάκης. Ιστορικό πλάνο από την εποχή της ελληνικής επανάστασης του 1819» του Kazimierz Gregorowicz (Περίληψη) 276
MIROSŁAW P. KRUK, Wrizakis – Grottger. Monachijska szkoła malarstwa historycznego a ruchy narodowe Europy Wschodniej 277
Vryzakis and Grottger. The Munich School of Historical Painting and National Movements in Eastern Europe (Summary) 292
Ο Βρυζάκης και ο Grottger. Η Σχολή της ιστορικής ζωγραφικής του Μονάχου και τα εθνικά κινήματα την Ανατολικής Ευρώπης (Περίληψη) 293
MICHAŁ KUZIAK, Grecja – Słowiańszczyzna – Polska. Romantyczna paralela 294
Greek-Slavonic Parallel in the Romantics’ Literary Works (Summary) 327
Η ελληνο-σλαβική (πολωνική) αναλογία στα έργα των ρομαντικών (Περίληψη) 327
MACIEJ JUNKIERT, Kulturowa jedność Słowian jako powtórzenie greckich dziejów w Pieśniach sławiańskich Józefa Dunina Borkowskiego 329
The Cultural Unity of Slavs as a Repetition of Greek History in Józef Dunin Borkowski’s Slavonic Songs (Summary) 334
Η πολιτιστική ενότητα των Σλάβων ως επανάληψη της ελληνικής ιστορίας στα «Σλαβικά τραγούδια» του J. Dunin Borkowski (Περίληψη) 334
EWA JANION, Polemika Józefa Dunina Borkowskiego z Aleksandrem Chodźką na temat przekładów pieśni nowogreckich 336
The Polemics between Józef Dunin Borkowski and Aleksander Chodźko about Translations of Modern Greek Songs (Summary) 341
Η πολεμική του Józef Dunin Borkowski με τον Aleksander Chodźko στο θέμα των μεταφράσεων νεοελληνικών τραγουδιών (Περίληψη) 342
KAROLINA LESZCZYŃSKA, Różne oblicza grecji w spektaklach Gardzienic i Wierszalina 343
Orthodox Inspirations in the Performances by Gardzienice and Wierszalin Theatres (Summary) 352
Οι ορθόδοξες εμπνεύσεις στις παραστάσεις των θεάτρων Gardzienice και Wierszalin (Περίληψη) 353
PRZEMYSŁAW KANIECKI, Kompleks kolejkowicza Konwickiego – i pamięć Kościuszki, Byrona i kolejnych 354
The Queuer Complex by Konwicki: Remembering Byron, Mineyko, Traugutt and Others (Summary) 376
Το σύμπλεγμα «αυτού που στέκεται στην ουρά» του Konwicki: η ανάμνηση του Μπάιρον, του Mineykο, του Traugutt και άλλων (Περίληψη) 377
Noty o autorach 379
Notes on Contributors 384
Indeks nazwisk 388
