Fizjoterapia w wybranych specjalizacjach medycznych
Fizjoterapia w wybranych specjalizacjach medycznych jest drugą edycją obszernego, syntetycznego opracowania z zakresu fizjoterapii. W książce omówiono zastosowanie zabiegów fizjoterapeutycznych w takich specjalizacjach jak
pediatria,
ortopedia i traumatologia,
kardiologia,
neurologia i neurochirurgia,
onkologia i medycyna paliatywna,
pulmonologia,
otolaryngologia,
ginekologia i położnictwo, urologia,
reumatologia oraz
geriatria. Przedstawiono możliwości wykorzystania kinezyterapii, balneologii, medycyny fizykalnej, dietetyki oraz masażu leczniczego i edukacji zdrowotnej do celów profilaktycznych i leczniczych. W obecnym wydaniu wszystkie rozdziały dokładnie przejrzano i poprawiono. Książkę uzupełniono o nowe metody terapeutyczne. Pozycja niezbędna przede wszystkim dla studentów, głównie fizjoterapii i medycyny. Będzie również przydatna w pracy lekarzy rodzinnych oraz lekarzy większości pozostałych specjalności.
1. Fizjoterapia w pediatrii – Krzysztof Zeman 1
1.1. Rozwój dziecka 1
1.1.1. Ocena stanu dziecka po urodzeniu 1
1.1.2. Noworodki z grup podwyższonego ryzyka 1
1.1.3. Dzieci urodzone przedwcześnie 2
1.1.4. Program wczesnej stymulacji i opieki rozwojowej noworodków z grup ryzyka 2
1.1.5. Rozwój psychoruchowy w pierwszym roku życia 3
1.1.6. Ocena rozwoju psychoruchowego dziecka w pierwszym roku życia 3
1.1.7. Ocena obecności i wykonywania odruchów 4
1.1.8. Objawy świadczące o nieprawidłowościach w rozwoju ruchowym niemowlęcia 4
1.1.9. Metody pozwalające na wykrycie nieprawidłowości rozwoju 5
1.2. Najczęstsze neurologiczne przyczyny zaburzeń rozwoju psychoruchowego 5
1.2.1. Mózgowe porażenie dziecięce (paralysis cerebralis infantum) 6
1.2.1.1. Podział MPDz według Ingrama 6
1.2.1.2. Podział MPDz według Hagberga 7
1.2.1.3. Metody usprawniania dzieci z MPDz 7
1.2.1.4. Ocena skuteczności rehabilitacji dzieci z MPDz 10
1.2.2. Wady dysraficzne 10
1.2.2.1. Przepuklina oponowa (meningocele), przepuklina oponowo-rdzeniowa (myelomeningocele) 10
1.2.3. Choroby nerwowo-mięśniowe 11
1.2.3.1. Dystrofia mięśniowa typu Duchenne’a 11
1.2.3.2. Rdzeniowy zanik mięśni 12
1.2.4. Zaburzenia rozwoju psychomotorycznego uwarunkowane genetycznie 13
1.2.4.1. Zespół Downa (syndroma Down) 13
1.3. Zaburzenia rozwoju umysłowego 14
1.3.1. Autyzm dziecięcy (autismus) 14
1.3.1.1. Metoda Knill 15
1.3.1.2. Metoda dobrego startu 15
1.4. Inne choroby układu nerwowego u dzieci wymagające postępowania fizjoterapeutycznego 15
1.4.1. Ostre idiopatyczne zapalenie wielonerwowe (zespół Guillaina-Barrégo, syndroma Guillain-Barré) 15
1.4.2. Okołoporodowe uszkodzenie splotu ramiennego (paralysis plexus brachialis) 16
1.4.3. Porażenie nerwu twarzowego (paralysis nervi facialis) 17
1.5. Choroby układu oddechowego u dzieci wymagające postępowania fizjoterapeutycznego 18
1.5.1. Choroby układu oddechowego u dzieci przebiegające z zaleganiem wydzieliny 18
1.5.1.1. Fizjoterapia oddechowa 18
1.5.1.2. Metody oczyszczania dróg oddechowych 18
1.5.1.3. Klasyczny drenaż oskrzeli 19
1.5.1.4. Techniki wspomagające drenaż 19
1.5.1.5. Alternatywne techniki oczyszczania oskrzeli 19
1.5.1.6. Technika natężonego wydechu 20
1.5.1.7. Technika aktywnego cyklu oddechowego 20
1.5.1.8. Drenaż autogeniczny 20
1.5.1.9. Technika zmiennego ciśnienia oskrzelowego 20
1.5.1.10. Technika dodatniego ciśnienia wydechowego 20
1.5.1.11. Urządzenia wspomagające proces oczyszczania oskrzeli 21
1.5.1.12. Gimnastyka oddechowa 21
1.5.1.13. Ćwiczenia oddechowe 21
1.5.1.14. Ćwiczenia ogólnousprawniające 21
1.5.1.15. Ćwiczenia ogólnokondycyjne (trening fizyczny) 22
1.5.2. Mukowiscydoza (mucoviscidosis) 22
1.5.2.1. Zasady ogólne fizjoterapii 23
1.5.3. Zespół dyskinetycznych rzęsek (syndroma cilliares dyskinetica) 24
1.5.4. Rozstrzenie oskrzeli (bronchiectases) 25
1.5.5. Zapalenie płuc (pneumonia) 25
1.5.6. Zapalenie oskrzeli (bronchitis) 26
1.5.7. Zapalenie oskrzelików (bronchiolitis) 26
1.6. Choroby układu oddechowego przebiegające ze zwiększoną ilością płynu opłucnowego 27
1.6.1. Zapalenie opłucnej (pleuritis) 27
1.6.1.1. Główne zasady fizjoterapii 27
1.6.1.2. Pozycje ułożeniowe 27
1.6.1.3. Ćwiczenia oddechowe 28
1.7. Inne choroby płuc 28
1.7.1 Astma oskrzelowa (asthma bronchiale) 28
1.8. Zaburzenia narządu ruchu u dzieci wymagające postępowania fizjoterapeutycznego 29
1.8.1. Braki i ubytki kończyn 29
1.8.2. Wady postawy 30
1.8.2.1. Boczne skrzywienia kręgosłupa 30
1.8.3. Choroby tkanki łącznej 31
1.8.3.1. Młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów 31
Piśmiennictwo 32
2. Fizjoterapia w ortopedii i traumatologii – Zbigniew Dudkiewicz 35
2.1. Symptomatologia i ogólne zasady postępowania w urazach układu narządów ruchu 35
2.2. Kinezyterapia 40
2.3. Fizykoterapia 46
2.4. Plastrowanie dynamiczne 50
2.5. Urazy kończyny górnej (traumata membri superioris) 52
2.5.1. Urazy obręczy barkowej (traumata cingulum acromialis) 52
2.5.1.1. Złamanie łopatki (fractura scapulae) 52
2.5.1.2. Złamanie obojczyka (fractura claviculae) 53
2.5.1.3. Uszkodzenia więzozrostu obojczykowo-barkowego (traumata syndesmosis claviculoacromialis) 53
2.5.1.4. Zwichnięcie w stawie mostkowo-obojczykowym (luxatio articulationis sternoclavicularis) 54
2.5.2. Urazy stawu ramiennego (traumata articulationis humeri) 55
2.5.2.1. Zwichnięcia stawu ramienno-łopatkowego (luxationes ariculationis humeroscapularis) 55
2.5.3. Złamanie kości ramiennej (fractura ossis humeri) 56
2.5.3.1. Złamanie nasady bliższej kości ramiennej (fractura epiphysis proxymalis ossis humeri) 56
2.5.3.2. Złamanie trzonu kości ramiennej (fractura corporis ossis humeri) 58
2.5.3.3. Złamanie części dalszej kości ramiennej (fractura epiphysis distalis ossis humeri) 59
2.5.4. Urazy łokcia (traumata cubiti) 59
2.5.4.1. Zwichnięcie w stawie łokciowym (luxatio articulationis cubiti) 59
2.5.4.2. Złamanie okolicy stawu łokciowego (fractura regionis articulationis cubiti) 59
2.5.5. Urazy przedramienia (traumata antebrachii) 61
2.5.5.1. Złamanie trzonu kości przedramienia (fractura corporis ossis antebrachii) 61
2.5.5.2. Złamanie nasady dalszej kości przedramienia (fractura epiphysis distalis ossis antebrachii) 61
2.5.6. Urazy nadgarstka i ręki (traumata carpi et manus) 62
2.5.6.1. Obrażenia nadgarstka (laesiones carpi) 62
2.5.6.2. Uszkodzenia w obrębie śródręcza i palców (laesiones metacarpi et digiti) 63
2.6. Urazy kończyny dolnej (traumata membri inferioris) 64
2.6.1. Złamanie miednicy (fractura pelvis) 64
2.6.2. Urazy stawu biodrowego (traumata articulationis coxae) 65
2.6.2.1. Złamanie kości udowej (fractura ossis femoris) 65
2.6.3. Urazy kolana (traumata genus) 67
2.6.3.1. Złamanie nasady dalszej kości udowej (fractura epiphysis distalis ossis femoris) 67
2.6.3.2. Złamanie rzepki (fractura patellae) 67
2.6.3.3. Uszkodzenia stawu kolanowego (laesiones articulatonis genus) 67
2.6.3.4. Zwichnięcie stawu kolanowego (luxatio articulationis genus) 68
2.6.3.5. Niestabilność stawu kolanowego (instabilitas articulationis genus) 68
2.6.3.6. Uszkodzenie łąkotek (laesio menisci) 68
2.6.4. Urazy goleni (traumata tibiae) 69
2.6.4.1. Urazy stawu skokowego (traumata articulationis talaris) 69
2.6.5. Urazy stopy (traumata pedis) 70
2.6.5.1. Złamanie kości piętowej (fractura ossis calcanei) 70
Piśmiennictwo 71
3. Fizjoterapia w kardiologii – Lucjan Pawlicki, Marcin Barylski 73
3.1. Podstawowe choroby układu krążenia kwalifikujące się do leczenia fizjoterapeutycznego 73
3.1.1. Choroba niedokrwienna serca (morbus ischaemicus cordis) 73
3.1.2. Miażdżyca zarostowa tętnic kończyn dolnych (arteriosclerosis obliterans) 77
3.1.3. Tętniak aorty (aneurysma aortae) 78
3.1.4. Nadciśnienie tętnicze (hypertonia arterialis) 78
3.1.5. Niewydolność serca (insufficientia cordis vel circulatoria) 79
3.1.6. Wady serca (anomaliae cordis) 80
3.1.7. Przeszczepienie serca (transplantatio cordis) 81
3.1.8. Wszczepienie rozrusznika i kardiowertera (implantatio stymulatori et cardioverteri) 81
3.2. Fizjoterapia w chorobach układu sercowo-naczyniowego 82
3.2.1. Prozdrowotny styl życia 82
3.2.1.1. Dieta 82
3.2.1.2. Aktywność fizyczna 85
3.2.2. Korzystne następstwa regularnej aktywności fizycznej 88
3.3. Rehabilitacja kardiologiczna 89
3.3.1 Zespół rehabilitacyjny – skład, cele i zadania 90
3.3.2. Etapy i modele rehabilitacji kardiologicznej.
Zasady kwalifikowania 91
3.3.2.1. Pierwszy etap rehabilitacji kardiologicznej 91
3.3.2.2. Drugi etap rehabilitacji kardiologicznej 91
3.3.2.3. Trzeci etap rehabilitacji kardiologicznej 93
3.3.2.4. Modele rehabilitacji kardiologicznej 93
3.3.3. Próby wysiłkowe – test na bieżni ruchomej lub cykloergometrze 95
3.3.4. Próby wysiłkowe – próba ergospirometryczna 97
3.3.5. Próby wysiłkowe – test 6-minutowego marszu 98
3.4. Inne zabiegi fizjoterapeutyczne w wybranych jednostkach chorobowych 101
3.4.1. Choroba niedokrwienna serca z nadciśnieniem tętniczym i miażdżycą zarostową tętnic kończyn dolnych 102
3.4.2. Chorzy po zabiegach chirurgicznych z otwarciem klatki piersiowej 105
3.4.3. Chorzy z przewlekłą niewydolnością serca i po przeszczepieniu serca 105
Piśmiennictwo 106
4. Fizjoterapia w neurologii, neurochirurgii i rehabilitacji medycznej – Jan Czernicki, Jolanta Krukowska 109
4.1. Zaburzenia napięcia mięśniowego jako problem kliniczny w neurorehabilitacji 111
4.1.1. Leczenie farmakologiczne i fizjoterapia w zwalczaniu spastyczności 116
4.1.2. Leczenie chirurgiczne 121
4.2. Udar mózgu (insultus cerebri) 121
4.2.1. Czynniki ryzyka wystąpienia udaru mózgu i profilaktyka 122
4.2.2. Zaburzenia stabilności i równowagi 135
4.2.3. Kliniczna ocena równowagi i stabilności postawy 136
4.2.4. Niedowład kończyny górnej (paresis membri superioris) 144
4.2.5. Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna 150
4.3. Choroba Parkinsona (morbus Parkinsoni) 151
4.3.1. Przezczaszkowa stymulacja magnetyczna w diagnostyce i terapii chorych na ChP 165
4.3.2. Leczenie operacyjne 166
4.4. Stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex) 167
4.4.1. Postępowanie w okresie rzutu (zaostrzenia) stwardnienia rozsianego 174
4.4.2. Postępowanie w okresie remisji i okresie przewlekłym 175
4.4.3. Postępowanie fizjoterapeutyczne u chorych ze spastycznością 177
4.4.4. Ocena wyników rehabilitacji 180
4.5. Uszkodzenia obwodowego układu nerwowego (traumata systema nervorum periphericum) 183
4.5.1. Okres odnerwienia tkanek 187
4.5.2. Okres reinerwacji tkanek 188
4.5.3. Okres tworzenia wzorców ruchowo-czuciowych 190
4.5.4. Reedukacja sensoryczna w rehabilitacji pacjentów z uszkodzeniem splotu ramiennego i nerwów kończyny górnej 191
4.6. Uszkodzenia urazowe rdzenia kręgowego (traumata medullae spinalis) 192
4.6.1. Okres pierwszy – ostry (wstrząsu rdzeniowego – pierwsze 3 miesiące po urazie) 197
4.6.2. Okres drugi – wczesny (kompensacji – w pierwszym roku od urazu) 197
4.6.3. Okres trzeci – przewlekły (trwa do końca życia) 198
4.7. Systemy robotyczne w neurorehabilitacji 200
Piśmiennictwo 203
5. Fizjoterapia w onkologii i medycynie paliatywnej – Alina Morawiec-Sztandera 209
5.1. Rola fizjoterapii w onkologii 209
5.2. Rola fizjoterapii w medycynie paliatywnej 211
5.3. Nowotwory głowy i szyi (neoplasmata caput et collum) 213
5.3.1. Nowotwory jamy ustnej (neoplasmata cavum oris) 215
5.3.2. Nowotwory nosa i zatok przynosowych (neoplasmata nasi et sinus paranasales) 217
5.3.3. Nowotwory gardła (neoplasmata pharyngis) 219
5.3.3.1. Nowotwory części nosowej gardła (neoplasmata pars nasalis pharyngis) 219
5.3.3.2. Nowotwory części ustnej gardła (neoplasmata pars oralis pharyngis) 219
5.3.3.3. Nowotwory części krtaniowej gardła (neoplasmata pars laryngea pharyngis) 221
5.3.4. Nowotwory krtani (neoplasmata laryngis) 221
5.3.5. Nowotwory ślinianek (neoplasmata glandulae salivariae) 223
5.4. Rak piersi (carcinoma mammae) 226
5.5. Nowotwory płuca (neoplasmata pulmonis) 234
5.5.1. Niedrobnokomórkowy rak płuca 235
5.5.2. Drobnokomórkowy rak płuca 236
5.6. Rak jelita grubego (carcinoma intestinum crassum) 237
5.7. Nowotwory układu moczowo-płciowego (neoplasmata tracti urinariae) 242
5.7.1. Rak pęcherza moczowego (carcinoma vesicae urinariae) 242
5.7.2. Rak nerki (carcinoma renis) 243
5.7.3. Rak gruczołu krokowego (carcinoma prostatae) 244
5.7.4. Nowotwory jądra (neoplasmata testis) 245
5.7.5. Rak jajnika (carcinoma ovarii) 246
5.7.6. Rak szyjki i trzonu macicy (carcinoma cervix et corpus uteri) 246
Piśmiennictwo 248
6. Fizjoterapia w pulmonologii – Wojciech J. Piotrowski, Paweł Górski, Adam J. Białas 249
6.1. Ogólna charakterystyka, patofizjologia i zasady fizjoterapii w chorobach układu oddechowego 249
6.1.1. Definicje 249
6.1.2. Zmiany w układzie oddechowym w czasie wysiłku 251
6.1.3. Czynniki wpływające na ograniczenie aktywności fizycznej u chorych z chorobami układu oddechowego 253
6.1.4. Zaburzenia wentylacji 253
6.1.5. Niewydolność oddechowa 256
6.1.6. Zmiany w układzie krążenia w chorobach układu oddechowego 257
6.1.7. Osłabienie siły mięśniowej 258
6.1.8. Czynniki psychiczne 258
6.1.9. Odruch kaszlowy 259
6.1.10. Korzyści rehabilitacji oddechowej 260
6.1.11. Kwalifikacja do rehabilitacji pulmonologicznej 260
6.1.12. Znaczenie edukacji i psychoterapii w rehabilitacji oddechowej 263
6.1.13. Chorzy z niedoborem masy ciała 265
6.1.14. Chorzy z otyłością 266
6.1.15. Podstawowe techniki w fizjoterapii 266
6.1.15.1. Techniki oczyszczania dróg oddechowych 266
6.2. Fizjoterapia w przewlekłych chorobach układu oddechowego 270
6.2.1. Przewlekła obturacyjna choroba płuc 270
6.2.2. Astma oskrzelowa (asthma bronchiale) 273
6.2.3. Mukowiscydoza (mucoviscidosis) 276
6.2.4. Zapalenie opłucnej (pleuritis) 283
6.2.5. Chory leczony na oddziale chirurgicznym 284
6.2.6. Szczególne zalecenia dotyczące fizjoterapii u chorych po operacjach torakochirurgicznych i kardiochirurgicznych 287
6.2.7. Szczególne zalecenia dotyczące fizjoterapii u chorych po operacjach brzusznych 288
6.2.8. Chory leczony na oddziale intensywnej opieki medycznej 289
Piśmiennictwo 292
7. Fizjoterapia w otorynolaryngologii – Jurek Olszewski 293
7.1. Fizjoterapia w chorobach ucha zewnętrznego 293
7.1.1. Czyrak przewodu słuchowego zewnętrznego (furunculus meati acoustici externi) 293
7.2. Fizjoterapia w chorobach ucha środkowego 294
7.2.1. Ostre nieżytowe zapalenie trąbki słuchowej (eustachitis catarrhalis acuta) 294
7.2.2. Przewlekłe nieżytowe zapalenie trąbki słuchowej (eustachitis catarrhalis chronica) 294
7.2.3. Ostre zapalenie ucha środkowego (otitis media acuta) 295
7.2.4. Przewlekłe proste zapalenie ucha środkowego (otitis media simplex chronica) 295
7.2.5. Porażenie nerwu twarzowego z oziębienia (paresis n. facialis e frigore) 296
7.3. Fizjoterapia w chorobach ucha wewnętrznego 296
7.3.1. Uszkodzenia słuchu (hypoacusis) 296
7.3.1.1. Protezowanie słuchu 298
7.3.1.2. Kwalifikacja do wszczepienia implantu 298
7.3.2. Szumy uszne (tinnitus aurium) 299
7.3.2.1. Elektromagnetostymulacja 300
7.3.3. Zawroty głowy (vertigo) 303
7.3.3.1. Ćwiczenia habituacyjne 304
7.3.3.2. Ćwiczenia koordynujące postawę 310
7.3.3.3. Ćwiczenia ruchowe stosowane w rehabilitacji chorych z uszkodzeniem kanałów półkolistych 313
7.3.4. Łagodne napadowe położeniowe zawroty głowy 315
7.3.4.1. Manewr pozycyjny Brandta-Daroffa 315
7.3.4.2. Manewr uwalniający Semonta 316
7.3.4.3. Manewr repozycyjny Epleya 317
7.4. Fizjoterapia w chorobach nosa 318
7.4.1. Czyrak nosa (furunculus nasi) 318
7.4.2. Ostry nieżyt nosa (rhinitis acuta, corryza) 319
7.4.3. Przewlekły nieżyt nosa (rhinitis chronica) 319
7.4.4. Przerostowy nieżyt nosa (rhinitis hypertrophica) 320
7.4.5. Zanikowy nieżyt nosa (rhinitis atrophica) 320
7.4.6. Naczynioruchowy nieżyt nosa (rhinitis vasomotorica) 321
7.4.7. Polipy nosa (polypi nasi) 321
7.4.8. Alergiczny nieżyt nosa (rhinitis allergica) 322
7.5. Fizjoterapia w chorobach zatok przynosowych 322
7.5.1. Ostre i przewlekłe zapalenie zatoki szczękowej (sinusitis maxillaris acuta et chronica) 322
7.5.2. Ostre i przewlekłe zapalenie zatoki czołowej (sinusitis frontalis acuta et chronica) 323
7.5.3. Ostre i przewlekłe zapalenie zatoki sitowej (ethmoiditis acuta et chronica) 323
7.6. Fizjoterapia w chorobach jamy ustnej 324
7.6.1. Zapalenie ślinianki przyusznej (parotitis) 324
7.7. Fizjoterapia w chorobach gardła 324
7.7.1. Przewlekłe zapalenie gardła (pharyngitis chronica) 324
7.7.1.1. Postać przerostowa (pharyngitis hypertrophica) 325
7.7.1.2. Postać zanikowa (pharyngitis atrophica) 325
7.7.2. Przewlekłe zapalenie migdałków podniebiennych (tonsillitis pallatinum chronica) 325
7.7.3. Zaburzenia połykania (dysphagia) 325
7.7.3.1. Metody restytucyjne 326
7.8. Fizjoterapia w chorobach krtani 327
7.8.1. Przewlekłe zapalenie krtani (laryngitis chronica) 327
7.8.2. Rehabilitacja chorych po usunięciu krtani 327
Piśmiennictwo 334
8. Fizjoterapia w ginekologii i położnictwie – Andrzej Malinowski, Agata Karowicz-Bilińska, Anita Sikora-Szubert 335
8.1. Fizjoterapia w ginekologii 335
8.1.1. Stany zapalne narządów płciowych żeńskich (adnexitis) 335
8.1.2. Endometrioza (endometriosis) 339
8.1.3. Mięśniaki macicy (myomae uteri) 340
8.1.4. Guzy jajnika (tumores ovarii) 341
8.1.5. Fizjoterapeutyczne postępowanie przed- i pooperacyjne 342
8.2. Fizjoterapia w położnictwie 345
8.2.1. Fizjoterapia okresu prekoncepcyjnego 345
8.2.2. Fizjoterapia w ciąży (graviditas) 347
8.2.3. Fizjoterapia okresu połogu (puerperium) 357
Piśmiennictwo 359
9. Fizjoterapia w urologii – Marek Sosnowski, Aleksandra Juszczak 361
9.1. Nietrzymanie moczu w schorzeniach neurologicznych (incontinentio urinae in decursus morbi neurologiae) 361
9.1.1. Epidemiologia, etiologia i patofizjologia 362
9.1.2. Stwardnienie rozsiane (sclerosis multiplex) 363
9.2. Fizjoterapia w leczeniu schorzeń neurourologicznych 364
9.2.1. Terapia behawioralna 365
9.3. Nietrzymanie moczu u kobiet (incontinentio urinae feminae) 367
9.3.1. Kinezyterapia 374
9.3.2. Biofeedback 375
9.3.3. Terapia behawioralna 376
9.3.4. Elektrostymulacja 377
9.3.5. Pole magnetyczne 383
9.3.6. Ćwiczenia mięśni dna miednicy w szczególnych przypadkach 386
9.4. Nietrzymanie moczu u mężczyzn (incontinentia urinae masculinae) 387
9.5. Nietrzymanie moczu po brachyterapii i radioterapii z powodu raka stercza (incontinentia urinae post brachyterapiam et radioterapiam in decursus carcinoma prostatae) 395
9.6. Naglące nietrzymanie moczu z parcia i nadreaktywność wypieracza pęcherza u mężczyzn (vesica urinaria neurologica) 397
9.7. Pęcherz ortotopowy (vesica uribaria jejunalis) 397
Piśmiennictwo 399
10. Fizjoterapia w reumatologii – Jolanta Kujawa, Kamila Gworys 401
10.1. Reumatoidalne zapalenie stawów (arthritis rheumatoidea) 401
10.1.1. Zmiany pozastawowe 403
10.1.2. Obraz radiologiczny 403
10.1.3. Deformacje stawowe 404
10.1.4. Staw biodrowy 405
10.1.5. Staw kolanowy 406
10.1.6. Stawy stopy 407
10.1.7. Obręcz barkowa 408
10.1.8. Staw łokciowy 409
10.1.9. Ręka 410
10.1.9.1. Odchylenie łokciowe palców 411
10.1.9.2. Ręka bagnetowata 411
10.1.9.3. Palce butonierkowate 411
10.1.9.4. Palce typu „łabędzia szyja” 411
10.1.10. Kinezyterapia 414
10.1.11. Terapia manualna 416
10.1.12. Masaż 417
10.1.13. Fizykoterapia 417
10.1.14. Elektroterapia 418
10.1.15. Ultradźwięki 419
10.1.16. Laseroterapia niskoenergetyczna 420
10.1.17. Magnetoterapia 421
10.1.18. Leczenie zimnem i krioterapia 421
10.1.19. Terapia psychologiczna 425
10.1.20. Edukacja pacjenta 426
10.2. Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (spondyloarthritis ankylopoetica) 426
10.2.1. Kinezyterapia we wczesnym okresie 430
10.2.2. Kinezyterapia w okresie zaawansowania zmian 430
10.2.3. Kinezyterapia w okresie zaostrzenia 431
10.2.4. Kinezyterapia w okresie remisji 431
10.2.5. Rehabilitacja oddechowa 431
10.2.6. Terapia manualna i masaż 432
10.2.7. Fizykoterapia 433
10.2.8. Edukacja chorego 433
10.3. Choroba zwyrodnieniowa stawów (morbus degenerativa articulationes) 434
10.3.1. Leczenie farmakologiczne 435
10.3.2. Terapia manualna i masaż 435
10.3.3. Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego (gonarthrosis) 436
10.3.3.1. Fizykoterapia 438
10.3.4. Choroba zwyrodnieniowa stawu biodrowego (coxarthrosis) 438
10.3.4.1. Kinezyterapia i terapia manualna 440
10.3.4.2. Fizykoterapia 441
10.3.4.3. Edukacja pacjenta 441
10.4. Balneoterapia w chorobach reumatycznych 441
10.4.1. Kąpiele solankowe 442
10.4.2. Kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe 442
10.4.3. Kąpiele kwasowęglowe 443
10.4.4. Kąpiele radonowe 443
Piśmiennictwo 444
11. Fizjoterapia w geriatrii – Tomasz Kostka, Joanna Kostka 447
11.1. Patofizjologiczne zmiany związane ze starzeniem 447
11.1.1. Układ krążenia 448
11.1.2. Układ oddechowy 448
11.1.3. Układ mięśniowo-szkieletowy 449
11.1.4. Układ nerwowy i narządy zmysłów 452
11.1.5. Zmiany hormonalne i metaboliczne 453
11.2. Choroby i problemy starszego wieku 453
11.2.1. Choroby układu krążenia 454
11.2.2. Choroby metaboliczne – cukrzyca typu 2 (diabetes mellitus type 2) 456
11.2.3. Choroby układu ruchu 458
11.2.3.1. Osteoporoza (osteoporosis) 458
11.2.3.2. Urazy i upadki (traumata) 459
11.2.4. Choroby nowotworowe 461
11.2.5. Choroby układu nerwowego i zespoły psychogeriatryczne 462
11.2.5.1. Choroba Parkinsona (morbus Parkinsoni) 462
11.2.5.2. Zespoły psychogeriatryczne 463
11.2.6. Odżywianie i stan odżywienia. Otyłość i niedożywienie 464
11.2.7. Infekcje 465
11.2.8. Odleżyny (decubitus) 465
11.3. Specyfika fizjoterapii w geriatrii 466
11.4. Rola ruchu w geriatrii 469
11.4.1. Wydolność fizyczna (tlenowa, aerobowa, VO2max) 470
11.4.2. Sprawność funkcjonalna 471
11.4.3. Funkcje poznawcze i zespoły psychogeriatryczne 473
11.5. Formy aktywności ruchowej osób starszych 473
11.5.1. Ćwiczenia wytrzymałościowe (aerobowe) 474
11.5.1.1. Pływanie, ćwiczenia w wodzie 477
11.5.2. Ćwiczenia z oporem 477
11.5.3. Ćwiczenia równoważne 481
11.5.4. Ćwiczenia poprawiające gibkość 483
11.6. Fizykoterapia i masaż w geriatrii 484
11.6.1. Elektroterapia 485
11.6.2. Termoterapia 486
11.6.3. Pole magnetyczne 487
11.6.4. Ultradźwięki 487
11.6.5. Masaż 487
11.7. Zaopatrzenie ortopedyczne 487
11.8. Technologie cyfrowe w rehabilitacji osób starszych 488
Piśmiennictwo 489
Skorowidz 491
