Historia w przestrzeni publicznej
Historia w przestrzeni publicznej pod naukową redakcją dr hab. Joanny Wojdon z Uniwersytetu Wrocławskiego to pionierska w Polsce zbiorowa synteza tematyki public history. Stworzona została przez przedstawicieli różnych ośrodków akademickich oraz instytucji realizujących public history w praktyce. W gronie autorów znajdują się także specjaliści-praktycy – osoby od lat związane zawodowo z daną branżą, cieszące się autorytetem w środowisku i znające opisywaną przez siebie dziedzinę od podszewki.
Jej przejawem są tak różne zjawiska, jak rosnąca liczba tytułów popularnych magazynów historycznych, oglądalność, jaką cieszą się programy i kanały telewizyjne o tematyce historycznej, a także filmy historyczne, w tym hollywoodzkie superprodukcje, uznanie, jakie wśród graczy komputerowych zdobywają gry osadzone w realiach historycznych. Równocześnie zmienia się charakter miejsc i działań tradycyjnie związanych z promowaniem wiedzy o przeszłości – muzeów, wystaw, miejsc pamięci, archiwów, bibliotek, a nawet studiów uniwersyteckich. Towarzyszy temu refleksja nad celami i rolą badań historycznych, ich użytecznością i miejscem w życiu społecznym, polityce państwa czy debacie publicznej. Podejmują ją nie tylko zawodowi historycy, politycy lub publicyści, lecz także amatorzy-pasjonaci i różne grupy interesów.
Książka jest podręcznikiem pomocniczym dla studentów kierunków historycznych i pokrewnych (m.in.
popularyzacja historii, historia w przestrzeni publicznej, turystyka historyczna, dziennikarstwo historyczne, animacja kultury, muzealnictwo), a także doskonałym kompendium dla amatorów historii, np. rekonstruktorów, jak i czynnych pracowników instytucji kultury.
Seria HISTORIA W DZIAŁANIU ma odkryć przed czytelnikiem najnowsze trendy w popularyzacji historii i dziedzictwa narodowego, pokazać nowoczesne formy przekazu, które najlepiej docierają w dzisiejszych czasach do szerokiego grona odbiorców, a także zaprezentować konkretne przykłady działalności, którą można się zainspirować. Będzie przedstawiać różnorodne obszary działania historii w przestrzeni publicznej, a w związku z tym różne aspekty pracy historyka czy animatora kultury. Przekona nas, że historia nie jest martwą i nudną przeszłością, lecz żyje nadal w naszym otoczeniu, także tym najbliższym. HISTORIA W DZIAŁANIU jest również praktycznym poradnikiem, jak najskuteczniej realizować nowoczesną promocję dziedzictwa narodowego.
WPROWADZENIE 9
Czym jest public history? (Joanna Wojdon) 11
Archeologia prospołeczna i uspołeczniana (public archaeology) z polskiej perspektywy (Anna Izabella Zalewska) 17
CZĘŚĆ I. HISTORIA 27
ROZDZIAŁ 1 29
Pamięć historyczna (Rafał Stobiecki) 29
ROZDZIAŁ 2 39
Postaci historyczne w perspektywie historiografii i praktyk pamięci (Violetta Julkowska) 39
Wybrane biografie Edyty Stein jako przykład wprowadzania postaci historycznej w pamięć pokoleniową i kulturową (Ewa Woźniak-Wawrzyniak) 49
ROZDZIAŁ 3 57
Narracje historyczne (Violetta Julkowska) 57
ROZDZIAŁ 4 65
Debaty historyczne w Polsce po II wojnie światowej (Bożena Szaynok) 65
ROZDZIAŁ 5 75
Polityka historyczna (Krzysztof Ruchniewicz) 75
ROZDZIAŁ 6 83
Praktyka polityki historycznej a instytucje (Marek Mutor) 83
Instytut Pamięci Narodowej (Łukasz Kamiński) 92
ROZDZIAŁ 7 97
Historia w polityce międzynarodowej (Łukasz Kamiński) 97
Europejska Sieć Pamięć i Solidarność – sposób na realizowanie międzynarodowej polityki pamięci (Rafał Rogulski) 105
CZĘŚĆ II. PRZESTRZEŃ 111
ROZDZIAŁ 1 113
Historia w przestrzeni miejskiej (Piotr J. Fereński) 113
Scena. Elementy historii w przestrzeni miasteczka Świerzawa w województwie dolnośląskim (Przemysław Wiszewski) 124
Mapa pamięci. 1989 rok we Wrocławiu (Tomasz Sikora) 130
ROZDZIAŁ 2 135
Miejsca pamięci w przestrzeni publicznej (Piotr Trojański) 135
Muzeum i Miejsce Pamięci Auschwitz (Piotr Trojański) 143
ROZDZIAŁ 3 149
Turystyka historyczna (Andrzej Stępnik) 149
W poszukiwaniu zaginionego świata. Turystyka historyczna szlakiem dziedzictwa kulturowego kresowych Żydów (Robert Szuchta) 157
ROZDZIAŁ 4 165
Ruch odtwórstwa historycznego w Polsce a tożsamość jego uczestników (Filip Wolański) 165
Z doświadczeń rekonstruktora – o ludziach przedstawiających świat, którego już nie ma (Piotr Wojnarowicz, Justyna Małysiak) 174
ROZDZIAŁ 5 181
Dziedzictwo cywilizacyjne – niedoceniony materiał badawczy i potencjał do budowania własnej tożsamości (Jan Kęsik) 181
Dziedzictwo przemysłowe, jego ochrona i popularyzacja w ramach działalności Parku Wielokulturowego Stara Kopalnia w Wałbrzychu (Agata Augustyn) 191
CZĘŚĆ III. PUBLICZNOŚĆ 197
ROZDZIAŁ 1 199
Oral history – historia publiczna. Wersja radykalna (Marta Kurkowska-Budzan) 199
„Proszę mi opowiedzieć historię swojego życia”, czyli historia mówiona w praktyce (Katarzyna Bock-Matuszyk) 210
Wywiad-rzeka z Lucjanem Czubielem. Doświadczenia historyka-oralisty z regionu warmińsko-mazurskiego (Izabela Lewandowska) 221
ROZDZIAŁ 2 227
Współczesna archiwistyka (Lucyna Harc) 227
Archiwizacja Webu (Marcin Wilkowski) 239
Praktyka digitalizacji zbiorów archiwalnych (Dawid Żądłowski) 245
ROZDZIAŁ 3 251
Archiwa społeczne (Marcin Wilkowski) 251
Dolnośląskie Izby Pamięci jako przykłady archiwów społecznych (Dariusz Misiejuk) 258
ROZDZIAŁ 4 263
Archiwa a publiczność (Hubert Mazur, Agnieszka Rosa) 263
Lekcje archiwalne on-line (Hubert Mazur, Agnieszka Rosa) 272
ROZDZIAŁ 5 277
Między historią publiczną a edukacją historyczną (Joanna Wojdon) 277
Projekt Wywołaj DUCH-a – spotkanie najmłodszych z historią (Marek Olkuśnik) 282
Historia na Uniwersytecie Dzieci (Magdalena Maleczek) 288
Radosne Obchody Święta Niepodległości we Wrocławiu (Ewa Skrzywanek) 294
ROZDZIAŁ 6 299
Współczesne muzea historyczne w przestrzeni publicznej (Agnieszka Chłosta- -Sikorska) 299
Studium przypadku. Wystawy Światło historii. Górny Śląsk na przestrzeni dziejów w Muzeum Śląskim w Katowicach (Maciej Fic) 311
PRL mieszka w nas? Kultura czasu wolnego i Czas wolny wczoraj i dziś – eksperyment wystawienniczo-edukacyjny – program edukacyjny i partycypacja partnerów społecznych w projekcie wystawienniczym (Zbigniew Semik) 317
ROZDZIAŁ 7 323
Wizualizacja historii (Dorota Skotarczak) 323
Polandball: memy internetowe o tematyce historycznej jako przykład wizualizacji historii (Anna Borkiewicz) 332
ROZDZIAŁ 8 337
Historia w mediach i medialność historii (Mariusz Menz) 337
Historyk w cyfrowej przestrzeni (Krzysztof Ruchniewicz) 346
Historia w Wikipedii (Andrzej Zawistowski) 351
Historia w internecie – portal Histmag.org (Tomasz Leszkowicz) 359
ROZDZIAŁ 9 369
Popularne dodatki historyczne do polskich tygodników społeczno-politycznych (Barbara Techmańska) 369
Cud nad Wisłą, czyli kto i dlaczego czyta polskie magazyny historyczne (Jacek Skawiński) 376
ROZDZIAŁ 10 381
Po co prozaikom historia? Kilka uwag o kontekstach historycznych we współczesnym pisarstwie (Monika Piotrowska-Marchewa) 381
Jak o historii pisać, by ludzie to czytali (Marta Grzywacz) 394
ROZDZIAŁ 11 401
Historia w komiksie (Małgorzata Skotnicka-Palka) 401
Prawdziwe życie superbohatera. Jan Nowak-Jeziorański w komiksie (Mateusz Palka) 410
ROZDZIAŁ 12 416
Wydawca książek historycznych jako historyk publiczny (Ewa Jabłońska- -Stefanowicz) 416
Jak wydawać książki historyczne (Joanna Adamczyk) 426
ROZDZIAŁ 13 435
Filmy historyczne (Piotr Zwierzchowski) 435
Filmowy dokument historyczny. Wybrane aspekty produkcyjne na przykładzie filmu Bitwa wrocławska (Andrzej Jerie) 445
ROZDZIAŁ 14 451
Radiowe i telewizyjne programy historyczne (Marek Białokur) 451
Telewizja jako narzędzie promowania historii. Wspomnienia i perspektywy (Beata Januchta) 460
ROZDZIAŁ 15 465
Historia w muzyce rozrywkowej (na przykładzie polskiej muzyki rockowej i hip-hopowej) (Maciej Fic) 465
To nie tylko muzyka rockowa – to rockowa lekcja historii (Magdalena Janeczek, Anna Czerwiec-Banek) 475
ROZDZIAŁ 16 481
Gry planszowe i miejskie i ich funkcjonowanie w przestrzeni publicznej (Barbara Techmańska) 481
Gry komputerowe (gry wideo) o tematyce historycznej (Joanna Wojdon) 489
Proces projektowania gry historycznej z perspektywy autora (Karol Madaj) 495
ROZDZIAŁ 17 501
Zarządzanie projektami historycznymi w Polsce (definiowanie i planowanie) – podstawowe pojęcia (Wojciech Kucharski) 501
Tworzenie wystaw historycznych w praktyce (Marta Kowalska-Fic) 512
INDEKS RZECZOWY 519
