Interpelacje poselskie w Sejmie Śląskim 1922–1939. Regulacja prawna i praktyka
Prawo interpelacji jest jednym ze środków kontroli administracji (władzy wykonawczej) przez władzę ustawodawczą. Stanowi ono w ten sposób istotny komponent równoważenia władz. A równowaga władz jest nieodzownym elementem trójpodziału władzy.
Podstawę materialno-prawną interpelowania stanowił art. 14 ustawy konstytucyjnej z 15 lipca 1920 roku, zawierającej statut organiczny województwa śląskiego (Dz.U.R.P. Nr 73, poz. 497), podczas gdy formalne prawo interpelowania, a więc tryb realizacji prawa materialnego, określały regulaminy sejmowe. Art. 14 ustawy konstytucyjnej stanowił, że Sejm Śląski ma prawo interpelowania wojewody śląskiego i Śląskiej Rady Wojewódzkiej. Regulaminy sejmowe z lat 1922, 1923, 1930 i 1936 określały procedurę interpelowania w jego trzech okresach: wnoszenia interpelacji; załatwiania interpelacji przez organy interpelowane; sejmowej oceny odpowiedzi, udzielonej przez interpelowanych.
Prawo interpelowania było prawem zespołowym, dlatego każdy z regulaminów określał minimalną liczbę podpisów interpelantów pod interpelacją: 7 (regulaminy z lat 1922, 1923); 5 (regulamin z 1930 roku); 3 (regulamin z 1936 roku).
Konfrontacja praktyki z przepisami o interpelowaniu pokazuje, że nie zawsze formalne prawo interpelowania było w praktyce dotrzymywane.
Posłowie czterech Sejmów Śląskich wnieśli w sumie 141 interpelacji. Największa aktywność interpelowania cechowała dwa kluby partii robotniczych: Polskiej Partii Socjalistycznej (potem Klubu Posłów Socjalistycznych) i Narodowej Partii Robotniczej). Najmniejsza (3
interpelacje) - sanacyjny Klub Narodowego Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy.
Z kilkunastu grup tematycznych wszystkich interpelacji, aż 45 interpelacji (31,9 %) tworzyły interpelacje o charakterze socjalnym, stanowiąc wierne odbicie problemów społecznych Śląska: wzrastającego bezrobocia, lokautów, zwalniania pracowników, nieregularnego, czy spóźnionego wypłacania zasiłków, świętowania, świętówek, tj. pracy nie we wszystkie dni tygodnia, zawieszania płacenia rent, braku ubezpieczeń na wypadek bezrobocia itp.
Książka jest adresowana do teoretyków prawa, konstytucjonalistów, administratywistów, historyków ustroju Śląska, politologów i parlamentarzystów.
Spis treści
Wykaz skrótów / 9
Wstęp / 11
1. Interpelacje poselskie w I Sejmie Śląskim (10 października 1922—23 stycznia 1929) / 17
1.1. Regulacja prawna interpelacji poselskich w I Sejmie Śląskim (10 października 1922—23 stycznia 1929) / 17
1.1.1. Formy prawne regulacji prawa interpelowania / 17
1.1.2. Regulacja prawna interpelowania w projektach ustawy o autonomii województwa śląskiego / 18
1.1.3. Regulacja prawna interpelowania w projekcie Komisji Konstytucyjnej i w ustawie konstytucyjnej z dnia 15 lipca 1920 roku, zawierającej statut organiczny województwa śląskiego (Dz.U.R.P. Nr 73, poz. 497) / 20
1.1.4. Geneza art. 44 regulaminów obrad I Sejmu Śląskiego: tymczasowego (z 13 października 1922 roku) i stałego (z 31 stycznia 1923 roku) / 21
1.1.5. Systematyka i analiza prawna art. 44 regulaminów obrad I Sejmu Śląskiego: tymczasowego (z 13 października 1922 roku) i stałego (z 31 stycznia 1923 roku) / 31
1.1.5.1. Systematyka art. 44 regulaminów obrad I Sejmu Śląskiego / 31
1.1.5.2. Analiza prawna art. 44 regulaminów I Sejmu Śląskiego / 35
1.1.5.2.1. Regulacja prawna interpelowania w pierwszym okresie / 38
1.1.5.2.2. Regulacja prawna interpelowania w drugim okresie / 41
1.1.5.2.3. Regulacja prawna interpelowania w trzecim okresie / 43
1.1.6. Regulacja prawna prawa interpelacji poselskich w projekcie ustawy o ustroju wewnętrznym województwa śląskiego z marca — kwietnia 1924 roku / 46
1.2. Praktyka interpelowania w I Sejmie Śląskim (10 października 1922—23 stycznia 1929) / 48
1.2.1. Profil polityczny I Sejmu Śląskiego / 48
1.2.2. Chronologiczny wykaz interpelacji wniesionych w I Sejmie Śląskim / 55
1.2.3. Regulacja prawna interpelowania a praktyka interpelowania w I Sejmie Śląskim / 298
1.2.3.1. Komentarz do tabeli 1 / 307
1.2.3.2. Odpowiedzi na interpelacje, których treść dotyczyła spraw poza województwem śląskim / 310
1.2.3.3. Odpowiedzi na interpelacje w sprawach administracji specjalnej (niezespolonej) / 310
1.2.4. Analiza treści interpelacji wniesionych przez kluby I Sejmu Śląskiego / 318
1.2.4.1. Interpelacje Klubu Chrześcijańskiej Demokracji / 319
1.2.4.2. Interpelacje Klubu Narodowej Partii Robotniczej / 321
1.2.4.3. Interpelacje Klubu Niemieckiego / 324
1.2.4.4. Interpelacje Klubu Polskiej Partii Socjalistycznej / 325
1.2.4.5. Interpelacje wspólne / 328
2. Interpelacje poselskie w II Sejmie Śląskim (27 maja 1930—25 września 1930) / 331
2.1. Regulacja prawna interpelowania w II Sejmie Śląskim (27 maja 1930—5 września 1930) / 331
2.1.1. Geneza art. 24 i 25 regulaminu obrad z 17 czerwca 1930 roku / 333
2.1.2. Systematyka i analiza prawna art. 24 i 25 regulaminu obrad z 17 czerwca 1930 roku / 341
2.1.2.1. Systematyka art. 24 i 25 regulaminu obrad z 17 czerwca 1930 roku / 341
2.1.2.2. Analiza prawna art. 24 i 25 regulaminu obrad z 17 czerwca 1930 roku / 343
2.1.2.2.1. Regulacja prawna interpelowania w pierwszym okresie / 343
2.1.2.2.2. Regulacja prawna interpelowania w drugim okresie / 348
2.1.2.2.3. Regulacja prawna interpelowania w trzecim okresie / 352
2.2. Praktyka interpelowania w II Sejmie Śląskim (27 maja 1930—25 września 1930) / 356
2.2.1. Profil polityczny II Sejmu Śląskiego / 356
2.2.2. Chronologiczny wykaz interpelacji wniesionych w II Sejmie Śląskim / 357
2.2.3. Regulacja prawna interpelowania a praktyka interpelowania w II Sejmie Śląskim / 393
2.2.3.1. Uwagi porównawcze do tabeli 2. i tabeli 3. / 401
2.2.4. Analiza treści interpelacji poselskich wniesionych przez kluby II Sejmu Śląskiego / 406
2.2.4.1. Interpelacje Klubu Narodowego Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy / 407
2.2.4.2. Interpelacje Klubu Niemieckiego / 408
2.2.4.3. Interpelacje Klubu Posłów Socjalistycznych / 409
2.2.4.4. Intepelacje Klubu Zespołu Posłów Chrześcijańskiej Demokracji i Narodowej Partii Robotniczej / 410
3. Interpelacje poselskie w III Sejmie Śląskim (9 grudnia 1930—26 marca 1935) / 413
3.1 Regulacja prawna interpelowania w III Sejmie Śląskim / 413
3.1.1. Regulacja prawna interpelowania w regulaminie obrad II Sejmu Śląskiego z 17 czerwca 1930 roku / 413
3.1.2. Regulacja prawna odpowiedzi na interpelacje w okólniku MSW nr OL. 9673 z 23 listopada 1926 roku / 414
3.1.3. Regulacja prawna interpelowania w projekcie ustawy o wewnętrznym ustroju województwa śląskiego z października 1932 roku / 417
3.2. Praktyka interpelowania w III Sejmie Śląskim (9 grudnia 1930—26 marca 1935) / 420
3.2.1. Profil polityczny III Sejmu Śląskiego / 420
3.2.2. Chronologiczny wykaz interpelacji wniesionych w III Sejmie Śląskim / 424
3.2.3. Regulacja prawna interpelowania a praktyka interpelowania w III Sejmie Śląskim / 528
3.2.4. Analiza treści interpelacji wniesionych przez kluby III Sejmu Śląskiego / 535
3.2.4.1. Interpelacje Klubu Narodowego Chrześcijańskiego Zjednoczenia Pracy / 535
3.2.4.2. Interpelacje Klubu Zespołu Posłów Chrześcijańskiej Demokracji i Narodowej Partii Robotniczej / 535
3.2.4.3. Interpelacje Klubu Niemieckiego / 538
3.2.4.4. Interpelacje Klubu Posłów Socjalistycznych / 538
3.2.4.5. Interpelacje Klubu Posłów Socjalistycznych i Klubu Niemieckiego / 540
4. Interpelacje poselskie w IV Sejmie Śląskim (24 września 1935—10 lipca 1939) / 543
4.1. Regulacja prawna interpelowania w IV Sejmie Śląskim (24 września 1935— 10 lipca 1939) / 543
4.1.1. Regulacja prawna interpelowania w znowelizowanych art. 24—25 regulaminu obrad z 17 czerwca 1930 roku / 543
4.1.2. Geneza art. 84 regulaminu obrad IV Sejmu Śląskiego z 11 marca 1936 roku / 547
4.1.3. Systematyka i analiza prawna art. 84 regulaminu obrad z 11 marca 1936 roku / 549
4.1.3.1. Systematyka art. 84 regulaminu obrad z 11 marca 1936 roku / 549
4.1.3.2. Analiza prawna art. 84 regulaminu obrad z 11 marca 1936 roku / 550
4.2. Praktyka interpelowania w IV Sejmie Śląskim (24 września 1930—10 lipca 1939) / 559
4.2.1. Profil polityczny IV Sejmu Śląskiego / 559
4.2.2. Chronologiczny wykaz interpelacji wniesionych w IV Sejmie Śląskim / 561
4.2.3. Regulacja prawna interpelowania a praktyka interpelowania w IV Sejmie Śląskim / 565
4.2.4. Analiza treści interpelacji wniesionych przez posłów w IV Sejmie Śląskim / 566
5. Zakończenie / 567
5.1. Regulacja prawna interpelowania / 567
5.2. Praktyka interpelowania / 570
5.2.1. Regulacja prawna interpelowania a praktyka interpelowania / 570
5.2.2. Aktywność interpelowania klubów (posłów) Sejmu Śląskiego / 572
5.2.3. Tematyczny podział treści interpelacji wniesionych przez kluby (posłów) Sejmu Śląskiego / 574
Załączniki / 579
Bibliografia / 613
Wykaz tabel / 631
Indeks osobowy (Agnieszka M. Behrendt) / 633
Indeks nazw geograficznych (Agnieszka M. Behrendt) / 643
Indeks przedmiotowy (Agnieszka M. Behrendt) / 649
Summary / 669
Zusammenfassung / 675
