Inwazyjne gatunki z rodzaju rdestowiec Reynoutria spp. w Polsce – biologia, ekologia i metody zwalczania

• Druk: Katowice, 2017
• Autor: Alina Urbisz, Andrzej Pasierbiński, Barbara Fojcik, Barbara Tokarska-Guzik, Katarzyna Bzdęga, Teresa Nowak, Zygmunt Dajdok
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

„Celem opracowania jest zebranie wiedzy dotyczącej występowania na terenie Polski inwazyjnych gatunków roślin obcego pochodzenia z rodzaju rdestowiec Reynoutria spp. (= Fallopia spp.): rdestowca ostrokończystego (Reynoutria japonica), rdestowca sachalińskiego (Reynoutria sachalinensis) i rdestowca pośredniego (Reynoutria × bohemica) oraz przygotowanie wytycznych, pozwalających na podejmowanie efektywnych działań eliminujących lub minimalizujących zagrożenia związane z ich dalszym rozprzestrzenianiem się.
Opracowanie ma stanowić narzędzie wspierające działania na szczeblu lokalnym, regionalnym i krajowym, podejmowane w celu skutecznego usunięcia istniejących stanowisk rdestowców oraz zapobiegania rozprzestrzenianiu się tych gatunków na nowe tereny. Ze względu na zróżnicowanie przyrodnicze oraz niejednolite zagospodarowanie terenu Polski stopień zasiedlenia obszarów przez ww. gatunki nie jest równomierny, zatem działania mające na celu ich usunięcie ze środowiska przyrodniczego powinny być podejmowane w skali lokalnej.
Wytyczne mają stanowić kompendium wiedzy dla władz samorządowych, instytucji naukowych, organizacji pozarządowych oraz obywateli, zawierające informacje na temat rozpoznawania rdestowców, opis regulacji prawnych umożliwiających walkę z tymi gatunkami oraz metod skutecznego zwalczania i ograniczania ich dalszego rozprzestrzeniania się.” – fragment Wprowadzenia

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Biologia i przyroda
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-226-3079-2
• ISBN druku: 978-83-226-3078-5
• Liczba stron: 184

Spis treści

Wykaz skrótów / 9
Akty prawne / 9
Instytucje / 9
Inne / 9

1. Wprowadzenie / 11
1.1. Cel i zakres opracowania / 11
1.2. Uwagi metodyczne / 12
2. Charakterystyka inwazyjnych taksonów z rodzaju rdestowiec Reynoutria spp. (= Fallopia spp.) występujących w Polsce / 15
2.1. Przynależność systematyczna / 15
2.2. Uwagi taksonomiczne / 16
2.3. Nazewnictwo / 17
2.4. Morfologia / 21
2.5. Problemy w identyfikacji / 33
2.6. Biologia i ekologia / 33
2.6.1. Zróżnicowanie genetyczne i ploidalność / 33
2.6.2. Sposoby rozmnażania i rozprzestrzeniania się / 34
2.6.3. Naturalny zasięg i zajmowane siedliska / 41
2.6.4. Zasięg wtórny i zajmowane siedliska / 41
2.7. Historia, stan i prognoza inwazji rdestowców w Polsce / 51
2.7.1. Historia introdukcji rdestowców w Europie / 51
2.7.2. Rekonstrukcja inwazji gatunków z rodzaju rdestowiec w Polsce / 53
2.7.3. Drogi rozprzestrzeniania się i czynniki sprzyjające dyspersji / 56
2.7.3.1. Dyspersja pierwotna – zagęszczanie płatów / 56
2.7.3.2. Dyspersja wtórna – wypełnianie dostępnych siedlisk / 59
2.7.4. Prognoza dalszego rozprzestrzeniania się rdestowców w Polsce / 62
2.8. Siedliska oraz formy użytkowania terenu najczęściej zajmowane przez gatunki z rodzaju rdestowiec w Polsce / 63
2.8.1. Możliwości występowania rdestowców wg klasyfikacji CORINE / 65
2.8.2. Możliwości występowania rdestowców w zbiorowiskach zaliczanych do siedlisk z Załącznika i Dyrektywy Rady 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory / 65
2.9. Wpływ rdestowców na środowisko przyrodnicze i gospodarkę / 65
2.9.1. Gatunki chronione i siedliska przyrodnicze / 65
2.9.2. Wpływ na gospodarkę / 66
2.9.3. Wpływ na zdrowie ludzi i zwierząt / 72
2.9.4. Przykłady szacunkowych wielkości szkód gospodarczych powodowanych przez rdestowce / 72
2.9.5. Znaczenie gospodarcze i wykorzystywanie azjatyckich rdestowców / 75
2.10. Podsumowanie i wnioski / 78
3. Rdestowce w regulacjach prawnych / 79
3.1. Analiza obowiązujących przepisów prawnych / 79
3.1.1. Umowy i wytyczne o zasięgu międzynarodowym / 79
3.1.2. Krajowe przepisy prawne  / 81
3.1.2.1. Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 roku / 82
3.1.2.2. Rozporządzenie Ministra Środowiska z 9 września 2011 roku / 82
3.1.2.3. Akty prawne ustanawiające plany ochrony i plany zadań ochronnych / 82
3.1.2.4. Uchwały Rady Miast i Gmin  / 83
3.2. Proponowane zmiany w polskim prawie / 84
3.3. Podsumowanie i wnioski / 88
4. Metody zapobiegania rozprzestrzenianiu się, zarządzania populacją oraz monitoringu rdestowców / 89
4.1. Działania zapobiegające przedostawaniu się rdestowców do środowiska przyrodniczego / 89
4.2. Metody zwalczania / 90
4.2.1. Metody mechaniczne  / 91
4.2.1.1. Wycinanie pędów / 91
4.2.1.2. Wykopywanie roślin i wymiana gleby / 93
4.2.1.3. Orka / 95
4.2.1.4. Wypalanie / 95
4.2.2. Metody chemiczne / 95
4.2.2.1. Opryski / 98
4.2.2.2. Iniekcje / 99
4.2.3. Metody mieszane / 101
4.2.4. Metody biologiczne / 102
4.2.4.1. Wypas / 104
4.2.4.2. Kontrola biologiczna  / 104
4.3. Sposoby utylizacji materiału roślinnego / 105
4.4. Ocena skuteczności metod zwalczania / 108
4.5. Kierunki renaturyzacji terenów po usunięciu rdestowców / 109
4.6. Koordynacja zarządzania rdestowcami w skali kraju / 110
4.7. Monitoring populacji rdestowców / 114
4.8. Przykładowe działania wykonane lub wykonywane w Polsce polegające na zwalczaniu rdestowców / 117
4.9. Podsumowanie i wnioski / 127
5. Źródła finansowania działań mających na celu ograniczenie rozprzestrzeniania się i likwidację stanowisk rdestowców / 131
5.1. Potencjalne źródła finansowania / 131
5.1.1. Wprowadzenie / 131
5.1.2. Środki krajowe / 131
5.1.2.1. Miasta i gminy / 131
5.1.2.2. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej / 131
5.1.2.3. Wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej / 132
5.1.2.4. Fundusz Leśny / 132
5.1.3. Środki norweskie i z Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego / 133
5.1.4. Środki UE / 133
5.1.4.1. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko / 133
5.1.4.2. Regionalne programy operacyjne / 133
5.1.4.3. Program LIFE / 133
5.1.4.4. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich / 134
5.1.4.5. Obszary Natura 2000 w latach 2014–2020 / 134
5.2. Specyfikacja zadań na potrzeby przygotowania dokumentacji przetargowej, dotyczącej planowanych działań eliminacji rdestowców / 136
6. Działania informacyjne, edukacyjne i komunikacyjne, propagujące dobre praktyki w zarządzaniu rdestowcami / 141

Piśmiennictwo / 147
Źródła internetowe / 161
Spis ilustracji i tabel / 163
Summary / 175