Kozacy w Rosji Borysa Jelcyna (1989-1999)
Praca dr Leszka Szerepki to ciekawe studium rosyjskiego kozactwa – tematyki mało znanej polskiemu czytelnikowi, w szczególności polecane studentom związanym z tematyką wschodnioeuropejską w szerokim znaczeniu tego pojęcia.
Książka napisana jest potoczystym, przystępnym językiem, równie zrozumiałym dla specjalisty w kwestiach rosyjskich, jak i dla laika. Autor w bardzo jasny sposób wykłada swoje przemyślenia, dobrze widoczne są tezy, popierające je argumenty i polemiki z innymi stanowiskami. Największą zaletą tej książki jest systematyzacja wiedzy o rosyjskim kozactwie, gdyż w Polsce ten temat pozostaje całkowicie nierozpoznany naukowo. Dokonanie Autora polega nie tylko na pokazaniu meandrów procesu odradzania się kozaczyzny, ale przede wszystkim – genezy współczesnej misji kozaków, instrumentalizowanych w kraju i za granicą do realizacji polityki Kremla i działań hybrydowych. Praca nowatorska, wypełniająca lukę badawczą w polskiej historiografii. Obowiązkowa lektura dla studentów wszystkich kierunków studiów powiązanych ze wschodoznawstwem, a także dziennikarzy, którzy gubią się w gąszczu rosyjskiej problematyki i rosyjskich idei, do których m.in. należy neokozactwo.
Dr Jolanta Darczewska; Ośrodek Studiów Wschodnich im. Marka Karpia, Dyrektor OSW (2007-2011)
Geneza kozactwa związana jest z funkcjonowaniem pogranicza państwa i państewek tatarskich, choć były fundamentalne różnice między kozactwem naddnieprzańskim i innymi częściami tego zjawiska. Kozactwo zaporoskie niezależnie od podobnych korzeni stało się zjawiskiem ściśle związanym z Rzeczpospolitą i Rusią południowo-wschodnią, wyodrębniającą się w II połowie XVII wieku w kozacką Ukrainę. Inaczej było na obszarze Rosji. Autor określa swoje zadanie jako opisanie "procesu odradzania się kozactwa w Federacji Rosyjskiej", a zakres chronologiczny zakreśla na "dekadę Jelcyna", czyli lata 1990-1999. Interesują go w szczególności ewolucja oddolnych koncepcji organizacji ruchu w zetknięciu z reakcjami władz i procesem jego instytucjonalizacji.
(Dr hab., ambasador Henryk Litwin; Studium Europy Wschodniej, Uniwersytet Warszawski)
Czy ruch kozacki to efekt siły archetypów kulturowych czy inspiracja sił politycznych? Wokół niego ogniskuje się na dobrą sprawę cała narracja, a odpowiedź przynoszą tak lektura kolejnych stronic, jak i wnioski zawarte w Zakończeniu. Swoją uwagę Autor kieruje nade wszystko na relacje kozacy – państwo i państwo – kozacy, w tym na takie zagadnienia, jak: służba wojskowa, rejestr, uregulowanie spraw związanych z posiadaniem ziemi, samorząd i prawa kozaków. Inne dobrze opisane w pracy zagadnienia to: kwestia stosunku społeczeństwa rosyjskiego do ruchu kozackiego czy neokozackiego, nierzadko postrzeganego jako zdominowany przez układy towarzysko-biznesowe lub po prostu zwykły bandytyzm, rola kozaków w życiu politycznym Rosji oraz przeważnie niedane, a dyktowane interesem rozmaitych wpływowych kręgów, próby narzucenia ram prawnych.
(Prof. dr hab. Mariusz Wołos; Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie)
Leszek Szerepka (ur. 1964) – doktor nauk historycznych, dyplomata, publicysta, literat. Absolwent Wydziału Historycznego UW (1991). Długoletni pracownik Ośrodka Studiów Wschodnich im. Marka Karpia w Warszawie. W polskich placówkach dyplomatycznych na Wschodzie (Moskwa, Kijów i Mińsk) spędził łącznie kilkanaście lat. Ostatnio, w latach 2011-2015, ambasador RP na Białorusi. Wykładowca w Studium Europy Wschodniej UW. Autor licznych analiz i artykułów dotyczących obszaru byłego ZSRR. W 1995 roku, pod jego redakcją ukazało się opracowanie "Rosyjskie ugrupowania nacjonalistyczne" (OSW). Współautor książki "Wyzwania Migracyjne w państwach wschodniego sąsiedztwa Unii Europejskiej" (Warszawa 2007). W 2016 roku wydał w Białymstoku zbiór esejów politycznych zatytułowany "Oblicza Białorusi". Prezentowana książka jest wersją pracy doktorskiej obronionej na Wydziale Historii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (2020).
