Literacki kapitalizm. Obrazy abstrakcji ekonomicznych w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku

• Druk: Katowice, 2018
• Seria / cykl: Prace Naukowe UŚ; Historia Literatury Polskiej
• Autor: Paweł Tomczok
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Literacki kapitalizm. Obrazy abstrakcji ekonomicznych w literaturze polskiej drugiej połowy XIX wieku stanowi propozycję analizy kapitalizmu na podstawie literackich źródeł historycznych. Omawiane powieści, a także opowiadania, dramaty czy wiersze zostały potraktowane jako medium wiedzy o ówczesnej gospodarce i społeczeństwie, a jednocześnie poddano wnikliwej obserwacji ich ideologię. W książce przedstawiono metodologię badania tekstów literackich odwołującą się do nowej lektury pism Karola Marksa. W perspektywie tej teorii literatura odgrywa ważną rolę w procesie legitymizacji podziałów klasowych oraz obowiązywania tzw. realnych abstrakcji: kapitału, pieniądza, towaru i pracy abstrakcyjnej. Przebadanie tekstów z drugiej połowy XIX wieku za pomocą ekonomii literatury umożliwiło nowe spojrzenie na często zapomniane utwory, a także dostrzeżenie ekonomicznego i afektywnego uwikłania literackich bohaterów w tworzenie intersubiektywnej zgody na podtrzymywanie podziałów społeczeństwa. Analiza dyskursów rewolucyjnych i robotniczych pozwoliła natomiast rozpoznać skomplikowany proces powstawania nowych ruchów oporu przeciwko dominacji burżuazji.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Ebooki popularnonaukowe
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Literaturoznawstwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-226-3221-5
• ISBN druku: 978-83-226-3220-8
• Liczba stron: 746

Spis treści

Wprowadzenie / 9

Rozdział I
Tradycje ekonomii literatury / 29
Ekonomia literatury / 29
Faust II – lektury ekonomiczne / 36
Literaturoznawstwo marksistowskie / 49
Wymiana jako kategoria ekonomii literatury. Wybrane projekty / 63
Pieniądz jako medium przewodnie. Ontosemiologia Jochena Hörischa / 67

Rozdział II
Abstrakcje i klasy. Marksizm. Ekonomia. Literatura / 77
Od tradycyjnego marksizmu ku nowej lekturze Marksa / 79
Idea krytyki ekonomii politycznej / 85
Kategorie ekonomii / 98
Klasa / 109
Kapitaliści / 117
Proletariat / 123
Struktura ideologii / 128
„Źródło”: Historia / 135
„Źródło”: Literatura / 140
„Źródło”: Dialektyka / 143

Rozdział III
Historie, ideologie, chronologie. Teorie wobec literatury polskiej drugiej połowy XIX wieku / 149
Światopogląd, formacja i doświadczenie jako kategorie historii literatury drugiej połowy XIX wieku / 150
Pole władzy / 162
Liberalizm. Literacki wyraz ideologii / 171
Chronologie / 191
Dyskurs zacofania, opóźnienia, peryferyjności / 199

Rozdział IV
Podmiot kapitalistycznego pragnienia / 209
Kapitalizm w feudalnym otoczeniu / 217
• Matrymonialny milion. Spekulant Józefa Korzeniowskiego / 219
• Cyrkulacje Kollokacji Józefa Korzeniowskiego / 222
• Modele kapitalizmu w Chorobach wieku Józefa Ignacego Kraszewskiego / 227
• Nad Niemnem. Historie gospodarcze i społeczne / 230
• Ekonomia powrotu. O Rodzinie Połanieckich Henryka Sienkiewicza / 239
• Kapitał monopolistyczny w Tuzach Artura Gruszeckiego / 265
• Literackie gorzelnictwo. Gorzałka Adolfa Dygasińskiego / 269
Historie mieszczaństwa / 271
• Afirmacja mieszczaństwa w Księżniczce Zofii Urbanowskiej / 273
• Mieszczańska rodzina. O Marii Elizy Orzeszkowej / 280
• Historia rodziny Cieżyńskich. Wysadzony z siodła Antoniego Sygietyńskiego / 283
• Burżua w walce. Roboty i prace Józefa Ignacego Kraszewskiego / 284
• Upadki mieszczaństwa. Friebe Kazimierza Zalewskiego / 294
• Ekonomia pensji pani Latter. Pierwszy tom Emancypantek Bolesława Prusa / 297
• Samobójstwo kapitalisty w Argonautach Elizy Orzeszkowej / 304
• Plutokracja jako pokusa. Żydowska burżuazja w Krewnych Józefa Korzeniowskiego / 307
• Obrazy giełdy / 311
• Burżuazja w obronie narodu. O Mechesach Mariana Gawalewicza / 315
• Afekty i alegorie giełdy w Szachrajach Artura Gruszeckiego / 328
Kapitalizm przemysłowy / 337
• Sielanka peryferyjnej industrializacji. Z życia realisty Elizy Orzeszkowej / 339
• Droga inżyniera do uznania. O Dwóch drogach Henryka Sienkiewicza / 345
• Alegorie produkcji w Bawełnie Wincentego Kosiakiewicza / 350
• Modele kapitalizmu w Drugim pokoleniu Mariana Gawalewicza / 353
• Metafizyka kapitalizmu w Powracającej fali Bolesława Prusa / 358
• Konkurencja i paternalizm. Aureli Wiszar Aleksandra Świętochowskiego / 372
• Fabryka w marzeniu / 381

Rozdział V
Podporządkowani. Przestrzenie – dyskursy – historie / 385
Uwłaszczenie / 396
• Dialektyka uwłaszczenia. O Rozdziobią nas kruki, wrony Stefana Żeromskiego / 396
• Historie pańszczyzny / 399
• Przemoc wobec chłopów w literaturze realistycznej. Kollokacja Józefa Korzeniowskiego – Ulana Józefa Ignacego Kraszewskiego – Wysadzony z siodła Antoniego Sygietyńskiego – Tuzy Artura Gruszeckiego – Nad Niemnem Elizy Orzeszkowej / 405
• Przemoc pańszczyźniana w literaturze ludowej / 412
• Literackie uwłaszczenie chłopa / 421
• Ekonomia Placówki Bolesława Prusa / 423
Industrializacja / 432
• Czasoprzestrzenie / 432
• Nadchodzący proletariat / 435
• Sztuczność i obcość przestrzeni industrializacji. Osiedla przemysłowe / 442
• Obrazy proletariatu / 459
• Figury zbiorowej nędzy / 461
• Literackie choroby proletariatu / 464
• Poetyckie alegorie degradacji. Antoni Pilecki, Włodzimierz Stebelski, Maria Konopnicka / 467
• Prawo biedy. Przed sądem i Pod prawem Marii Konopnickiej / 471
• Figura bumelanta. Robotnik karany / 480
• Widma buntu / 483
• Podmiotowość proletariatu w poezji rewolucyjnej / 488
• Cielesne i polityczne upodmiotowienie proletariatu / 497
Proletaryzacja / 503
• Historie powrotu. Bożek milion Walerii Marrené‑Morzkowskiej, Krewni Józefa Korzeniowskiego / 504
• Historie adaptacji. Łokciem i miarką Stanisława Grudzińskiego, Fachowiec Wacława Berenta / 510
• Historie degradacji. Marta Elizy Orzeszkowej, Wysadzony z siodła Antoniego Sygietyńskiego / 527
Ekonomia niesamowitości / 537

Rozdział VI
Ekonomie Lalki Bolesława Prusa / 545
Rasy i klasy. Kod biologiczny / 550
Ekonomia społeczeństwa / 564
Biografia Wokulskiego / 575
Czego nie można kupić za pieniądze? / 584

Rozdział VII
Maszyna, rasa i kapitalizm. Ziemia obiecana Władysława S. Reymonta / 595
Maszyna jako medium / 598
Rasowa mistyka kapitalizmu / 611
Szlachecka adaptacja: Borowiecki / 625
Ideologia antagonizmu / 635

Rozdział VIII
Tomasza Judyma walka o uznanie. Ekonomia tymotejska w Ludziach bezdomnych Stefana Żeromskiego / 641
Czytanie Judyma / 645
Kompleks Judyma / 652
Miejsce Judyma ./ 661
Grób Judyma / 673
Od prometeizmu do traumy pochodzenia / 677

Zakończenie / 679

Nota bibliograficzna / 685

Bibliografia / 687

Indeks osobowy / 723

Summary / 737
Zusammenfassung / 739