Literatura a myśl słaba
Książka Literatura a myśl słaba przedstawia podstawowe założenia filozoficzne tzw. myśli słabej - ważnego zjawiska w dzisiejszej panoramie myślowej - ukształtowanej m.in. przez dwóch myślicieli: Constantina Noikę i Gianniego Vattimo, którą cechuje zwrócenie szczególnej uwagi na to wszystko, co bytowo kruche, ułomne, kalekie, wybrakowane, i uczynienie z tych obszarów doświadczenia punktu wyjścia refleksji filozoficznej oraz kulturowej. W myśli słabej istotne jest też założenie, że sposób manifestowania się bytu słabego, czy też „osłabionego”, można wyrazić najlepiej za pomocą pojęcia śladu. Pewne wątki myśli słabej - a szczególnie właśnie pojęcie śladu - zastosowane zostały w książce do próby reinterpretacji podstawowych pojęć poetyki: pojęcia mimesis, tu traktowanego jako naśladowanie, ze szczególnym akcentem położonym właśnie na śladowość, pojęcia podmiotu tekstowego jako śladu-rysy, a także szeroko pojętej słabej formy dzieła literackiego, znamiennej zwłaszcza dla późnego modernizmu. Literatura a myśl słaba opisuje również te tendencje w literaturze nowoczesnej, w których najpełniej doszła do głosu intuicja „słabego” bytu, rzeczywistości, która - mówiąc najogólniej - utraciła swą substancjalność. Intuicja ta jest wyrażona najczęściej przy pomocy motywu śladu, w różnych jego znaczeniach: jako odcisku, resztki, znaku-przekazu. W ostatniej części książki zostały opisane trzy metafory mimesis, które można odnaleźć w nowoczesnej literaturze, a także filozofii: przenośnie tańca, mimiki i ornamentu, które stanowią istotny kontekst interpretacyjny dla problematyki śladu i naśladowania.
Przedmowa
Część I: MYŚL SŁABA – PODSTAWY FILOZOFICZNE
Wstęp
Noica: rumuńska kruchość bytu
Vattimo: nihilizm, hermeneutyka, sztuka
Myśl słaba wobec tradycji filozoficznej i kulturowej
Osłabianie Nietzschego
Nietzsche, Marks, emancypacja
Pomiędzy rozumem dialektycznym a rozumem hermeneutycznym
Nietzsche, Heidegger, hermeneutyka
Myśl słaba a poststrukturalizm
Słownik myśli słabej: Verwindung, Andenken, pietas
Nihilizm i hermeneutyka
Śmierć sztuki, śmierć w sztuce
Przepaść języka
Część II: SŁABA ONTOLOGIA DZIEŁA LITERACKIEGO
Wstęp
Naśladowanie świata
Trzy odmiany mimesis w filozofii Platona
Państwo: mimesis partycypacji
Sofista: mimesis podobieństwa
Teajtet: mimesis śladu
Etyka śladu
Trzy odmiany śladu we współczesnej filozofii
Aneks: mimetyczny trójkąt Platona
Zarysowywanie autora
Kryzys podmiotu: różnica, wykładnia, przesilenie
„Nieszczęsna sprzeczność” nowoczesnej podmiotowości:
rozpoznanie wstępne
Rysy podmiotu. Ślad jako nowa formuła obecności autora w tekście
Część III: LITERATURA NOWOCZESNA I ŚLADY
Wstęp
„Odnajdywanie śladem śladów”. Słaba ontologia w literaturze
polskiej XX wieku: rekonesans
„Nic przed Cosiem przodkuje”: nihilizm przed nihilizmem
„Ubożenie, słabnięcie, rozkład”. Słaba forma w sztuce XX wieku
„Znikanie treści świata”
„Odnajdywanie śladem śladów”
„Ślad hojny”. O Śniegu Leśmiana
Gombrowicz a myśl słaba
Słabość i ślad w poezji Tadeusza Różewicza
„Słabnie poeta / obrazy tracą siłę”. Różewiczowska forma słaba
„Wyniszczone przez czas rysy / rysują naszą wspólną twarz”.
Ślady podmiotu, podmiot jako ślad
Część IV: O NAŚLADOWANIU INACZEJ: TANIEC, MIM, ORNAMENT
„W tańcu tylko wypowiadać potrafię najwyższych rzeczy przenośnie”.
Metafora tańca w tradycji modernistycznej
„Tańczyć w łańcuchach”. Taniec jako metafora kultury w pismach
Nietzschego
„Ut choreia poesis” – taniec jako metafora języka poetyckiego
w twórczości Valéry’ego i Mallarmégo
„Poeci [...] nie chcą, nie śmieją już tańczyć” – metafora tańca
w twórczości Leśmiana
„Pląsy gwiezdne, wszechświatów taneczność” – taniec jako
metafora kosmosu
Balet struktur. Metafora tancerza i tańca w twórczości Gombrowicza
Mimika i mimetyka, czyli o naśladowaniu inaczej
Język ruchu: mim i pantomima w koncepcjach twórców wielkiej
reformy teatralnej
Norwid, Mallarmé, Leśmian: mimika jako przedstawienie przedstawienia
Stwarzanie obecności. Mim a zjawisko reprezentacji
Metafora ornamentu w dyskursie filozoficznym: od Kanta do Vattimo
Bibliografia
Indeks nazwisk
Indeks rzeczowy
Summary
