Ludzkie, niezbyt ludzkie - 02 Zmierzch humanizmu prawniczego

• Druk: Katowice, 2016
• Autor: Tomasz Pietrzykowski
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

„Choć zgodnie ze znanym powiedzeniem wszelkie przewidywania są trudne, zwłaszcza gdy dotyczą przyszłości, istnieją racje, aby spodziewać się, że problemy podmiotowości prawnej staną się jednymi z najpoważniejszych, o ile nie najpoważniejszymi wyzwaniami etycznymi prawa w następnym stuleciu. Z tego względu porządek prawny pod koniec XXI wieku może znacznie bardziej różnić się od prawa obowiązującego u schyłku wieku XX, niż to ostatnie różniło się od prawa XIX-wiecznego. Odpowiednio wczesne podjęcie dyskusji nad właściwym sposobem reakcji prawa na pojawiające się i nabrzmiewające problemy przekraczające konkretne, szczegółowe łamigłówki dogmatycznoprawne stanowi zadanie w pierwszej kolejności teoretyków i filozofów prawa. Muszą oni iść niejako pół kroku przed praktycznymi problemami i potrzebami porządku prawnego, przygotowując grunt pod szczegółowe koncepcje i rozwiązania, których wypracowanie należy już do specjalistów poszczególnych dziedzin i dogmatyk prawniczych. Z takim przekonaniem poruszam w niniejszym eseju problemy rysujące się przed koncepcjami i założeniami, na jakich opiera się prawne ujęcie podmiotowości.
Przedstawione dalej rozważania i uwagi stanowią jedynie bardzo wstępny zarys poruszanej w nich problematyki. W żadnym razie nie pretendują do roli gotowej, dojrzałej koncepcji prawniczej. Chodzi raczej o zasygnalizowanie znaczenia problemów, z jakimi prawoznawstwu przyjdzie mierzyć się w nadchodzących latach i dekadach, oraz o zainicjowanie dyskusji nad możliwymi kierunkami, w jakich poszukiwać można dostatecznie satysfakcjonujących rozwiązań. Najważniejszym celem niniejszego eseju jest jednak zwrócenie uwagi prawników na nieuchronność odchodzenia od dotychczasowego, radykalnie antropocentrycznego ujęcia fundamentalnych problemów etyczno-prawnych, wśród których podmiotowość zajmuje miejsce centralne. Jeżeli czytelnik zostanie do tego rodzaju refleksji — nawet krytycznej — w jakikolwiek sposób pobudzony, będę uważał swoje zadanie za wypełnione.” (fragment Wstępu)

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Prawo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8012-955-9
• ISBN druku: 978-83-8012-954-2

Spis treści
Wprowadzenie 7
1. Czym jest podmiotowość prawna? / 17
1.1. Pojmowanie podmiotowości prawnej / 17
1.2. Osoby fizyczne i prawne / 21
1.3. Czynne i bierne zdolności podmiotu prawa / 30
1.4. Konwencjonalność podmiotowości prawnej / 42
2. Humanizm prawniczy. Antropocentryzm filozoficznych założeń podmiotowości prawnej / 55
2.1. Filozofia podmiotowości prawnej / 55
2.2. Humanizm i godność osoby ludzkiej / 59
2.3. Moralne i pragmatyczne racje nadawania podmiotowości /69
2.4. Trzy poziomy pojmowania podmiotowości prawnej / 77
2.5. Stare i nowe problemy / 83
3. Zmierzch humanizmu prawniczego / 93
3.1. Upadek dualizmu kartezjańskiego / 93
3.2. Chimery i hybrydy — kto liczy się jako istota ludzka? / 115
3.3. Powrót paradoksu statku Tezeusza / 130
3.4. Zgeneralizowany test Turinga / 139
3.5. Quo vadis? / 157
4. Neminem laedere. W poszukiwaniu drogi wyjścia / 161
4.1. Po humanizmie / 161
4.2. Przeciw Gajuszowi / 190
4.3. Przeciw humanistycznemu ekscepcjonalizmowi / 197
4.4. Humanizm inkluzyjny i zminimalizowany szowinizm gatunkowy / 202

Literatura / 215
Summary / 227