Między hierarchią a anarchią
Między hierarchią a anarchią. Teatr – instytucja – krytyka to zbiór tekstów krytycznych i naukowych, wywiadów i recenzji publikowanych przez autorkę w ciągu ostatniej dekady (od roku 2009). To mapa jawnych i zawoalowanych hierarchii, przemocy symbolicznej, ale także procesów emancypacyjnych i strategii oporu. Książka nie tylko o teatrze, ale także o Polsce ostatnich lat. Monika Kwaśniewska ma wyjątkową zdolność do zaglądania pod powierzchnię teatralnego ekosystemu, umiejętność wglądu w pracę wszystkich jego aktorów, odsłaniania spraw niby-marginalnych, przeźroczystych, ledwie widocznych. Domaga się ich ujawniania i przepracowywania, zdając sobie sprawę z tego, że jest to proces skomplikowany przez spiętrzone zależności i ukryte interesy. Tylko dzięki takiej pracy mamy jednak szansę rozwijać teatr w coraz to bardziej nieoczywistych, ekscytujących kierunkach, podważać skostniale struktury i porzucać przykurzone schematy.
Z recenzji dr Agaty Siwiak
Książka Moniki Kwaśniewskiej tworzy spójną całość opowiadającą historię polskiego teatru krytycznego od pierwszego sezonu-manifestu w wałbrzyskim Teatrze im. Szaniawskiego, przez ustatecznienie nurtu, kryzysy i wewnętrzne pęknięcia, aż po jego rezonans i skutki pozasceniczne w samej instytucji teatru, w kontekście festiwali teatralnych, w świadomości twórczyń i twórców, a także w szerszej refleksji na temat wspólnoty. Autorka jako krytyczka, badaczka i rozmówczyni jest w pełni świadoma niejednoznaczności dyskursu wokół teatru krytycznego, a zarazem nie uchyla się przed jego dalszym komplikowaniem. Książka otwiera zatem nowe możliwości nie tylko kontynuowania refleksji na temat „relacji folwarcznych” w procesie twórczym, ale także podjęcia jej wreszcie w kontekście akcji #metoo, której w polskim teatrze – jak dotąd – na większą skalę nie było. Szczególnie ważne wydaje mi się więc oddanie w tej książce głosu aktorkom. Rozmowy z Agnieszką Kwietniewską, Martą Ścisłowicz czy Marią Maj wnoszą perspektywę dotąd słabo obecną w historyczno-teatralnej debacie – perspektywę, w której cielesność i podmiotowość aktorek nie wykluczają się nawzajem, lecz wprost przeciwnie, współdziałają na rzecz emancypacyjnego przekazu.
Z recenzji dr hab. Joanny Krakowskiej, prof. IS PAN
Monika Kwaśniewska – asystentka w Katedrze Teatru i Dramatu Uniwersytetu Jagiellońskiego, redaktorka „Didaskaliów. Gazety Teatralnej”. Autorka książek Od wstrętu do sublimacji. Teatr Krzysztofa Warlikowskiego w świetle teorii Julii Kristevej (2009) oraz Pytanie o wspólnotę. Jerzy Grzegorzewski i Jan Klata (2016), współredaktorka (wraz z Grzegorzem Niziołkiem) książki Zła pamięć. Przeciw-historia w polskim teatrze i dramacie (2012), autorka licznych recenzji i artykułów dotyczących współczesnego teatru i filmu oraz cyklu rozmów z aktorami i aktorkami publikowanych na łamach „Didaskaliów”, „Polish Theater Journal”, „Dialogu” oraz tomów zbiorowych.
