Migracje do korzeni

• Druk: Łódź, 2020
• Autor: Marcin Gońda
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Monografia, oparta na danych empirycznych o charakterze narracyjnym, jest próbą zastosowania koncepcji „migracji do korzeni” (roots migration) do opisu mobilności edukacyjnej młodych członków polskiej diaspory z państw byłego ZSRR. Autor odtwarza w niej biograficzny wymiar migracji studentów do jedynie częściowo znanej im Polski, z której pochodzi rodzina lub jej niektórzy członkowie. Kraj przodków i jego mieszkańcy jednak nie zawsze okazują się takie, jaki ich obraz kreowała rodzina, szkoła czy Kościół w miejscu urodzenia. Doświadczenia pobytu w Polsce istotnie wpływają na przemiany tożsamości zbiorowej i poczucie przynależności narodowej badanej młodzieży. Książka powinna zainteresować nie tylko specjalistów od migracji, socjologów czy historyków, lecz także tych wszystkich, którym bliski jest los rodaków na Wschodzie. Stanowi ona istotny wkład w badania nad migracjami powrotnymi i edukacyjnymi do Polski, zwłaszcza poprzez wykorzystanie perspektywy biograficznej do analizy doświadczeń życiowych młodych jednostek w pozornie znanej im ojczyźnie.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Socjologia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8220-152-9
• ISBN druku: 978-83-8220-151-2
• Liczba stron: 252

Pobierz spis treści»

Wprowadzenie. Edukacja w sytuacji migracji do korzeni	9

Rozdział I. Polska diaspora w krajach byłego ZSRR	19
1.	Polska na mapie globalnych ruchów migracyjnych 	19
1.1.	Migracje na świecie	19
1.2.	Historia emigracji z Polski	22
1.3.	Dynamika imigracji do Polski	25
1.4.	Wyzwania migracyjne Polski	28
2.	Dylematy teoretyczno-definicyjne wokół obecności Polaków za granicą	30
2.1.	Diaspora	30
2.2.	Migracje powrotne	32
2.3.	Polacy w diasporze, czyli kto?	34
3.	Sytuacja Polaków w krajach byłego ZSRR	39
4.	Polska polityka diasporyczna	42
5.	Powroty do Polski po 1989 r.	47
6.	Przyjazdy studentów z krajów byłego ZSRR	53
6.1.	Umiędzynarodowienie polskiego szkolnictwa wyższego	53
6.2.	Studenci polskiego pochodzenia z krajów byłego ZSRR	56
7.	Wnioski. Studenci z krajów byłego ZSRR jako podmiot polityki diasporycznej	58

Rozdział II. Jak badać tożsamość migrantów? Teoretyczno-metodologiczne ramy badań	61
1.	Socjologia a problematyka narodowa	61
2.	Wokół koncepcji tożsamości	62
2.1.	Próba definicji	62
2.2.	Tożsamość jednostkowa a tożsamość zbiorowa	64
2.3.	Tożsamość narodowa	66
3.	Metodologiczne ramy badań	69
3.1.	Cele i pytania badawcze	70
3.2.	Badanie biografii a migracje 	73
3.3.	Etapy działań badawczych	75
3.4.	Uwagi do zastosowanego podejścia	80
4.	Wnioski. Trójfazowy proces migracji do korzeni	82

Rozdział III. Motywy migracji do korzeni	85
1.	Dlaczego ludzie migrują do korzeni?	85
2.	Identyfikacja i walencja kulturowa a migracje	87
3.	Sieci społeczne oraz kapitały społeczny i kulturowy a migracje	89
4.	Motywy symboliczne	91
4.1.	Powinność wobec starszych pokoleń	92
4.2.	Uwiedzenie  ojczyzną	97
4.3.	Poszukiwanie polskości	99
4.4.	Konfrontacja z polskim pochodzeniem	103
5.	Motywy instrumentalne	106
5.1.	Wykorzystanie nadarzającej się sposobności	108
5.2.	Kalkulacja możliwości i ograniczeń	110
5.2.1.	Awans edukacyjny i zawodowy  	110
5.2.2.	Dostęp do studiów wyższych	113
5.2.3.	Perspektywy życiowe	114
6.	Motywy ucieczkowe	118
6.1.	„Ucieczka od” trajektorii cierpienia	118
6.2.	„Ucieczka do” możliwości samorozwoju i emancypacji	120
7.	Wnioski. Identyfikacja z Polską a motywy migracji do korzeni	125

Rozdział IV. Przyjazd i pobyt w kraju przodków. Między „byciem u siebie” a „obcością”	127
1.	Migracja do korzeni jako doświadczenie kryzysowe	127
2.	Opuszczenie domu rodzinnego i przyjazd do Polski	129
2.1.	Przekroczenie granicy jako nowy etap życia	129
2.2.	Wejście w dorosłość	132
3.	Początkowe bariery adaptacyjne	134
3.1.	Problemy językowe	136
3.2.	Warunki bytowe	138
3.3.	Relacje z rodakami w Polsce	139
3.3.1.	„Swoi” czy „obcy”?	139
3.3.2.	Afirmacja dla wschodnich korzeni	141
3.3.3.	Weryfikacja  polskości	142
3.3.4.	Racjonalizacja doświadczeń wykluczania ze wspólnoty	144
4.	Próby niwelowania dystansu kulturowego	148
4.1.	Nauka języka i kultury	149
4.2.	Otwarcie na kontakty międzykulturowe	150
4.3.	Przełamywanie  (auto)stereotypów	151
5.	Adaptacja a transnarodowe sieci społeczne i migracyjny kapitał społeczny	154
5.1.	Bliscy w krajach urodzenia	155
5.2.	Krewni w Polsce	156
5.3.	Inni imigranci z krajów byłego ZSRR	158
5.3.1.	Wspólnota losów i doświadczeń	159
5.3.2.	Negocjowanie  polskości	162
6.	Wnioski. „Obcy rodacy” w kraju przodków	164

Rozdział V. Typy tożsamości narodowej w sytuacji migracji do korzeni	167
1.	Kontekstualność i relacyjność tożsamości narodowej	167
2.	Tożsamość integralna	169
2.1.	Polskość ugruntowana	169
2.2.	Polskość obroniona	171
3.	Tożsamość podwójna	175
4.	Tożsamość  niepewna	178
4.1.	Polskość zawieszona	178
4.2.	Polskość niepotwierdzona	184
4.3.	Polskość sytuacyjna	188
5.	Tożsamość  wielokrotna	191
5.1.	Tożsamość  europejska	191
5.2.	Tożsamość kosmopolityczna	195
6.	Bezdomność	200
7.	Plany na przyszłość	204
8.	Wnioski. Między integralnością a złożonością tożsamości	209

Zakończenie. Polscy studenci z krajów byłego ZSRR w poszukiwaniu własnego miejsca w świecie	213

Bibliografia	221

Wykaz wykresów i schematów	247
Aneks. Wykaz narratorów	249