Polityka zagraniczna Polski w strefie euroatlantyckiej

• Druk: Warszawa, 2013
• Autor: Ryszard Zięba
• Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego

Publikacja analizuje wydarzenia i zjawiska występujące w polskiej polityce zagranicznej od 1989 r. Jest to podręcznik akademicki przeznaczony przede wszystkim dla studentów i badaczy stosunków międzynarodowych, politologii, bezpieczeństwa narodowego i europeistyki. Może też być pomocna dla dziennikarzy, kadr administracji państwowej oraz polityków angażujących się w politykę zagraniczną RP.

Autor prezentuje uwarunkowania polityki zagranicznej demokratycznej Polski w strefie euroatlantyckiej. Kolejne rozdziały poświęca m.in. roli NATO w polskiej polityce zagranicznej, analizie partnerstwa Polski z UE, stosunkom Polski ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki i Niemcami, a także z Rosją, Ukrainą i Białorusią. Podsumowanie stanowi konceptualizacja roli międzynarodowej Polski na obszarze euroatlantyckim.

Prof. dr hab. Ryszard Zięba profesor zwyczajny, Jean Monnet Chair, kierownik Zakładu Historii i Teorii Stosunków Międzynarodowych w Instytucie Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego. Był stypendystą na George Washington University w Waszyngtonie i w Instytucie Studiów Bezpieczeństwa Unii Zachodnioeuropejskiej w Paryżu, członkiem Komisji Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego powołanej przez Prezydenta RP. Autor, współautor, redaktor naukowy książek, podręczników i artykułów z zakresu polityki zagranicznej Polski, bezpieczeństwa międzynarodowego, studiów europejskich i teorii stosunków międzynarodowych. Opublikował m.in.: Główne kierunki polityki zagranicznej Polski po zimnej wojnie (2010); Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie (red. nauk., 2008); Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej (2007); Europejska Polityka Bezpieczeństwa i Obrony (2005); Polska w stosunkach międzynarodowych 1945-1989 (wspólnie z J. Zając, 2005); Instytucjonalizacja bezpieczeństwa europejskiego: koncepcje - struktury - funkcjonowanie (cztery wydania, 1999-2004); Wstęp do teorii polityki zagranicznej państwa (red. nauk., 2004); Unia Europejska jako aktor stosunków międzynarodowych (2003); Europejska Tożsamość Bezpieczeństwa i Obrony (2000).

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Polityka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-235-1335-3
• ISBN druku: 978-83-235-1224-0
• Liczba stron: 312

Wprowadzenie       9

ROZDZIAŁ I. Uwarunkowania polityki zagranicznej Polski w strefie euroatlantyckiej       15

1. Uwarunkowania wewnętrzne obiektywne       16
1.1. Środowisko geograficzne i położenie geopolityczne       16
1.2. Potencjał ludnościowy       17
1.3. Potencjał gospodarczy, naukowo-techniczny i militarny       18
1.4. System społeczno-polityczny       22
2. Uwarunkowania wewnętrzne subiektywne       24
2.1. Percepcja środowiska międzynarodowego oraz postawy społeczne wobec innych państw i narodów       24
2.2. Koncepcje polityki zagranicznej Polski       25
2.3. Jakość i aktywność własnej służby zagranicznej i dyplomacji       32
3. Uwarunkowania zewnętrzne (międzynarodowe) obiektywne       33
3.1. Trendy ewolucji sytuacji międzynarodowej wokół Polski       33
3.2. Pozycja międzynarodowa Polski       34
3.3. Struktura i zasięg umownych powiązań międzynarodowych państwa oraz obowiązujące prawo międzynarodowe       35
4. Uwarunkowania zewnętrzne (międzynarodowe) subiektywne       36
5. Generalna ocena       37

ROZDZIAŁ II. NATO w polskiej polityce zagranicznej       39

1. Polska a problem tożsamości NATO       39
2. Partnerstwo Polski z NATO przed akcesją       42
2.1. Pierwsze sondaże i badanie możliwości akcesji       42
2.2. Nawiązanie stałych kontaktów i współpracy wojskowej       48
2.3. Akcesja do Traktatu Północnoatlantyckiego       53
3. Pozycja i rola Polski w NATO       58
3.1. Polityka „otwartych drzwi” Sojuszu       58
3.2. Rola aktywnego alianta       59
3.3. Propozycje dotyczące przyszłości NATO       60
3.4. Kwestia bezpieczeństwa energetycznego       61
3.5. Udział w pracach nad nową koncepcją strategiczną Sojuszu       62
3.6. Jak zakończyć misję w Afganistanie?       65
3.7. Problem tarczy antyrakietowej i obecności amerykańskiej w Polsce       66

ROZDZIAŁ III. Unia Europejska w polskiej polityce zagranicznej       68

1. Partnerstwo Polski z Unią Europejską przed akcesją       69
1.1. Układ o stowarzyszeniu ze Wspólnotami Europejskimi i kryteria akcesji       69
1.2. Rokowania akcesyjne       71
2. Pozycja i rola Polski w Unii Europejskiej       77
2.1. Stanowisko w sprawie reformy instytucjonalnej UE       77
2.2. Polska w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa UE       86
2.3. Polska w polityce obronnej UE       89
2.4. Działania Polski na rzecz wyprowadzenia UE z kryzysu i stagnacji       	98

ROZDZIAŁ IV. Stosunki ze Stanami Zjednoczonymi Ameryki       107

1. Zbieżność interesów Polski i Stanów Zjednoczonych Ameryki       107
2. Etap budowania więzi sojuszniczych w ramach NATO (1989–1999)       109
3. Etap bandwagoning Polski względem USA (1999–2007)       118
4. Etap racjonalizacji stosunków (od 2007 roku)       124
5. Cechy stosunków politycznych Polska–USA       130

ROZDZIAŁ V. Stosunki polsko-niemieckie       133

1. Przełom w stosunkach polsko-niemieckich (1989–1990)       133
1.1. Start polityki pojednania i partnerstwa       133
1.2. Stosunek Polski do zjednoczenia Niemiec       135
2. Uregulowania prawnomiędzynarodowe stosunków wzajemnych (1990–1991)       139
2.1. Droga do ostatecznego uznania granicy na Odrze i Nysie Łużyckiej       139
2.2. Traktat o dobrym sąsiedztwie i przyjaznej współpracy oraz inne umowy       147
3. Polsko-niemiecka zbieżność interesów (1991–1998)       149
3.1. „Polsko-niemiecka wspólnota interesów”       149
3.2. Rozwijanie współpracy dwustronnej       150
3.3. Zagadnienie rozszerzenia NATO w stosunkach polsko-niemieckich       155
3.4. „Droga Polski do Europy przez Niemcy”       157
4. Problemy w stosunkach dwustronnych (od 1998 roku)       161
4.1. Problem Centrum przeciwko Wypędzeniom       162
4.2. Problem niemieckich żądań restytucyjno-odszkodowawczych       165
4.3. Rozbieżności w kwestiach międzynarodowych       168
5. Nowe partnerstwo polsko-niemieckie (od 2007 roku)       170

ROZDZIAŁ VI. Stosunki z Federacją Rosyjską      173

1. Starania Polski o zlikwidowanie więzów imperialnej zależności i ustanowienie nowych podstaw traktatowych stosunków wzajemnych (1990–1993)       173
2. Pogarszanie się stosunków wzajemnych w związku z wiązaniem się Polski z NATO (1993–1999)       178
3. Od oczekiwanego przełomu do kryzysu w stosunkach wzajemnych (1999–2007)       182
4. Polityka pragmatycznego układania stosunków wzajemnych (od jesieni 2007 roku)       191

ROZDZIAŁ VII. Stosunki z Ukrainą       200

1. Stosunek Polski do niepodległości Ukrainy i nawiązanie współpracy dwustronnej       200
2. Traktat o dobrym sąsiedztwie, przyjaznych stosunkach i współpracy       202
3. Koncepcja partnerstwa strategicznego       204
4. Realizacja partnerstwa strategicznego       210
4.1. Współpraca polityczna i w zakresie bezpieczeństwa       210
4.2. Stosunki gospodarcze       218
4.3. Stosunki w dziedzinach humanitarnych       221
5. Ocena partnerstwa strategicznego       232

ROZDZIAŁ VIII. Stosunki z Białorusią       237

1. Budowanie podstaw umownych współpracy sąsiedzkiej (1990–1994)       238
2. Trudności w stosunkach wzajemnych (1994–2008)       242
3. Próba normalizacji i rozwijania sąsiedzkiej współpracy (2008–2010)       250
4. Ponowny regres w stosunkach dwustronnych (od 2010 roku)       253

ROZDZIAŁ IX. Polska w Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie       256

1. Doświadczenie z aktywności w procesie KBWE w latach 1973–1989       256
2. Główne motywy zaangażowania Polski w procesie KBWE po 1989 roku       258
2.1. Rekonstrukcja systemu bezpieczeństwa w Europie       259
2.2. Umacnianie i promocja wartości demokratycznych       260
2.3. Zapobieganie konfliktom i rozwiązywanie kryzysów       261
2.4. Stabilizowanie stosunków z sąsiadami       262
2.5. Kształtowanie korzystnego ładu wojskowego w Europie       263
3. Stanowisko Polski w sprawie instytucjonalizacji strukturalnej KBWE       263
4. Udział Polski w funkcjonowaniu mechanizmów OBWE       	267
5. Malejące znaczenie OBWE dla Polski       274

ROZDZIAŁ X. Role międzynarodowe Polski w strefie euroatlantyckiej       283

1. Konceptualizacja roli międzynarodowej Polski       283
1.1. Pojęcie roli międzynarodowej państwa       283
1.2. Pozycja międzynarodowa Polski jako państwa „średniej wielkości”       284
2. Role oczekiwane od Polski przez uczestników systemu euroatlantyckiego       286
2.1. Rola państwa pomyślnej transformacji demokratycznej       287
2.2. Rola stabilizatora sytuacji w regionie       287
2.3. Rola „przedpokoju salonu europejskiego”       288
2.4. Rola aktywnego uczestnika integracji europejskiej       289
2.5. Rola pomocnika USA       289
3. Role deklarowane przez Polskę     290
3.1. Rola inicjatora i lidera przemian demokratycznych       290
3.2. Rola przywódcy regionalnego       291
3.3. Rola eksportera demokracji na Wschód       291
3.4. Rola wiernego sojusznika USA       293
3.5. Rola silnego państwa europejskiego       294
4. Role odgrywane przez Polskę       295
4.1. Rola wzorca pomyślnej transformacji ustrojowej       295
4.2. Rola „osłabiacza” imperialnych ambicji Rosji       296
4.3. Rola satelity USA       296
4.4. Rola hamulcowego integracji europejskiej       297
4.5. Rola pragmatycznego i zaangażowanego uczestnika integracji       298
5. Specyfika i efektywność ról międzynarodowych Polski       299

Bibliografia       302
Indeks nazwisk       306