Problemy wielokulturowości w medycynie
Jedyny na polskim rynku
podręcznik omawiający problemy wielokulturowości w medycynie z tak szerokiej perspektywy. W książce omówiono m.in. wybrane religie i
grupy etniczne,
wielokulturowość społeczeństwa polskiego, postrzeganie zdrowia, choroby i śmierci w różnych kulturach, kulturowe uwarunkowania położnictwa, transplantologii, transfuzjologii i eutanazji, a także problemy etyczne w opiece nad pacjentami pochodzącymi z różnych kultur.
Podręcznik przeznaczony jest dla studentów kierunków medycznych i wszystkich pracowników służby zdrowia. Polecamy go również uwadze studentów etnologii i psychologii oraz osób interesujących się współczesnymi przemianami społeczno-kulturowymi.
Rozdział 1. Charakterystyka wybranych religii świata i grup etnicznych 19
Buddyzm - Irena Wrońska, Beata Dobrowolska 19
Chrześcijaństwo - Beata Dobrowolska 23
Hinduizm - Agata Reczek 27
Islam — Bassam Aouil 35
Judaizm — Magdalena Grabowska, Kornelia Kędziora-Kornatowska, Marta Muszalik 40
Prawosławie — Antygona Chadzopulu, Eleni Theodosopoulou 44
Romowie — Irena Wrońska 51
Świadkowie Jehowy —Maria Kózka 56
Rozdział 2. Śmierć w różnych religiach świata - Maria Kózka 60
Wprowadzenie 60
Śmierć w buddyzmie 60
Śmierć w chrześcijaństwie 63
Śmierć w hinduizmie 64
Śmierć w islamie 65
Śmierć w judaizmie 66
Rozdział 3. Kultura i subkultura — Małgorzata Halicka, Emilia Kramkowska 69
Wprowadzenie 69
Pochodzenie pojęcia „kultura" 69
Definicja kultury 70
Kultura a natura 72
Kultura a cywilizacja 72
Podstawowe cechy kultury 73
Subkultura 75
Społeczne funkcje kultury i subkultury 76
Rozdział 4. Wielokulturowość społeczeństwa polskiego - Elżbieta Krajewska-Kułak, Cecylia Regina Łukaszuk 79
Wprowadzenie 79
Uchodźca, imigrant, repatriant 79
Mniejszości narodowe i etniczne w Polsce 83
Rozdział 5. Krajowy program przeciwdziałania dyskryminacji rasowej, ksenofobii i związanej z nimi nietolerancji w latach 2004-2009 w aspekcie ochrony zdrowia — Cecylia Regina Łukaszuk 92
Rozdział 6. Europejska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności — Emilia Rozwadowska 97
Prawa człowieka w Radzie Europy 97
Europejska Konwencja Praw Człowieka a Unia Europejska 97
Katalog praw człowieka 98
Prawo do skargi 99
Europejski Trybunał Praw Człowieka 99
Europejska Konwencja Praw Człowieka a Polska 100
Podsumowanie 101
Rozdział 7. Dialog wielokulturowy — Katarzyna Van Damme-Ostapowicz 103
Wprowadzenie 103
Kompetencja międzykulturowa 104
Kontekst kultury w opiece zdrowotnej na świecie 104
Różnorodność moralna 105
Obszary różnorodności kulturowej w systemie opieki zdrowotnej 106
Pośrednik międzykulturowy 107
Kształcenie medyczne w wielokulturowym świecie 108
Model TOPOI. Systemowo-teoretyczne podejście do komunikacji międzykulturowej 110
Interakcja z innymi kulturami 111
Rozdział 8. Pojęcie zdrowia i choroby w wymiarze biopsychospołecznym - Zofia Kostrzanowska 114
Wprowadzenie 114
Zdrowie i choroba w wymiarze biomedycznym 115
Społeczny wymiar zdrowia i choroby 117
Pojęcie zdrowia i choroby w wymiarze psychologicznym 119
Rozdział 9. Uwarunkowania zachowań zdrowotnych oraz reakcja na chorobę - Zofia Kostrzanowska 123
Wprowadzenie 123
Uwarunkowania środowiskowe 123
Podstawy uwarunkowań kulturowych 127
Wiedza i wierzenia na temat przyczyn chorób 129
Sposób postrzegania i interpretowania objawów chorobowych oraz reakcja na ból 130
Postawy i zachowania wobec choroby 131
Współczesne wzory dbałości o ciało 133
Rozdział 10. Przesądy, zabobony a praktyki medyczne w ciągu wieków - Elżbieta Krajewska-Kułak, Antygona Chadzopulu 137
Wprowadzenie 137
Przesądy a praktyki medyczne ludów pierwotnych 138
Przesądy a praktyki medyczne w Egipcie, Indiach i Chinach 139
Przesądy a praktyki medyczne w Grecji, kulturze arabskiej i judaizmie 140
Przesądy a praktyki medyczne w średniowieczu, odrodzeniu i oświeceniu 141
Przesądy a praktyki medyczne w XIX w. 143
Przesądy a praktyki medyczne w medycynie ludowej 143
Przesądy a praktyki medyczne w XX i XXI wieku 145
Rozdział 11. Religijność a zdrowie - Maria Libiszowska-Żółtkowska 148
Religia a zdrowie 148
Religia wobec choroby 151
Czy religijność ma wpływ na zdrowie? 153
Rozdział 12. Znaczenie przekonań religijnych w opiece zdrowotnej - Marta Muszalik, Magdalena Grabowska, Kornelia Kędziora-Kornatowska 157
Rozdział 13. Kulturowe uwarunkowania opieki zdrowotnej. Nierówności społeczne w dostępie do zdrowia - Jerzy Tadeusz Marcinkowski 165
Kultura i religia wśród czynników warunkujących stan zdrowia 165
Przemiany w opiece zdrowotnej - od monokulturowej do wielokulturowej 166
Pozytywne i negatywne przykłady z historii 167
Tolerancja wyzwaniem współczesności 167
Czynniki związane z kulturą i/lub religią warunkujące stan zdrowia i zagrożenia zdrowotne 168
Czynniki związane z kulturą i/lub religią wpływające na funkcjonowanie opieki zdrowotnej 169
Rozdział 14. Funkcje zawodowe pracowników ochrony zdrowia w dziejach - Jolanta Lewko 173
Początki medycyny polskiej 173
Rola i funkcje zawodowe pracowników ochrony zdrowia 177
Rozdział 15. Kulturowe wyznaczniki badania jakości w medycynie - Barbara Jankowiak 181
Jakość życia - ogólne pojęcie 181
Jakość życia uwarunkowana stanem zdrowia 183
Ocena jakości życia i jakości życia uwarunkowanej stanem zdrowia 184
Charakterystyka wybranych narzędzi do badania jakości życia 186
Rozdział 16. Satysfakcja chorego z opieki medycznej - Danuta Dyk, Aleksandra Gutysz-Wojnicka 190
Analiza terminologiczna pojęcia „satysfakcja pacjenta" 190
Badanie satysfakcji pacjentów 192
Kulturowe uwarunkowania badania satysfakcji pacjentów z opieki 193
Znaczenie pomiaru satysfakcji pacjenta z opieki 194
Rozdział 17. Teoria pielęgniarstwa Madeleine Leininger - Lucyna Płaszewska-Żywko 197
Wprowadzenie 197
Teoria Leininger 198
Teoria Leininger a metaparadygmat pielęgniarstwa 201
Teoria Leininger a proces pielęgnowania i kryteria oceny teorii 203
Rozdział 18. Model Joyce Newman Giger i Ruth Elaine Davidhizare - Lucyna Płaszewska-Żywko 206
Rozdział 19. Uprzedzenia rasowe i religijne oraz ich rola w procesie leczenia i pielęgnowania — Magdalena Grabowska, Marta Muszalik, Kornelia Kędziora-Kornatowska 214
Wprowadzenie 214
Rasizm 215
Geneza zjawiska uprzedzeń rasowych i religijnych 216
Skutki zjawiska uprzedzeń rasowych i religijnych 218
Relacje między personelem medycznym a pacjentem związane ze zjawiskiem uprzedzeń rasowych i religijnych 219
Rozdział 20. Kulturowe uwarunkowania zaburzeń psychosomatycznych i psychogenne uwarunkowania zaburzeń somatycznych - Małgorzata Anna Basińska 222
Wprowadzenie 222
Kulturowe uwarunkowania zaburzeń psychosomatycznych 223
Psychogenne uwarunkowania zaburzeń somatycznych 225
Rozdział 21. Kulturowe uwarunkowania zachowań zdrowotnych w rodzinie -
Agata Reczek 231
Rozdział 22. Kulturowe uwarunkowania żywieniowe - Elżbieta Maciorkowska 236
Rozdział 23. Wielokulturowość w pediatrii - Marek Szczepański 245
Wprowadzenie 245
Dziecko w prehistorii 245
Dziecko w starożytnym Egipcie 246
Dziecko w starożytnej Grecji 246
Dziecko w starożytnym Rzymie 248
Dziecko w kulturze hinduskiej 250
Dziecko w kulturze hebrajskiej 251
Dziecko w kulturze islamskiej 252
Dziecko w średniowiecznej medycynie arabskiej 253
Dziecko w średniowiecznej medycynie chrześcijańskiej 254
Dziecko w odrodzeniu i baroku 255
Pediatria nowożytna 256
Dziecko i pediatria w wielokulturowych społeczeństwach na początku XXI wieku 258
Rozdział 24. Transkulturowa neurologia i psychiatria - Wojciech Kułak 261
Wprowadzenie 261
Podejście do pacjenta niepełnosprawnego w ciągu wieków 261
Kulturowe uwarunkowania zaburzeń neurologicznych 263
Podejście do pacjenta z zaburzeniami psychicznymi w ciągu wieków 268
Kulturowe uwarunkowania wybranych zaburzeń psychicznych 270
Rozdział 25. Kulturowe uwarunkowania narkomanii - Agnieszka Dyk-Duszyńska, Olga Szczepaniak 280
Wprowadzenie 280
Rys historyczny wybranych substancji narkotycznych 281
Znaczenie narkotyków w kulturze wybranych społeczności 282
Narkotyki w ruchu hipisowskim 284
Dwie koncepcje rozwoju narkomanii 286
Podsumowanie 287
Rozdział 26. Kulturowe uwarunkowania zachowań seksualnych - Grażyna Stadnicka, Grażyna Jolanta Iwanowicz-Palus 288
Seksualność człowieka a prawa seksualne 288
Zachowania seksualne a chrześcijaństwo 292
Zachowania seksualne a islam 294
Zachowania seksualne a buddyzm 296
Zachowania seksualne w zróżnicowanej kulturowo Azji 298
Mniejszości seksualne 301
Transseksualizm w świetle kultury i religii 302
Rozdział 27. Kulturowe uwarunkowania w położnictwie, neonatologii i ginekologii - Grażyna Jolanta Iwanowicz-Palus, Grażyna Stadnicka 307
Społeczno-kulturowe uwarunkowania opieki nad rodzącą 307
Przebieg porodu - łagodzenie bólu porodowego a uwarunkowania społeczno-kulturowe 310
Aspekty społeczno-kulturowe ciąży 314
Ciąża u młodocianych 317
Aborcja w świetle światopoglądu i prawa 319
Zapłodnienie in vitro - uwarunkowania społeczne, kulturowe i religijne 321
Rozdział 28. Kulturowe uwarunkowania w transplantologii - Piotr Małkowski 327
Wprowadzenie 327
Poglądy Kościołów chrześcijańskich na transplantologię 328
Stanowisko innych religii 333
Podsumowanie 335
Rozdział 29. Kulturowe uwarunkowania transfuzjologii - Jolanta Kolasińska 338
Wybrane fakty z rozwoju transfuzjologii na świecie 338
Motyw krwi w kulturze i literaturze 343
Kulturowe uwarunkowania transfuzjologii 345
Rozdział 30. Kulturowe uwarunkowania eutanazji - Jerzy Tadeusz Marcinkowski 350
Definicje eutanazji 350
Eutanazja w dziejach 351
Różnice pomiędzy opieką paliatywną, uporczywą terapią a eutanazją 352
Zmiany wartości podstawowych we współczesnych społeczeństwach 353
Sytuacje społeczno-ekonomiczne wymuszające decyzję o eutanazji 354
Rodzaje eutanazji 355
Eutanazja w różnych światopoglądach 355
Eutanazja w środkach masowego przekazu 358
Podsumowanie 359
Rozdział 31. Starość i samotność - transkulturowa analiza wzajemnych powiązań - Wiesław Fidecki, Mariusz Wysokiński 361
Rozdział 32. Dylematy moralne w pracy pielęgniarek - Beata Dobrowolska 366
Specyfika dylematu moralnego 366
Podstawy dylematów moralnych w pracy pielęgniarki 367
Odmienność kulturowa pacjentów jako źródło dylematów moralnych w praktyce medycznej 368
Rozwiązywanie dylematów, w których zaangażowane są wartości kulturowe 370
Rozdział 33. Przekonania religijne w sprawowaniu funkcji zawodowych przez pielęgniarki - Agnieszka Lankau 374
Wprowadzenie 374
Wybrane zagadnienia dotyczące przeżyć i zachowań pielęgniarki w pracy 376
Pielęgniarstwo a zróżnicowanie kulturowe 378
Klauzula sumienia w pracy lekarza i pielęgniarki 379
Rozdział 34. Kulturowe uwarunkowania opieki pielęgniarskiej a kształcenie pielęgniarek - Maria Kózka 383
Skorowidz 391
