(Przed)szkolne spotkania z lekturą - 31 "Bardzo żeśmy się zdziwili" — stylizacja na potoczność w polskim przekładzie cyklu opowiadań o przygodach Mikołajka
Publikacja jest pokłosiem kolejnego spotkania badaczy literatury dla dzieci i młodzieży z ośrodków uniwersyteckich z całej Polski, jak również z zagranicy, którzy dyskutowali nad problemem atrakcyjności pierwszych spotkań dziecka z książką dobraną tak, by uwzględniała ona potrzeby młodych odbiorców. Zawartość księgozbioru niedorosłego czytelnika, gromadzonego dzięki zgodzie rodziców, opiekunów czy nauczycieli, stanowi bowiem najlepszy sprawdzian z demokracji czytania: w jakim stopniu młody człowiek decyduje o tytułach w swojej biblioteczce czy o książkach wypożyczanych z biblioteki, a w jakim ten wybór jest podyktowany sentymentem, gustem czy w końcu przyzwyczajeniami dorosłych. Zagadnienia te doczekały się szerszego ujęcia w niniejszej publikacji. Autorzy tekstów, znawcy literatury dla dzieci i młodzieży, krytycy literaccy, dydaktycy, pedagodzy, bibliotekoznawcy i nauczyciele, podjęli próbę rozpisania na głosy pojemnego hasła ‒ "(Przed)szkolne spotkania z lekturą". Tak powstał polifoniczny charakter tomu: rezultat rozmaitych odczytań frazy zaproponowanej przez redaktorki. I tak, przedrostek „przed” sprowokował do przyjęcia perspektywy pedagogicznej, związanej z wychowaniem przedszkolnym i wczesnoszkolnym, często również pogłębionej refleksją terapeutyczną. Wokół kolejnego elementu tytułu ‒ „szkolne” ‒ oscylowały przede wszystkim wypowiedzi dydaktyków, zarówno te proponujące rozwiązania metodyczne, dotyczące konkretnych tekstów literackich, jak i te, mające ambicje stworzenia szkicu historii recepcji lektury obecnej lub już nieobecnej w obowiązującym kanonie szkolnym. Ostatni człon hasła: „spotkania” – skłonił badaczy do metodologicznego namysłu wspierającego interpretacje „tradycyjnych” i „ponowoczesnych” tekstów pisanych z myślą o młodych odbiorcach oraz do interdyscyplinarnej refleksji sytuującej czytanie na pograniczu epistemologii, ontologii i aksjologii. Tak zarysowana problematyka publikacji, będącej pokłosiem kolejnego spotkania badaczy literatury dla dzieci i młodzieży z ośrodków uniwersyteckich z całej Polski, jak również z zagranicy, z pewnością stanie się interesującą lekturą dla szerokiego grona odbiorców: teoretyków literatury, pedagogów, bibliotekarzy, nauczycieli, a także rodziców.
Spis treści
Wstęp / 9
Od przedszkolaka do czytelnika
Ryszard Waksmund: Kanon i reszta. O pierwszych powojennych antologiach literatury dla dzieci / 15
Grażyna Lewandowicz-Nosal: „Dekalog dobieracza”, czyli jak dobierać książkę dla dzieci. O spisach i poradnikach lekturowych / 29
Alicja Ungeheuer-Gołąb: Małe dziecko i literatura, czyli o tym, jak cała Polska czyta dzieciom nie wiadomo co / 41
Jerzy Kaniewski: Zrozumieć tekst czy zrozumieć siebie i świat? O narracyjnej koncepcji lektury w szkole podstawowej / 53
Iwona Morawska: Czym skorupka za młodu nasiąknie…, czyli o roli „wczesnych” doświadczeń lekturowych / 67
Małgorzata Wójcik-Dudek: Dzieci i książki w Bibliotece Shoah / 81
Aleksandra Zok-Smoła: Wielka księga. Czytam sobie. O języku tekstów dla debiutujących czytelników / 97
Szkoła czytania
Katarína Dudová: Šlabikár ako „vstupná brána“ do sveta výchovy i vzdelávania dieťaťa. Východiskové didaktické metódy a zásady — 1 / 111
Renáta Hlavatá: Šlabikár ako „vstupná brána” do sveta výchovy i vzdelávania dieťaťa — 2 / 123
Zofia Adamczykowa: Poezja w edukacji wczesnoszkolnej / 135
Bożena Olszewska: Oto Polska właśnie… Wiersze o ojczyźnie w edukacji dziecka w wieku wczesnoszkolnym / 147
Krystyna Heska-Kwaśniewicz: Ksiądz Józef Tischner — propozycja nie tylko dla katechetów / 163
Marta Bolińska: Werbalizacja czy (i) wizualizacja, czyli o znaczeniu lektury w świetle nowej podstawy programowej / 179
Paweł Sporek: Gdy trzeba szybko dorastać… Most do Terabithii Katherine Paterson w szkole podstawowej / 193
Katarzyna Kotaba: Odbicie rzeczywistości stanu wojennego. Z lekcji historii na karty Władcy Lewawu Doroty Terakowskiej / 207
Agnieszka Sochal: Segregacja rasowa, deportacja, Holocaust, Anschluss jako tematy literatury dla dzieci i młodzieży / 219
Katarzyna Grudzińska: Dydaktyczny aspekt elementów ekfrastycznych w wybranych powieściach Małgorzaty Musierowicz / 231
(Nie)baśniowe światy
Alicja Baluch: O wychowaniu dla literatury i nauce lektury (na podstawie baśni o Czerwonym Kapturku) / 247
Krystyna Zabawa: Polska arcybaśń w przedszkolu i edukacji wczesnoszkolnej. Jak ocalić dla dzieci XXI wieku baśń O krasnoludkach i sierotce Marysi Marii Konopnickiej? / 267
Katarzyna Slany: Sen i fantazmat na przykładzie Alicji w Krainie Czarów Lewisa Carrolla / 279
Anna Czabanowska-Wróbel: Książki dla dzieci i dorosłych. Przypadek Doroty Masłowskiej / 293
Marta Rusek: W poszukiwaniu baśni o współczesności — Wroniec Jacka Dukaja i Jak zostałam wiedźmą Doroty Masłowskiej / 303
Iwona Gralewicz-Wolny: „Tę książkę wymyślił pies”. Ferdynand Wspaniały Ludwika Jerzego Kerna jako lektura ekokrytyczna / 315
Beata Mytych-Forajter: Doktor Dolittle i jego zwierzęta — lektura ekokrytyczna / 325
Anita Wolanin: Literatura fantasy a kanon lektur szkolnych / 335
Lidia Urbańczyk, Olaf Pajączkowski: Między grozą a komizmem. Potwór bohaterem opowieści dla dzieci / 349
Półka z książkami
Zofia Budrewicz: Zofii Żurakowskiej włóczęga „po świecie jasnym” (Pójdziemy w świat) / 365
Jolanta Ługowska: Jak i z czego zrobione są opowieści o Elfie Marcina Pałasza / 381
Anna Nosek: Problemy i potrzeby dzieci w twórczości Małgorzaty Szyszko-Kondej / 395
Wanda Matras-Mastalerz: Odpowiedź literatury na współczesne zagrożenia bezpieczeństwa i zdrowia dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym / 407
Ilona Witkowska: Bardzo żeśmy się zdziwili — stylizacja na potoczność w polskim przekładzie cyklu opowiadań o przygodach Mikołajka / 423
Bernadeta Niesporek-Szamburska: Jak przeklinać…, czyli o emocjach w literaturze dla dzieci / 439
Lucyna Sadzikowska: Nowe propozycje lekturowe. Powieść detektywistyczna w szkole podstawowej — o wybranych książkach słów kilka… / 451
Dorota Michułka: Lenin dla maluczkich / 461
Diana Jagodzińska: Szerzenie świadomości prawnej wśród najmłodszych na podstawie książki Dzieciom wyjawię, co piszczy… w prawie Krystyny Sapiehy / 477
(Nie) tylko słowo
Beata Gromadzka: Między logosferą, ikonosferą a audiosferą. Franciszki i Stefana Themersonów fenomen twórczości dla dzieci / 491
Ewa Ogłoza: O kilku dawnych (z lat 60.) książkach z ilustracjami Józefa Wilkonia / 505
Oliwia Brzeźniak: Postmodernizm w literaturze dla najmłodszych — książki autorstwa Hervé Tulleta / 519
Anna Podemska-Kałuża: Klasyczna baśń w perspektywie edukacji wielozmysłowej. Film z audiodeskrypcją jako nowa propozycja lektury Lnu Hansa Christiana Andersena / 529
Marta Woszczak: Czas się zatrzymał? Lektury zagubione między XX a XXI wiekiem / 541
Małgorzata Pietrzak: Przydatność lektury (przed)szkolnej w budowaniu fonicznej wrażliwości czytelnika i słuchacza. Problemy bibliotekarzy / 553
Noty o Autorach / 563
