Słowiańska psychomachia Mickiewicza

• Druk: Gdańsk, 2012
• Autor: Zbigniew Kaźmierczyk
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego

Jest to praca na niebagatelny temat, o który nieraz potrącali autorzy publikacji o Mickiewiczu i historycy polskiej literatury romantycznej, ale nie czynili go dotychczas przedmiotem rozważań systematycznych i nie poświęcili mu osobnych monografii. Zbigniew Kaźmierczyk zdecydował się na całościowe sprawdzenie, jakie echa wierzeń religijnych zamierzchłej przeszłości dziejowej odzywały się w pisarstwie Mickiewicza przynajmniej do jego wykładów w Collège de France (te wykłady pojawiają się w rozważaniach o psychomachii tylko wyrywkowo). Zgromadził więc dowody i poszlaki zakorzenienia się myśli Mickiewicza w przedhistorycznej archaiczności słowiańskiej, pamiętając oczywiście o polskich preromantycznych i romantycznych fascynacjach folklorem i egzotyką oraz o nieufności do oświeceniowego racjonalizmu. Zyskują w tej pracy oświetlenie sprawy o pierwszorzędnym znaczeniu z obszaru komplikacji ideowych niezwykłego pisarza z samego "centrum polszczyzny" nie tylko dziewiętnastowiecznej.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Literaturoznawstwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7326-892-0
• ISBN druku: 978-83-7326-892-0
• Liczba stron: 365

I. Wstęp do mitologii słowiańskiej Mickiewicza	9

1. Mickiewicz w perspektywie przełomu w etnografii polskiej	9

Odkrycie mitu kosmogonicznego Słowian	9
Przedromantyczne zainteresowania folklorystyczne	15
Romantyczny początek	19
Ludowość prasłowiańska	21
Kanon zagadnień etnogenetycznych	23
„pochodzimy z Inąd, to jest: z Indostanu”	24
Przedchrześcijańska psychomachia według Dołęgi Chodakowskiego	26
Słowianie według Lelewela	28
Irańska etnogeneza Słowian według Skorochoda Majewskiego	30
Opozycja Lelewela wobec etnogenezy irańskiej	36
Lelewel wobec relacji Helmolda	39
Rozwój tezy irańskiej	40
„Rozpłód boży”	42
Adversus haereses	44

2. Irańska etnogeneza Słowian – brakujące ogniwo religioznawstwa polskiego – pod kątem pożytku mickiewiczologicznego	45

Stanowisko metodologiczne – irański Mickiewicz?	45
„Tak wielki i liczny naród jak słowiański nie przychodzi, tylko na miejscu wzrasta”?	47
Dualizm teologiczny w języku Słowian	50
Relikty irańskie w wierzeniach ludowych Słowian	51
Przesilenie etnogenetyczne: oddalenie i zwycięstwo tezy irańskiej	54
Archeologia etnogenetyczna	62
Przełom mitologiczny	66
Struktura słowiańskiej psychomachii	70
Dualny świat Słowiańszczyzny w świetle mitologii porównawczej	70
Ojcowie przełomu w etnografii polskiej	74
Dualizm zurwanicki w mitologii słowiańskiej	78
Słowiański zurwanizm	80
Pożytek mickiewiczologiczny	81

II. Przemiana ethosu rycerskiego na gruncie Słowiańszczyzny	87

1. Doświadczenie pokoleniowe	87
Obraz wojny	87
Legenda wojny 1794	88
2. Rycerskie antecedencje legendy kościuszkowskiej	91
3. Ethos rycerski a Rosja	93
4. „Bo on nie pójdzie, jak dawni rycerze”	97
5. Tyrania i republika Woltera	99
Cnota w piekle	99
Republika	103
Wolterowskie inspiracje	106
6. Republika nowogródzka	108
7. Słowiańska psychomachia filomatów	109
8. W lustrze rycerskiego Don Carlosa	110

III. Rosja we wczesnych utworach Mickiewicza	119

IV. Irańskie struktury reliktowe w Balladach i romansach	129

1. Ludowość domowa i regionalna	129
2. Usilność historyczna a prawidłowość ludowa	131
3. Psychomatyzacja	132
4. Odpowiedniość	134
5. Fundamentalizacja opozycji binarnej	137
6. Irańskie struktury reliktowe	138
7. Dualizm poleski	139
8. Asza i drug	146
9. Asza słowa	149
10. Synkretyzm	151
11. Potęga reguł zachowania życia (asza)	153

V. Słowiański dualizm w Dziadach kowieńsko‑wileńskich	157

1. Dwa światy w jednym	158
2. Ludowe prawidła obrzędu	164
3. Dualizm rytualny	165
4. Figura restytucji dualnego początku	170
5. Etnogenetyczny apokryf	172
6. Co szkodzi, co pomaga (prawdy binarne)	173
7. Postać reliktowego dualizmu Słowian – upiór	173
8. Prastary model kosmogoniczny (dwie domeny)	175
9. Udawnienie	176
10. „Paralela grecka”?	176
11. Pokrewieństwo irańskie	179
12. Dola	180
13. Scena IX	188
14. Reliktore struktury dualne	192
15.Paralela irańska	193
16. Dualizmu poleski – dualizm zurwanicki	197
17. Nieprawidłowość miłosnego numinosum	198
18. Boskość i diabelskość w teatrze życia wewnętrznego	198
19. Miłość biegunowa	199
20 Cud prawidłowości	200
21. Świat uwewnętrznionej psychomachii	201
22. Słowiańska warstwa spodnia	204
23. Numinotyczna nieprawidłowość	204
24. Etiologia nieprawidłowości	206
25. Przeniesienie sacrum	207

VI. Wątek awestyjski w Arymanie i Oromazie	221

VII. Zurwanicki dualizm w Dziadach drezdeńskich	235

1. Interpretacje	235

Interpretatio Christiana	235
Cień herezji	242
Bóg monoteistyczny w rozdwojonej jaźni romantyka	244
„Bóg utracony i Bóg odnaleziony”	245
Interpretatio clasica	247
Homo politicus	249
Antydualizm programowy	251
Ezoterica	253

2. Dualizm w Dziadach drezdeńskich	255

Opozycja binarna Słowiańszczyzny	255
Reliktowy dualizm czarta i Boga	257
Dualna myśl więźnia	261
Dualnej myśli transpozycja dziejowa	262
Dualizm poleski – dualizm zurwanicki	263
Potęga milczenia (nadir i zenit Konrada)	264
„Niebu świecenie”	265
Pesymizm Konrada	269
Pieśnią w „piekło uderzenie”	271
Słowiańska zemsta	276
Mała improwizacja	276
Zurwanicka struktura teologiczna	278
Zrąb teologii politycznej Konrada	286
Medium treści mitycznych	288
Punkt koncentryczny	291
Pamięć czeluści	293
Słowiańska psychomachia	297
Słowiańska psychomachia w wymiarze historycznym (Ustęp)	298
Udzielność zony	299
Zapoznany prowidencjalizm	301
Obszary	304
Świat diabelskiej subkreacji	304
Mowa żywiołów	309
Liber naturae – liber historiae	309
Błoto	314
Animalizacja	314
Animistyczna animalizacja parady	314
Dualny eks‑centryzm	316
Parada	317
Powódź	322
Władza niepohamowana	327

VIII. Słowiańska psychomachia Mickiewicza	331

Zakończenie	343
Bibliografia	346