Stan i współczesne zmiany systemów lodowcowych południowego Spitsbergenu. W świetle badań metodami radarowymi

• Druk: Katowice, 2017
• Seria / cykl: Prace Naukowe UŚ: Nauki o Ziemi
• Autor: Mariusz Grabiec
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego

Książka podejmuje problem zmian zachodzących w obszarach zlodowaconych południowego Spitsbergenu w kontekście współczesnej ewolucji środowiska przyrodniczego. Celem przedstawionych studiów jest określenie, w jaki sposób systemy lodowcowe reagują na zmieniające się warunki środowiskowe, a zwłaszcza na ocieplenie klimatu. Poprzez przedstawienie stanu poszczególnych elementów środowiska glacjalnego, a także mechanizmów regulujących ich funkcjonowanie przedstawiona jest sieć wzajemnych interakcji zachodzących w systemach lodowcowych. W poszczególnych rozdziałach książki omawiane są kwestie uwarunkowań topograficznych i topoklimatycznych akumulacji śniegu na lodowcach, roli firnu i zasilania wewnętrznego w kształtowaniu bilansu masy lodowców, ewolucji stanu termicznego lodowców, czy wreszcie zmiany w sieci drenażu podlodowcowego po Małej Epoce Lodowej. Praca wykorzystuje w analizie zestaw badań terenowych z lat 2007 – 2014 wykonywanych na południowym Spitsbergenie pomiędzy fiordami van Keulenfjorden na północy i Hornsund na południu. Główną metodą badawczą szeroko omówioną w książce jest naziemne sondowanie radarowe. Wyniki z kilkuset kilometrów profili georadarowych zostały poddane analizie celem przestudiowania procesów zachodzących pod powierzchnią pokryw lodowych, nieuchwytnych innymi metodami badawczymi.
Książka kierowana jest zarówno do osób studiujących procesy glacjalne i reakcję kompleksów lodowcowych Arktyki na zmiany środowiskowe, specjalistów wykorzystujących metody geofizyczne, a zwłaszcza georadarowe, w obszarach zlodowaconych, a także do pasjonatów obszarów polarnych.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Biologia i przyroda
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Ekologia i ochrona środowiska
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-226-3015-0
• Liczba stron: 330

Spis treści

Podziękowania / 9
Zestawienie symboli / 13
Wstęp. Koncepcja dynamicznego systemu glacjalnego i jego funkcjonowanie w warunkach zmian klimatu / 19

1. Sondowania radarowe w studiach systemu glacjalnego / 29
1.1. Geofizyczne podstawy technik radarowych / 30
1.1.1. Równania Maxwella i parametry definiujące właściwości elektryczne ośrodka / 32
1.1.2. Prędkość propagacji fal elektromagnetycznych (v) / 34
1.1.3. Straty energii w różnych utworach geologicznych / 34
1.2. Właściwości ośrodków występujących w systemie glacjalnym wpływające na propagację fal radarowych / 38
1.3. Techniki radarowych sondowań systemów lodowcowych / 44
1.3.1. Typy radarów stosowane w badaniach lodowców / 45
1.3.2. Schemat budowy zestawu radarowego / 46
1.4. Metodyka wykonywania naziemnych sondowań radarowych / 50
1.4.1. Sondowania refleksyjne / 51
1.4.2. Sondowanie w celu określenia prędkości propagacji fal radarowych (sondowanie prędkościowe) / 70
1.5. Przetwarzanie i interpretacja danych radarowych / 74
1.5.1. Przetwarzanie wstępne / 76
1.5.2. Przetwarzanie zasadnicze / 79
1.5.3. Interpretacja danych radarowych / 93
1.6. Przegląd zastosowań metod radarowych w badaniach systemu glacjalnego / 99
1.6.1. Początki badań radarowych. Sondowania miąższości i szacowania objętości lodowców / 99
1.6.2. Badania struktury wewnętrznej lodowców na podstawie sondowań radarowych / 101
1.6.3. Badania stanu hydrotermalnego lodowców na podstawie sondowań radarowych / 104
1.6.4. Inne zastosowania metody radarowej / 106
2. Czynniki warunkujące przestrzenne zróżnicowanie depozycji śniegu na obszarach zlodowaconych (na przykładzie Lodowca Hansa) / 107
2.1. Znaczenie pokrywy śnieżnej w świetle obserwowanych zmian środowiskowych / 107
2.2. Warunki meteorologiczne determinujące akumulację śniegu w obszarze badań / 109
2.3. Metodyka badań zmienności przestrzennej pokrywy śnieżnej oraz dane wejściowe / 113
2.3.1. Wskaźniki topograficzne / 114
2.3.2. Numeryczny model terenu / 116
2.3.3. Waga kierunkowa wskaźników topograficznych / 117
2.3.4. Dane anemologiczne i ekstrapolacja przestrzenna kierunku wiatru / 119
2.3.5. Dane miąższości pokrywy śnieżnej / 121
2.3.6. Znormalizowane wartości miąższości śniegu / 127
2.4. Dystrybucja śniegu na Lodowcu Hansa na podstawie sondowań radarowych / 128
2.5. Przestrzenna klasyfikacja predyspozycji akumulacji śniegu na podstawie wskaźników topograficznych / 131
2.6. Analiza przestrzennej zmienności miąższości śniegu w sezonach 2011—2014 a modele warunków akumulacji / 138
2.7. Porównanie warunków depozycji na podstawie wskaźników topograficznych / 144
2.8. Analiza przydatności wskaźników topograficznych dla prognozowania / rekonstrukcji warunków akumulacji śniegu / 148
2.9. Prawidłowości dystrybucji śniegu na Lodowcu Hansa / 150
2.10. Czasoprzestrzenna zmienność akumulacji śniegu w relacji do warunków meteorologicznych / 152
2.11. Stabilność oraz zmienność stanu pokrywy śnieżnej / 152
2.12. Dysproporcje w przestrzennej dystrybucji śniegu a zmiany geometrii powierzchni lodowca / 154
2.13. Prawidłowości depozycji śniegu na Lodowcu Hansa — podsumowanie / 156
3. Firn i jego rola we współczesnym systemie glacjalnym na przykładzie Lodowca Hansa / 159
3.1. Definicja firnu i procesy kształtujące jego właściwości / 159
3.2. Rola firnu w funkcjonowaniu systemu glacjalnego / 160
3.2.1. Retencja wody / 160
3.2.2. Wtórne zamarzanie wody / 162
3.3. Aktualne problemy badań firnu / 163
3.4. Metody badań firnu na Lodowcu Hansa / 166
3.4.1. Płytkie wiercenia lodowe w strefie akumulacji lodowca / 166
3.4.2. Naziemne sondowania radarowe (GPR) / 167
3.4.3. Identyfikacja stref glacjalnych na obrazie radarowym SAR oraz walidacja na podstawie sondowania GPR / 170
3.4.4. Pomiary i modelowanie temperatury wierzchniej warstwy lodowca / 178
3.4.5. Kalkulacja zasilania wewnętrznego lodowca / 183
3.5. Zasięg firnu w przestrzennej dystrybucji stref glacjalnych na Lodowcu Hansa / 188
3.5.1. Wydzielenie stref glacjalnych na podstawie obrazów SAR / 188
3.5.2. Określenie facji lodowcowych na podstawie analizy i interpretacji naziemnych sondowań radarowych / 191
3.5.3. Porównanie wyników SAR i GPR / 196
3.6. Struktura i właściwości firnu na podstawie analizy rdzenia z odwiertu / 198
3.7. Miąższość firnu aktywnego / 199
3.8. Temperatura firnu / 201
3.9. Wtórne zasilanie lodowca / 202
3.10. Właściwości firnu na Lodowcu Hansa — podsumowanie / 211
4. Ewolucja hydrotermalna lodowców południowego Spitsbergenu / 213
4.1. Cechy struktury termalnej lodowców Spitsbergenu / 214
4.2. Potencjalne kierunki zmian struktury hydrotermalnej w warunkach ocieplenia klimatu / 216
4.3. Metody i obszar badań struktury hydrotermalnej lodowców / 218
4.4. Struktura hydrotermalna lodowców południowego Spitsbergenu w świetle sondowań radarowych / 223
4.5. Lodowce na różnych etapach ewolucji hydrotermalnej / 228
4.6. Symulacja adaptacji struktury hydrotermalnej do współczesnych warunków klimatycznych na przykładzie Lodowca Hansa / 234
4.7. Projekcja zmian struktury hydrotermalnej lodowca wskutek ocieplenia / 238
4.8. Wrażliwość symulacji ewolucji struktury hydrotermalnej na zmianę parametrów / 240
4.9. Uwarunkowania i skutki środowiskowe zmian struktury hydrotermalnej lodowców / 243
4.10. Stan i ewolucja reżimu termalnego — podsumowanie / 248
5. Wpływ zmian geometrii lodowców południowego Spitsbergenu na system drenażu subglacjalnego / 251
5.1. Drenaż podlodowcowy — zagadnienia badawcze / 251
5.2. Zmiany geometrii lodowców na południowym Spitsbergenie od małej epoki lodowej (MEL) oraz charakterystyka obiektów badawczych / 254
5.3. Metody aproksymacji dróg spływu podlodowcowego / 258
5.4. Wrażliwość modeli drenażu podlodowcowego oraz potencjalne skutki zmian geometrii i współczynnika ciśnienia subglacjalnego / 261
5.5. Wyniki modelowania sieci drenażu podlodowcowego / 263
5.6. Miejsca wypływów wód subglacjalnych — porównanie obserwacji i modeli / 266
5.7. Pozostałe przesłanki świadczące o funkcjonowaniu systemu drenażu subglacjalnego / 275
5.8. Krążenie wód subglacjalnych w przegłębionych fragmentach dolin lodowcowych / 279
5.9. Uzyskane wyniki a rezultaty wcześniejszych badań drenażu subglacjalnego / 281
5.10. Wpływ zmian geometrii lodowców na sieć spływu podlodowcowego / 282
5.11. Funkcjonowanie drenażu subglacjalnego w warunkach recesji lodowców — podsumowanie / 286
6. Reakcja lodowców południowego Spitsbergenu na zmieniające się warunki środowiskowe, kierunki ewolucji systemu glacjalnego — wnioski / 289

Bibliografia / 303
Summary / 326
Zusammenfassung / 327