Świat ze wzorców. Globalna historia wiedzy

• Druk: Warszawa, 2023
• Autor: Rens Bod
• Wydawca: Wydawnictwo Naukowe PWN

Jakimi drogami podążała ludzka wiedza, aby rozwijać się od skromnych początków przez liczne objazdy i ślepe zaułki do współczesnego stanu? Nasze poszukiwania wzorców i zasad rozpoczęły się 40 000 lat temu, kiedy na kościach mamutów wyryto paski, aby śledzić fazy księżyca. Przemierzając kontynenty i epoki Rens Bod wyjaśnia, w jaki sposób szczepionka została wynaleziona w Chinach, a nie w Europie; ile fundamentalnych aspektów współczesnej matematyki i astronomii po raz pierwszy odkryła indyjska szkoła z Kerali oraz w jaki sposób badanie prawa dostarczyło podstawowych modeli astronomii i językoznawstwa od czasów rzymskich po osmańskie. Pomysł, że świat można zrozumieć poprzez wzorce i rządzące nimi zasady jest jednym z najważniejszych ludzkich spostrzeżeń. Skupiając się na kilkunastu dziedzinach — od astronomii, filologii, medycyny, prawa i matematyki po historię, botanikę i muzykologię — autor bada, w jakim stopniu ich postępy można uznać za przeplatające się, a w jakim stopniu można mówić o globalnych trendach. A rezultatem jest fascynująca historia ludzkiej dociekliwości. W tej pracy o bezprecedensowym zakresie Rens Bod odsuwa zachodnie nauki przyrodnicze od ich często centralnej roli, aby przedstawić nam pierwszą globalną historię ludzkiej wiedzy.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Filozofia
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Fizyka i astronomia
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Ebooki popularnonaukowe
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Matematyka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-01-22909-2
• ISBN druku: 978-83-01-22873-6
• Liczba stron: 450

WSTĘP     11
WPROWADZENIE     15
	ZROZUMIENIE ŚWIATA DZIĘKI WZORCOM I ZASADOM     15
	WZORCE     15
	ZASADY     17
	ZWIĄZKI MIĘDZY WZORCAMI A ZASADAMI     19
	POLICENTRYCZNIE I PORÓWNAWCZO: PROBLEM GLOBALNEJ HISTORIOGRAFII     19
	HISTORYCZNE UOGÓLNIENIA I TRENDY     21
	PRZESZŁOŚĆ JAKO ŚWIAT EMPIRYCZNY: CYFROWA HISTORIA     23
	DZIAŁANIA I DYSCYPLINY WIEDZY     25
1. ŚWIADOMOŚĆ WZORCÓW     27
	1.1. PALEOLIT: OD CZŁOWIEKA PIERWOTNEGO DO „ZŁOTEJ RĄCZKI”     28
	1.2. NEOLIT: OD WSZECHSTRONNOŚCI DO SPECJALIZACJI     37
	1.3. WNIOSEK: WZORCE EPOKI KAMIENIA ZE WSZYSTKICH REJONÓW     47
2. EKSPLOZJA WZORCÓW I ŚWIADOMOŚĆ ZASAD     49
	2.1. LINGWISTYKA: WYJĄTKOWY PRZYPADEK BABILONII     50
	2.2. MATEMATYKA: PIERWSZA ŚWIADOMOŚĆ ZASADY?     55
	2.3. ASTRONOMIA I ASTROLOGIA: WZORCE RUCHU PLANET I ZAĆMIEŃ     61
	2.4. PRAWODAWSTWO: OD REGUŁ PRAWNYCH DO PRAWNYCH ZASAD     67
	2.5. MEDYCYNA I ROLA MAGII: DIAGNOZA, PROGNOZA I LECZENIE     74
	2.6. HISTORIOGRAFIA: PIERWSZE DOWODY REJESTROWANIA PRZESZŁOŚCI – BRAK WZORCÓW?     79
	2.7. INNE DYSCYPLINY: WZORCE UDANE I NIEUDANE     80
	2.8. WNIOSEK: PORÓWNANIE WZORCÓW W NATURZE I W KULTURZE     82
3. EKSPLOZJA ZASAD I ŚWIADOMOŚĆ DEDUKCJI     87
	3.1. OPOWIEŚĆ O DWÓCH ZASADACH: TALES I PANINI     88
	3.2. ZBIEŻNOŚĆ ZASAD I WZORCÓW: ASTRONOMIA     94
	3.3. WCZEŚNIEJSZA ZBIEŻNOŚĆ MIĘDZY ZASADAMI A WZORCAMI: MUZYKOLOGIA, HISTORIA, POETYKA, HISTORIA SZTUKI I FILOLOGIA     106
	3.4. OSTATECZNA ZBIEŻNOŚĆ WZORCÓW I ZASAD? MATEMATYKA I LOGIKA     119
	3.5. WSPÓŁISTNIEJĄCE ZASADY I WZORCE: MEDYCYNA     133
	3.6. GENEROWANIE WZORCÓW NA PODSTAWIE EKSPERYMENTÓW: STATYKA, MECHANIKA, ZOOLOGIA, BOTANIKA I GEOGRAFIA     140
	3.7. ZASADY DLA WZORCÓW PRAWNYCH: PRAWODAWSTWO     151
	3.8. WNIOSEK: ZWIĄZEK MIĘDZY ZASADAMI I WZORCAMI W STAROŻYTNOŚCI KLASYCZNEJ     161
4. REDUKCJA ZASAD     165
	4.1. HISTORIA: KRYTYKA ŹRÓDEŁ HISTORYCZNYCH JAKO PODSTAWA WSZYSTKICH DYSCYPLIN     166
	4.2. ASTRONOMIA: POSZUKIWANIE MODELI Z MNIEJSZĄ LICZBĄ ZASAD     180
	4.3. MATEMATYKA (I MECHANIKA): PRÓBA REDUKCJI LICZBY AKSJOMATÓW     192
	4.4. REDUKCJA ZASAD W LINGWISTYCE, MUZYKOLOGII I POETYCE     202
	4.5. MEDYCYNA: HAMUJĄCY WPŁYW MEDYCYNY NAUKOWEJ     220
	4.6. PRAWODAWSTWO: OGROMNA REDUKCJA REGUŁ I ŹRÓDEŁ     227
	4.7. WNIOSEK: REDUKCJA ZASAD W DYSCYPLINACH POSTKLASYCZNYCH     237
5. ODKRYCIE WZORCÓW W DEDUKCJI     243
	5.1. ŚWIADOMOŚĆ CYKLU EMPIRYCZNEGO W NAUKACH HUMANISTYCZNYCH: FILOLOGII, HISTORIOGRAFII, LINGWISTYCE, TEORII SZTUKI I MUZYKOLOGII     244
	5.2. CYKL EMPIRYCZNY MIGRUJE Z NAUK HUMANISTYCZNYCH DO ASTRONOMII     284
	5.3. MECHANIKA I JEJ INTEGRACJA Z ASTRONOMIĄ: CYKL EMPIRYCZNY ZYSKUJE NA ZNACZENIU DZIĘKI MYŚLENIU ANALITYCZNEMU     300
	5.4. MATEMATYKA: DYSCYPLINA NIEEMPIRYCZNA Z CYKLEM EMPIRYCZNYM?     325
	5.5. MEDYCYNA: DŁUGO OCZEKIWANY ZWROT EMPIRYCZNY     335
	5.6. PRAWODAWSTWO: CYKL EMPIRYCZNY W NAUKACH PRAWNYCH?     355
	5.7. WNIOSEK: CYKLICZNE INTERAKCJE MIĘDZY WZORCAMI A ZASADAMI     365
PODSUMOWANIE     369
	POCHODZENIE, ROZWÓJ I PRZYSZŁOŚĆ WIEDZY     369
	DŁUGOTERMINOWY ROZWÓJ WIEDZY     369
	NAUKI PRZYRODNICZE I ZACHÓD ZOSTAJĄ WYPCHNIĘTE Z ICH CENTRALNEJ POZYCJI?     370
	CZY WZORCE, ZASADY, DEDUKCJE I WZORCE DEDUKCJI STANOWIĄ „ETAPY” W ROZWOJU WIEDZY?     371
	A CO Z DYSCYPLINAMI NIEPOSZUKUJĄCYMI WZORCÓW?     373
	A CO Z TYM, CO WYJĄTKOWE?     375
	CHYBIONA WIEDZA     377
	CZY JEST COŚ TAKIEGO JAK NIE-WIEDZA?     378
	WIEDZA ZANIEDBANA LUB ZAPOMNIANA: KOBIETY W HISTORII WIEDZY     380
	HISTORIA WIEDZY A FILOZOFIA WIEDZY     382
	PRZYSZŁOŚĆ WIEDZY     383
PODZIĘKOWANIA     387
PRZYPISY     391
BIBLIOGRAFIA     417