Szkoła bez barier - 18 Stres psychologiczny jako źródło agresji szkolnej
Współczesna szkoła, oprócz tego, że powołana jest do wypełniania swojej naczelnej misji – uczenia, stała się przestrzenią rozpoznawania różnych dysfunkcji, z którymi należy wiązać niektóre przyczyny edukacyjnych niepowodzeń uczniów. Aby jednak mogła je rozpoznać, musi pozostać wrażliwa na ucznia i uważnie go obserwować, nie tracąc jednak z horyzontu tego, co szczególnie istotne w jego rozwoju, a mianowicie kontekstu społecznego czy rodzinnego, w którym funkcjonuje młody człowiek. Tak szerokie spojrzenie jest możliwe nie tylko dzięki wysokim kompetencjom nauczycieli i pedagogów, ale przede wszystkim dzięki współpracy i porozumieniu: wymianie informacji między pracownikami szkoły, uczniami i ich rodzinami. Dzięki zaangażowaniu i wspólnej pracy możliwe jest nie tylko dostrzeżenie problemu, ale również określenie jego źródła, co z kolei prowadzi do aktywnego przeciwdziałania pojawiającym się trudnościom związanym na przykład z niesłyszeniem, niedowidzeniem, jąkaniem się, dysleksją, dwujęzycznością czy sytuacją młodych ludzi wychowujących się w rodzinach patologicznych.
Wszystkie wymienione dysfunkcje i zaburzenia mogą, choć wcale nie muszą, prowadzić do stresu, który pomimo iż w szczególny sposób dotyka uczniów zdiagnozowanych, to nie oszczędza także tych bez specjalnych potrzeb edukacyjnych. Wydaje się więc, że fundamentalne zadanie szkoły powinno polegać na rozpoznaniu rodzaju stresu, określeniu źródła i opracowaniu strategii jego eliminacji, a w przyszłości także na obraniu jego profilaktyki. Tak szeroko zakrojony plan działania szkoły może się dziś wydawać edukacyjną mrzonką, tym niemniej badania nad stresem i bogate doświadczenia nauczycieli praktyków wskazują, że współczesna edukacja staje już teraz przed koniecznością nie tyle rozwiązywania trudnych problemów, ile ich dostrzegania i definiowania.
Szkoła wydaje się obszarem szczególnego zainteresowania specjalistów zajmujących się zagadnieniem stresu, redaktorki zdecydowały się zatem bliżej przyjrzeć temu zjawisku i jego wpływowi na funkcjonowanie uczniów oraz nauczycieli, jak również podjąć próbę zdiagnozowania problemów dziecka i ucznia o specjalnych potrzebach edukacyjnych. Mają też nadzieję, że niniejszy tom, dzięki podjętej w artykułach problematyce, stanie się skromnym wkładem w badania nad stresem w placówkach związanych z nauczaniem.
Z pewnością zainteresuje on studentów specjalności nauczycielskich oraz nauczycieli, psychologów, pedagogów, bibliotekarzy.
Spis treści
Wstęp / 9
Oblicza szkoły
Dorota Amborska-Głowacka
Podmiotowość w społeczeństwie informacyjnym. Nowe wyzwania dla edukacji polonistycznej /15
Magdalena Świgost
Piętno społeczne predykatorem sytuacji trudnych / 29
Aleksandra Zok-Smoła
Postulaty vs. realia, czyli debiutant pracuje z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych / 37
Beata Kusiak-Obora
Zjawisko mobbingu wśród uczniów szkół polskich w Polsce i w Stanach Zjednoczonych / 49
Magdalena Czepczyk, Magdalena Dobrowolska-Pasiut
Pierwsze kroki w szkole, czyli o stresie na praktykach / 63
Oblicza dziecka i ucznia
Natalia Moćko, Katarzyna Węsierska
Sytuacja dziecka jąkającego się w przedszkolu i w szkole / 79
Jolanta Tambor, Aleksandra Achtelik
Uczenie się języka obcego. Specyficzna sytuacja w procesie nauczania / 99
Natalia Grabska
Językowe konsekwencje dysortografii. Badania własne / 109
Marcin Gliński
Różne aspekty zahamowań językowych na lekcjach języka angielskiego wśród uczniów klas I—III szkoły podstawowej / 117
Kamila Kuros-Kowalska
Diagnoza poziomu słownika dziecka dwujęzycznego w języku prymarnym i sekundarnym. Studium przypadku / 125
Marcin Gliński
Rola poczucia własnej wartości wśród uczniów dyslektycznych uczących się języków obcych / 137
Agata Lipska, Natalia Kaczor
Kształcenie umiejętności społecznych u uczniów niewidomych / 149
Beata Papuda-Dolińska
Kompetencje leksykalne dzieci z zaburzeniami wzroku w młodszym wieku szkolnym / 157
Michalina Drożdżal
Rola baśni w pracy z dziećmi o specjalnych potrzebach edukacyjnych / 169
Agata Młynarczyk-Burek
Uczeń z rodziny z problemem alkoholowym i przemocy z perspektywy psychologa sądowego / 179
Oblicza stresu
Patrycja Cicha
Stres — choroba współczesności / 193
Bernadeta Niesporek-Szamburska
O szkole, o stresie i o lęku słów kilka… / 201
Justyna Tomczyk
Stres psychologiczny jako źródło agresji szkolnej / 215
Małgorzata Wójcik-Dudek
O tym, jak stres „konserwuje” nauczyciela. Z dziennika będzińskiej nauczycielki / 225
Anita Czerwińska
Gimnazjalista na wagarach. Stres jako czynnik wpływający na celowe unikanie szkoły / 235
Agata Lipska
Niewidzialny stres. Niewidomi uczniowie w szkołach masowych i integracyjnych / 243
Beata Jerzakowska
Stres w szkole z perspektywy polonisty uczącego w szkole dla niewidomych / 255
Monika Banasik, Michalina Drożdżal
Arteterapia jako metoda radzenia sobie ze stresem / 263
Katarzyna Janczulewicz
Biblioterapia jako metoda radzenia sobie ze stresem / 277
Anna Krotofil
Zajęcia w szkolnym kole teatralnym lekarstwem na stres szkolny. Studium przypadku / 289
Sylwia Kalińska-Łuszczyńska
Lęk językowy — jak pomóc studentom w przełamywaniu barier w mówieniu w języku obcym? / 297
Noty o Autorach / 307
