USA wobec zakończenia zimnej wojny

• Druk: Łódź, 2021
• Autor: Grzegorz Nycz
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Monografia obejmuje analizę polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych w latach 1989–2000. Autor zaprezentował cele i funkcje propagowania demokratyzacji w okresie zakończenia zimnej wojny, co nastąpiło podczas prezydentury George’a H. W. Busha, a także skupił się na przybliżeniu założeń dotyczących budowania euroatlantyckiego systemu sojuszy i obszaru „demokratycznego pokoju” w trakcie prezydentury Williama Billa Clintona. Ostatnią część publikacji stanowią rozważania na temat faktycznej rangi propagowania demokratyzacji w polityce zagranicznej USA. Autor doszedł do wniosku, że paradoksalnie promowanie demokracji mogło być traktowane zarówno jako cel polityki zagranicznej Stanów Zjednoczonych, jak i instrument, którego tak skutecznie wówczas używano, przynajmniej na obszarze Europy Środkowo-Wschodniej.
Innowacyjność publikacji przejawia się w podjętym temacie. Jego omówienie prezentuje się dobrze na tle konkurencyjnych tytułów, w pewnym sensie uzupełnia lukę informacyjną w tym zakresie na rynku krajowym, a także przekonuje o zasadności przedstawionych badań. Autor oparł swą monografię na krytycznej analizie dostępnej literatury zagranicznej i polskiej, koncentrując się na publikacjach zwartych i źródłach netograficznych. Krąg odbiorców tej publikacji to studenci historii najnowszej, a także nauk o polityce, bezpieczeństwie i stosunkach międzynarodowych. Do lektury zachęca jasność przekazu i logiczna narracja.
Z recenzji Grzegorza Ciechanowskiego

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Polityka
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8220-054-6
• ISBN druku: 978-83-8220-053-9
• Liczba stron: 266

Pobierz spis treści»

Podziękowania	11

Wstęp	13

Rozdział 1. PROMOCJA DEMOKRACJI – CEL CZY INSTRUMENT POLITYKI ZAGRANICZNEJ USA?	15
1.1.	Demokracja, demokracja liberalna i demokratyzacja a rola USA na arenie międzynarodowej	16
1.2.	Wpływ czynników zewnętrznych na procesy demokratyzacji – stanowiska teoretyczne	18
1.3.	Amerykańska promocja demokracji – zarys zagadnienia  	22
1.4.	Meandry amerykańskiej polityki krzewienia demokracji po zimnej wojnie	29

Rozdział 2. WSPIERANIE PROCESÓW DEMOKRATYZACJI W POLITYCE ZAGRANICZNEJ STANÓW ZJEDNOCZONYCH W LATACH PREZYDENTURY GEORGE’A H.W. BUSHA	35
2.1.	Uwagi wprowadzające	36
2.2.	Problemy demokratyzacji w ogólnych założeniach amerykańskiej polityki międzynarodowej w latach 1989–1993	39
2.2.1.	Administracja G.H.W. Busha wobec głównych problemów polityki zagranicznej u progu nowej ery	39
2.2.2.	Sprawy demokratyzacji w strategii bezpieczeństwa administracji G.H.W. Busha	43
2.2.3.	Wspieranie demokratycznych przemian w zarysach nowej amerykańskiej polityki bezpieczeństwa regionalnego	48
2.3.	Kwestia wspierania demokratyzacji w polityce USA wobec przemian w bloku wschodnim	51
2.3.1.	Schyłek ery containment i poszukiwanie nowej polityki wobec ZSRR i krajów bloku wschodniego	51
2.3.2.	USA wobec wydarzeń roku 1989 w Europie Wschodniej	55
2.3.3.	Reakcja USA na przemiany w ZSRR	59
2.3.4.	Nowe kierunki polityki USA wobec Europy Wschodniej. SEED Act	61
2.3.5.	USA wobec budowy nowego ładu europejskiego	67
2.3.6.	USA wobec przemian Europy Środkowej i Wschodniej w latach 1990–1991. Rola NATO i KBWE z perspektywy amerykańskiej	72
2.3.7.	Implementacja amerykańskich programów wspierania demokracji w Europie Wschodniej: rola USAID, NED i Kongresu 	77
2.4.	Polityka USA wobec przemian ustrojowych w ZSRR i procesów demokratyzacji w dawnych republikach radzieckich	84
2.4.1.	Sprawy demokratyzacji w polityce USA wobec rozkładu ZSRR (1990–1991)	84
2.4.2.	Rola promowania demokracji w nowych założeniach polityki USA wobec ZSRR po sierpniu 1991 roku	91
2.4.3.	Promocja demokracji w polityce USA wobec Rosji i krajów byłego Związku Radzieckiego w 1992 roku: ustawa Freedom Support Act	95
2.5.	Stany Zjednoczone wobec problemów demokratyzacji w Ameryce Łacińskiej w latach 1989–1993	99
2.5.1.	Promocja demokracji jako forma ingerencji USA w przemiany polityczne krajów Ameryki Łacińskiej	99
2.5.2.	Metody polityki promowania demokracji na zachodniej półkuli	101
2.5.3.	Promocja demokracji na forum OPA w latach 1989–1993	103
2.5.4.	USA wobec przemian politycznych w Nikaragui po 1989 roku	105
2.5.5.	Sprawy demokratyzacji w amerykańskiej polityce wobec Panamy w latach 1989–1990	108
2.5.6.	Działania USA na rzecz demokratycznych przemian na Kubie w latach 1989–1992	111
2.5.7.	Poparcie USA dla demokratyzacji Haiti w latach 1990–1993	112
2.6.	Podsumowanie	115

Rozdział 3. AMERYKAŃSKA POLITYKA PROMOWANIA DEMOKRACJI W LATACH PIERWSZEJ ADMINISTRACJI W.J. CLINTONA	119
3.1.	Uwagi wprowadzające	120
3.2.	Promocja demokracji w ogólnych założeniach polityki zagranicznej administracji Billa Clintona	122
3.2.1.	Clinton – piewca wartości liberalnych w polityce zagranicznej i wewnętrznej	122
3.2.2.	Administracja Clintona: retoryka i priorytety	125
3.2.3.	Sprawy wspierania demokratyzacji w polityce bezpieczeństwa pierwszej administracji Clintona	128
3.2.4.	Strategia „Zaangażowania i Poszerzania” 	133
3.2.5.	Instytucjonalne aspekty polityki promowania demokracji	135
3.3.	Sprawy promowania demokracji w polityce USA wobec Rosji i obszaru poradzieckiego w latach 1993–1997	137
3.3.1.	Ogólne założenia polityki administracji Clintona wobec Moskwy a sprawy promowania demokracji	137
3.3.2.	Zaangażowanie Waszyngtonu na rzecz reform B. Jelcyna	141
3.3.3.	Ograniczenia polityki administracji Clintona wobec Rosji	143
3.3.4.	Problemy w stosunkach amerykańsko-rosyjskich a zagrożenia dla przemian w Rosji w latach 1995–1996	147
3.3.5.	Amerykańskie programy promowania demokracji w Rosji w latach 1990–1996	150
3.4.	„Partnerstwo dla Pokoju” i problem rozszerzenia NATO a sprawy wspierania demokratycznych przemian w państwach dawnego bloku wschodniego	154
3.4.1.	„Partnerstwo dla Pokoju” w strategii międzynarodowej Waszyngtonu	154
3.4.2.	Problem rozszerzenia NATO z perspektywy amerykańskiej	157
3.4.3.	Kryteria członkostwa w sojuszu. Decyzja o rozszerzeniu NATO	159
3.5.	Amerykańska polityka wspierania demokratycznej konsolidacji w Europie Środkowo-Wschodniej w latach pierwszej kadencji Billa Clintona	162
3.5.1.	Miejsce Europy Środkowo-Wschodniej w polityce międzynarodowej Waszyngtonu po 1992 roku. Rola „Partnerstwa dla Pokoju”	162
3.5.2.	Promocja demokracji w Europie Środkowo-Wschodniej w ramach ustawy SEED	164
3.5.3.	USA wobec zagrożeń dla procesów demokratyzacji w krajach dawnego bloku wschodniego	167

Rozdział 4. SPRAWY PROMOWANIA DEMOKRACJI W POLITYCE ZAGRANICZNEJ STANÓW ZJEDNOCZONYCH W LATACH 1997–2001	171
4.1.	Uwagi wprowadzające	172
4.2.	Wspieranie demokratyzacji w polityce zagranicznej i bezpieczeństwa USA w drugiej kadencji Billa Clintona 	174
4.2.1.	Druga administracja Clintona	174
4.2.2.	Finalizacja procesu rozszerzenia NATO	177
4.2.3.	Promocja demokracji w założeniach Strategii bezpieczeństwa narodowego w latach drugiej kadencji B. Clintona	180
4.2.4.	Główne wyzwania amerykańskiej polityki promowania demokracji w ostatnich latach prezydentury Clintona	184
4.3.	Sprawy promowania demokracji w polityce USA wobec Rosji i krajów WNP w latach 1997–2001	186
4.3.1.	Podstawowe problemy stosunków amerykańsko-rosyjskich po 1996 roku	186
4.3.2.	Pomoc gospodarcza USA dla Rosji po 1996 roku	188
4.3.3.	Amerykańskie programy wspierania przemian wewnętrznych w Rosji w latach 1997–2001	192
4.3.4.	Problemy demokratyzacji w amerykańskiej polityce wobec Ukrainy w latach 1996–2000	195
4.3.5.	Sprawy demokratyzacji w polityce USA wobec regionu przykaspijskiego w ostatnich latach prezydentury B. Clintona	198
4.4.	Wspieranie demokratyzacji w polityce USA wobec Federalnej Republiki Jugosławii w latach 1997–2001	201
4.4.1.	Zmiany w polityce USA wobec konfliktów na obszarze byłej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Jugosławii po 1994 roku	201
4.4.2.	Problem Kosowa w polityce USA wobec Jugosławii po 1996 roku	203
4.4.3.	Amerykańskie programy wspierania demokracji w Serbii i Czarnogórze w latach 1996–2000	208
4.4.4.	Działania USA na rzecz zmiany reżimu w Belgradzie w latach 1999–2000	210
4.5.	Promocja demokracji w polityce administracji Clintona wobec krajów Ameryki Łacińskiej i regionu karaibskiego. Przypadki Haiti i Kuby	214
4.5.1.	Ogólne kierunki polityki USA na zachodniej półkuli po 1992 roku. Nowa rola OPA	214
4.5.2.	Amerykańska polityka promowania demokracji na Haiti po 1992 roku	218
4.5.3.	Promocja demokracji a główne problemy stosunków amerykańsko-kubańskich po 1992 roku	222
4.6.	Ograniczenia amerykańskiej polityki promowania demokracji w latach prezydentury Billa Clintona	226
4.6.1.	Prymat amerykańskich interesów strategicznych nad promocją demokracji w polityce międzynarodowej Clintona	226
4.6.2.	Kwestia zmiany reżimu w amerykańskiej polityce wobec Iraku w latach 1993–2000	228
4.6.3.	Nadrzędność interesów gospodarczych nad polityką promowania praw człowieka – przypadek relacji USA–ChRL po zimnej wojnie	231
4.6.4.	Próby instytucjonalizacji międzynarodowej współpracy w dziedzinie wspierania przemian demokratycznych – Wspólnota Demokracji (Community of Democracies) oraz Światowy Ruch na rzecz Demokracji (World Movement for Democracy)	235
4.7.	Podsumowanie	240

Zakończenie	243

Bibliografia	247
Monografie	247
Artykuły naukowe	262
Raporty ośrodków badawczych i artykuły prasowe	264