Urządzenie Szpitalów dla Woysk Xsięstwa Warszawskiego
Aby poznać życie społeczne danego narodu, warto pochylić się nad powstającymi na jego obszarze dokumentami prawnymi kodyfikującymi różne obszary działalności zarówno w sferze cywilnej, jak i wojskowej. Nie inaczej jest w odniesieniu do zachowanych świadectw działań legislacyjnych, jakie były podejmowane w Księstwie Warszawskim. Ten mały twór państwowy usytuowany był pomiędzy nadal potężnymi, i co najistotniejsze wywierającymi przez cały czas dość duży wpływ na polityczne poczynania Napoleona zaborcami. Najlepszym na to dowodem są działania podejmowane przez cara Rosji Aleksandra I, zakończone traktatem w Erfurcie, w którego tajnej klauzuli cesarz Francuzów zobowiązywał się do nierozszerzania w przyszłości terytorium Księstwa Warszawskiego ani tym bardziej używania w jego tytulaturze nazwy Polska. A jednak od samego początku istnienia państwo to cechuje się prężnością oraz szerokim zakresem podejmowanych prac ustawodawczych. Przez niezwykle krótki okres, w jakim funkcjonowało, ciesząc się pełnią suwerenności, powstało samodzielnie bądź zostało zaadaptowanych wiele rozporządzeń, które legły u podstaw późniejszych aktów prawnych lub przeszły w formę norm zwyczajowych i w ten sposób przetrwały nawet do dnia dzisiejszego.
Proces ten rozpoczął się późną jesienią 1806 roku, gdy na ziemie polskie wkroczyły wojska napoleońskie. Praktycznie natychmiast zaczęły pojawiać się organizowane ad hoc instytucje przejmujące z rąk Prusaków administrację na obszarze wyzwolonych ziem dawnej Rzeczpospolitej. Tu na uwagę zasługuje fakt, iż jednym z pierwszych dokumentów wydanych na terenie Warszawy już pod koniec grudnia 1806 roku było rozporządzenie prezydenta miasta Moszyńskiego o rejestracji chirurgów oraz o powołaniu Rady Zdrowia, na której czele stanął Michał Bergonzoni. Tworzenie struktur władzy cywilnej i wojskowej postępowało w sposób bardzo szybki, niejako wymuszając działania francuskie w tym zakresie, bowiem już 14 stycznia 1807 roku, czyli niespełna trzy miesiące od pojawienia się pierwszych oddziałów Wielkiej Armii, Napoleon powołał Komisję Rządzącą. Organ ten, złożony z samych Polaków, posiadał najwyższą władzę ustawodawczą i wykonawczą oraz pełnił funkcję zwierzchnika państwa o charakterze zbiorowym. Zadania administracyjne leżały w gestii wyznaczonych przez nią, a wyłonionych spoza jej grona dyrektorów, w tym również dyrektora wojny. Warto przy tym jednak pamiętać, iż przez pierwsze dwa lata kierownictwo to nie było zupełnie samodzielne, gdyż na pewne decyzje, szczególnie odnoszące się do sfery wojskowości, znaczący wpływ wywierał rezydujący w Polsce marszałek Louis Davout. Niebawem, a konkretnie cztery dni później (18 stycznia 1807 roku) zatwierdzony został „Etat dla Wojska Polskiego”, które również już powstawało, a co więcej, czynnie wspierało oddziały francuskie w działaniach zbrojnych. Artykuł 21. tego dokumentu poruszał zagadnienia wojskowej służby zdrowia i podawał co następuje: Każda Legia mieć będzie jednego chirurga starszego i kilku chirurgów pomocników. Jeden chirurg do każdego batalionu szczególnie będzie przywiązany. Równolegle na zapleczu teatru działań zbrojnych powstawały lazarety. Dla ich sprawnego funkcjonowania powołana została jako ciało założycielskie i opiniotwórcze Administracja Centralna Lazaretów ze swoimi organami przedstawicielskimi w większych miastach, m.in. w Warszawie, gdzie funkcjonowała ponadto Administracja Lazaretowa Warszawska. Zatrudniony w nich personel rekrutował się głównie z lekarzy polskich, zaś zaopatrywane były niejednokrotnie dzięki osobistym staraniom i wsparciu finansowym Józefa Wybickiego.
