Walka z nędzą na Bałutach i inne pisma o dobroczynności
Włodzimierz Kirchner – malarz, fotograf, pedagog, artysta obdarzony nieprzeciętnym umysłem i równie unikatowym darem słowa był publicystą-teoretykiem filantropii, entuzjastą sztuki filmowej, przede wszystkim jednak estetą, który w ocenie świata stosował kryterium piękna i tylko piękna. Wyróżniał się na pewno osobowością – niezwykłą, dynamiczną, mającą silne poczucie niezależności. Żył 95 lat, do końca zachowując niezwykłą żywotność i otwarty, chłonny umysł. Za życia miłośnik płci pięknej, nieskory do udomowienia i nieskłonny do stabilizacji, a po śmierci również uwodzący – czarem słowa. Trudno wyobrazić sobie Kirchnera jako katolickiego księdza wpasowanego w klauzule kościelne: zakazy, nakazy, ograniczenia, a jednak był nim przez kilkanaście lat, zanim zrzucił sutannę.
*
Na zawartość edycji składają się rozproszone, publikowane w gazetach codziennych i czasopismach (m.in. „Rozwój”, „Kurier Warszawski”, „Bluszcz”, „Słowo”, „Tygodnik Ilustrowany”) oraz broszurach prace księdza Włodzimierza Kirchnera, działającego w organizacjach dobroczynnych Łodzi i Warszawy przełomu XIX i XX wieku. Ich tematyka związana jest zasadniczo z kwestiami jałmużny, którą Kirchner uważa za szczególnie demoralizującą. Jako teoretyk filantropii proponuje w jej miejsce rozważne rozpatrywanie indywidualnych przypadków, zwłaszcza zastępowanie jej konkretnymi propozycjami pracy zarobkowej, mającej wpływać nie tylko na poprawę sytuacji ekonomicznej, ale i moralnej. Myśl filantropijna Kirchnera krąży wokół innych, ale bliskich głównego nurtu zagadnień: włóczęgostwa, przestępstw młodocianych (nożownictwa), prostytucji, przemocy domowej, zadań szkół zawodowych dla kobiet etc. Dzięki erudycji, doświadczeniu i koncepcjom autora jego szkice filantropijne stanowić mogą rodzaj paradygmatu teorii dobroczynności przełomu XIX i XX wieku. Edycja zawiera również dwa wstępy: naukowy – D. Samborskiej-Kukuć oraz wspomnieniowy – córki Kirchnera, prof. Hanny Kirchner.
Życie i działalność księdza Włodzimierza Kirchnera (Dorota Samborska-Kukuć) 7
Włodzimierz Kirchner, Wierzbowa 8 (Hanna Kirchner) 23
Nota edytorska ( Jadwiga Goniewicz) 33
Podstawa wydania 34
Opis źródeł 35
Zasady transkrypcji i rozstrzygnięcia edytorskie 37
Wykaz znaków i skrótów 39
Aparat krytyczny Walki z nędzą na Bałutach 40
Walka z nędzą na Bałutach – przedmieściu Łodzi 41
Prywatne miłosierdzie 79
Nasza dobroczynność 87
Dobroczynność 105
Własność i jałmużna 121
Miłosierdzie, dobroczynność i opieka 133
Rozbitki 141
Ohyda wieku 149
Dobroczynność wobec nożownictwa 159
Psychologia włóczęgi 163
Praca społeczna kobiet w Galicji 177
Bibliografia 197
Indeks nazwisk 201
Spis ilustracji 205
