Wiedza a świat społeczny
Książka jest pionierskim dziełem rozwijającego się w ostatnich dziesięcioleciach paradygmatu epistemologii społecznej. W opozycji do zainspirowanych przez T.S. Kuhna relatywizujących nurtów w rodzaju różnych odmian konstruktywizmu społecznego czy radykalnej epistemologii feministycznej, Autor przywraca pojęciu wiedzy jego tradycyjny związek z prawdą i jej systematycznym dociekaniem. Zrywa natomiast ze zwyczajowym traktowaniem poznania jako przedsięwzięcia pojedynczego podmiotu poznającego i koncentruje się na wpływach na poznanie ze strony instytucji i praktyk społecznych. Zajmuje się zagadnieniami komunikacji i argumentacji w aspekcie upowszechniania wiedzy, poznawczymi zaletami i wadami technologii informacyjnych oraz instytucjonalnych uwarunkowań działania mediów. Oprócz innowacyjnego podejścia do społecznej natury poznania Autor podejmuje też starsze motywy, które dziś zaliczają się do repertuaru epistemologii społecznej, jak kwestia roli doniesień (przekazu, zeznań, ogólnie: świadectw z drugiej ręki) w poznaniu. W szczególności stosuje on do tego zagadnienia rozwijane dotąd w innym kontekście filozoficznym metody bayesowskie.
Podczas gdy epistemologia indywidualistyczna często splata się etyką (np. w epistemologii cnót poznawczych), tak epistemologia społeczna jest ściśle związana z polityką. Widać to zwłaszcza w końcowych rozdziałach książki poświęconych specjalnym obszarom zastosowania epistemologii społecznej: analizie poznawczych aspektów funkcjonowania instytucji naukowych, systemu wymiaru sprawiedliwości, demokracji i systemu edukacji.
Przedmowa do wydania polskiego IX
1. Spór między internalizmem a eksternalizmem IX
2. Epistemologia społeczna między Kuhnem a Goldmanem XIII
3. Epistemologia a etyka XV
4. Werystyczna epistemologia społeczna XVI
5. Rzut oka na epistemologię społeczną początku XXI wieku XX
6. Słowo od redaktora naukowego XXV
7. Kilka słów od tłumacza XXV
Literatura XXVI
Wstęp 3
Część pierwsza
PODSTAWY
I. EPISTEMOLOGIA A POSTMODERNISTYCZNY RUCH OPORU
1. Poszukiwanie prawdy w świecie społecznym 11
2. Prawdofobia 17
3. Sześć linii krytyki epistemologii opartej na pojęciu prawdy 21
4. Argument ze społecznej konstrukcji 23
5. Język a tworzenie świata 35
6. Argument z niepoznawalności 43
7. Zaprzeczenie mitu uprzywilejowania poznawczego 50
8. Argument z dominacji 61
9. Argument z deformacji 68
II. PRAWDA
1. Podejścia do teorii prawdy 74
2. Instrumentalizm i relatywizm 76
3. Podejścia epistemiczne do pojęcia prawdy 81
4. Realizm, antyrealizm i prawda 89
5. Deflacjonizm 94
6. Teoria korespondencyjna 107
7. Częściowa zgodność koncepcji korespondencyjnej i deflacyjnej? 119
III. RAMY TEORETYCZNE
1. Alternatywne koncepcje epistemologii społecznej 124
A. Konsekwencjalizm konsensualistyczny 124
B. Pragmatyzm albo konsekwencjalizm utylitarystyczny 129
C. Proceduralizm 136
2. Werytyzm w zastosowaniu 142
3. Werytyzm a problem kolistości 147
4. Wartościowanie werystyczne 155
5. Komplikacje: zainteresowania, przypisywanie wpływu przyczynowego
i pytania 166
A. Zainteresowania 166
B. Zastosowania praktyki i przypisywanie jej wpływu przyczynowego 169
C. Inne typy pytań 172
Część druga
PRAKTYKI SWOIŚCIE SPOŁECZNE
IV. PRZEKAZ
1. Społeczne rozpowszechniane wiedzy 179
2. Bayesowska praktyka wnioskowania 189
3. Werystyczne racje za wnioskowaniem bayesowskim 197
4. Szacowanie warunkowych prawdopodobieństw zeznań 211
5. Uzasadnianie mniemań na podstawie przekazu 215
V. ARGUMENTACJA
1. Argumentacja monologiczna 226
2. Argumentacja dialogiczna 239
3. Zasada dochodzenia przez dowody do prawdy a kulturowy klimat argumentacji 247
4. Błędne i właściwe argumentacje 256
5. Alternatywne podejścia do argumentacji 264
VI. TECHNOLOGIA I EKONOMIA KOMUNIKACJI
1. Jak technologia ma się do wiedzy 274
2. Komunikacja za pomocą komputerów 280
3. Ekonomia komunikacji naukowej 294
4. Ekonomia środków masowego przekazu 310
VII. REGULACJE SWOBODY WYPOWIEDZI A RYNEK IDEI
1. Wpływ trzeciej strony i instytucji na swobodę wypowiedzi 321
2. Teoria ekonomii, efektywność rynku a wartość werystyczna 329
A. Teza o wolnym rynku 329
B. Wiadomości, produkt i jakość produktu 333
C. Rola preferencji 334
D. Niepełna informacja 337
E. Czynniki zewnętrzne 340
F. Dobra publiczne 343
G. Czy przekaz jest w ogóle dobrem konsumpcyjnym? 344
3. Kiedy i jak nierynkowa regulacja może być pożyteczna 346
4. Metaforyczny rynek a prawda 353
5. Państwowe regulacje i metaregulacje 361
Część trzecia
OBSZARY SPECJALNE
VIII. NAUKA
1. Nauka jako konwencja lub „praktyka życiowa” 371
2. Polityczno-militarystyczne ujęcie nauki 378
3. Uprzedzenia i interesy 386
4. Uteoretyzowanie obserwacji 401
5. Niedookreślenie teorii przez dane 408
6. Realizm naukowy i werystyczna wyższość nauki 412
7. Argument na rzecz wyższości nauki 420
8. Źródła sukcesu nauki 423
9. Podział pracy w badaniach naukowych 429
10. Żądza uznania 438
11. Publikacje naukowe 444
12. Rozpoznawanie autorytetu 451
IX. PRAWO
1. Prawda a orzecznictwo 458
2. Alternatywne kryteria jakości systemu orzekania 470
3. Prawda a Karta praw 479
4. Tradycje prawa precedensowego i prawa stanowionego 486
5. Zasady wyłączające 491
6. Kontradyktoryjne prowadzenie postępowania 496
7. Ujawnianie i utajnianie 504
8. Zeznania biegłych 511
9. Ławy przysięgłych 521
X. DEMOKRACJA
1. Wiedza a natura głosowania 527
2. Głosowanie a informacja z punktu widzenia nauk politycznych 531
3. Podstawowa wiedza wyborcy 536
4. Demokratyczna wartość podstawowej wiedzy wyborcy 545
5. Przyrost podstawowej informacji 553
6. Demokracja a media 571
7. Wybory z wieloma kandydatami 575
8. Inne pożyteczne odmiany wiedzy 581
XI. EDUKACJA
1. Cele, metody i zainteresowania 587
2. Werytyzm i multikulturalizm 594
3. Postmodernizm i uczenie się we współpracy 598
4. Krytyczne myślenie, dawanie wiary i pedagogika 609
5. Treści nauczania a autorytet poznawczy 615
Bibliografia 625
Indeks nazwisk 659
Indeks rzeczowy 668
