Zagrożenia infekcyjne w ciąży
Zagrożenia infekcyjne w ciąży to wyjątkowa książka na polskim rynku wydawniczym, która przedstawia w sposób szczegółowy tytułową problematykę. Publikacja w sposób wyczerpujący opisuje
objawy zakażeń występujących w czasie ciąży. Znajdziemy w niej informacje dotyczące zakażeń:
- wirusowych (odra, świnka, parvowirus B19, ospa wietrzna, półpasiec, opryszczka, różyczka, ZIKA, wątroby typu A, B, C, D, E, SARS-CoV-2);
- bakteryjnych (HIV, paciorkowce grupy B, krętek blady, chlamydioza, rzeżączka, układ moczowy);
- pasożytniczych (m.in. toskoplazmoza, malaria, giardioza).
Monografia omawia zasady stosowania leków przeciwbakteryjnych i przeciwwirusowych, których znajomość jest niezbędna w nietypowych sytuacjach zakażeń w ciąży. Istotnym elementem publikacji są przedstawione zagadnienia związane z infekcją po przeszczepieniu narządu. Dodatkowo publikacja przedstawia praktyki dotyczące profilaktyki zakażeń. Niezwykle cennym uzupełnieniem są zebrane zalecenia dla kobiet w ciąży podróżujących do krajów tropikalnych oraz prowadzenia ciąży i porodu w dobie epidemii.
Publikacja Zagrożenia infekcyjne w ciąży jest adresowana zarówno do lekarzy specjalizujących się w takich dziedzinach, jak: choroby zakaźne,
położnictwo, ginekologia, pediatria oraz neonatologia, jak i studentów medycyny.
I. CZĘŚĆ OGÓLNA 1
1. EPIDEMIOLOGICZNE ASPEKTY ZAKAŻEŃ W CIĄŻY – Maria Gańczak 3
1.1. Rozpowszechnienie chorób zakaźnych wśród ciężarnych i czynniki ryzyka zakażeń 4
1.2. Ciąża jako okres zwiększonego ryzyka zakażeń 7
1.3. Inne zagrożenia zdrowia ciężarnych związane z zakażeniami 13
1.4. Zakażenia płodów i noworodków 14
2. UKŁAD ODPORNOŚCIOWY W CIĄŻY – Weronika Rymer 22
2.1. Immunologia ciąży 23
2.1.1. Pierwszy okres ciąży – od implantacji do utworzenia łożyska, faza prozapalna (do 13. tygodnia ciąży) 23
2.1.2. Drugi okres ciąży – rozwój płodu, faza przeciwzapalna (od 13. do 27. tygodnia ciąży) 25
2.1.3. Trzeci okres ciąży – przygotowanie do porodu i poród, faza prozapalna 25
2.2. Rola trofoblastu w odpowiedzi immunologicznej na zakażenia 25
2.3. Rola mikrobioty 26
2.4. Immunologiczne konsekwencje zakażenia w ciąży 27
2.5. Układ odpornościowy płodu i rola odpowiedzi odpornościowej matki 29
3. CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE WPŁYWAJĄCE NA NATURALNĄ ODPORNOŚĆ KOBIET W CIĄŻY – Barbara Sobala-Szczygieł 33
3.1. Stres 33
3.2. Używki 35
3.2.1. Alkohol 35
3.2.2. Palenie tytoniu 36
3.2.3. Przyjmowanie opiatów 37
3.3. Nadmierna otyłość 37
3.4. Niedobory pokarmowe 38
3.5. Kwas foliowy 39
3.6. Niedożywienie 40
3.7. Wysiłek fizyczny 41
3.8. Sen 41
4. OBJAWY ZAKAŻENIA W CIĄŻY – Patrycja Fiegler-Rudol 45
4.1. Objawy laboratoryjne infekcji u ciężarnych 50
5. DIAGNOSTYKA ZAKAŻEŃ WERTYKALNYCH – Małgorzata Inglot 53
5.1. Badania mikrobiologiczne 54
5.1.1. Posiewy 54
5.1.2. Badanie mikroskopowe 55
5.1.3. Hodowla wirusów 55
5.1.4. Badania molekularne 56
5.1.5. Badania cytologiczne i histopatologiczne 57
5.1.6. Badania serologiczne 57
5.1.7. Testy potwierdzenia – Western blot 59
5.1.8. Serologia u kobiety ciężarnej 59
5.1.9. Serologia u noworodka 60
5.1.10. Badania awidności przeciwciał 60
5.1.11. Rozwój technik serologicznych 61
5.2. Znaczenie badań przesiewowych ciężarnych 61
6. TORCH WCZORAJ I DZIŚ – Anna Boroń-Kaczmarska 63
7. ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM W CIĄŻY Z UWZGLĘDNIENIEM ZNACZENIA SZCZEPIEŃ OCHRONNYCH – Maria Pokorska-Śpiewak 70
7.1. Zalecane badania w kierunku chorób zakaźnych u kobiet planujących ciążę i ciężarnych 71
7.2. Szczepienia ochronne u kobiet planujących ciążę i ciężarnych 73
7.3. Profilaktyka bierna 76
8. ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM ŚRîDOPERACYJNYM W POŁOŻNICTWIE I GINEKOLOGII – Marcin Sadłocha 77
8.1. Podsumowanie badań dotyczących profilaktyki antybiotykowej 78
8.1.1. Operacja szyjki macicy (zabieg wycięcia elektrochirurgicznego za pomocą pętli) 78
8.1.2. Operacje histeroskopowe 78
8.1.3. Wyłyżeczkowanie jamy macicy klasyczne i ssące 79
8.1.4. Operacje pochwy (z wyłączeniem histerektomii) 81
8.1.5. Chirurgia laparoskopowa (z wyłączeniem histerektomii) 81
8.1.6. Laparotomia (z wyłączeniem histerektomii) 81
8.1.7. Podsumowanie 82
8.2. Ogólne zasady profilaktyki okołooperacyjnej 82
8.2.1. Wskazania do antybiotykowej profilaktyki okołooperacyjnej 82
8.2.2. Dobranie antybiotyku do profilaktyki 83
8.2.3. Zasady podawania pierwszej dawki i podawanie śródoperacyjne 84
8.3. Profilaktyka okołooperacyjna w cięciu cesarskim .85
9. ZASADY STOSOWANIA LEKîW PRZECIWBAKTERYJNYCH W CIĄŻY – Dagmara Mirowska-Guzel, Aleksandra Paź 88
9.1. Zmiany fizjologiczne w organizmie kobiety ciężarnej i ich wpływ na parametry farmakokinetyczne leków 89
9.2. Bariera łożyskowa i przenikanie przez nią leków 92
9.3. Co wiadomo o stosowaniu leków w ciąży? 93
9.4. Klasyfikacja leków pod względem bezpieczeństwa stosowania w ciąży 95
9.5. Bezpieczeństwo stosowania leków przeciwbakteryjnych w ciąży 96
9.5.1. Penicyliny 97
9.5.2. Cefalosporyny 98
9.5.3. Karbapenemy i monobaktamy 98
9.5.4. Makrolidy 99
9.5.5. Fluorochinolony 100
9.5.6. Metronidazol 100
9.5.7. Klindamycyna 101
9.5.8. Tetracykliny 101
9.5.9. Aminoglikozydy 102
9.5.10. Glikopeptydy 102
9.5.11. Fosfomycyna 103
9.5.12. Kotrimoksazol 104
9.5.13. Furazydyna (Furagin) 104
II. CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA 109
ZAKAŻENIA WIRUSOWE 109
10. ZAKAŻENIE WIRUSEM BRODAWCZAKA LUDZKIEGO (HPV) – Anna Mania, Iwona Mozer-Lisewska, Arleta Kowala-Piaskowska 111
10.1. Epidemiologia 111
10.2. Etiologia i patogeneza 111
10.3. Objawy kliniczne 113
10.4. Rozpoznanie 113
10.5. Leczenie 114
10.6. Zapobieganie 115
10.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 116
11. ZAKAŻENIE WIRUSEM CYTOMEGALII (CMV) – Anna Mania, Iwona Mozer-Lisewska, Arleta Kowala-Piaskowska 117
11.1. Epidemiologia 118
11.2. Etiologia i patogeneza 119
11.3. Objawy kliniczne 120
11.4. Rozpoznanie 120
11.5. Leczenie 123
11.6. Zapobieganie 124
11.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 124
12. GRYPA – Ewa Talarek 127
12.1. Epidemiologia 127
12.2. Etiologia i patogeneza 128
12.3. Objawy kliniczne 129
12.4. Rozpoznanie 130
12.5. Leczenie 131
12.6. Zapobieganie 131
12.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 132
13. ZAKAŻENIE WIRUSEM ZAPALENIA WĄTROBY TYPU A W CIĄŻY – Marcin Kaczmarczyk, Włodzimierz Mazur 134
13.1. Wstęp 134
13.2. Epidemiologia 134
13.3. Etiologia i patogeneza 135
13.4. Objawy kliniczne 136
13.5.Rozpoznanie 136
13.6.Leczenie 137
13.7. Zapobieganie 138
13.8. Wpływ na ciąże i płód 139
14. ZAKAŻENIE WIRUSEM ZAPALENIA WĄTROBY TYPU B (HBV) – Jerzy Jaroszewicz 141
14.1. Epidemiologia 141
14.2. Etiologia i patogeneza 142
14.3. Objawy kliniczne 144
14.4. Rozpoznanie 146
14.5. Leczenie 148
14.6. Zapobieganie 149
14.7. Wpływ na ciążę, płód i dziecko 150
15. ZAKAŻENIE WIRUSEM ZAPALENIA WĄTROBY TYPU C (HCV) – Włodzimierz Mazur 153
15.1. Wstęp 153
15.2. Epidemiologia 154
15.3. Patofizjologia 154
15.4. Objawy kliniczne 155
15.5. Wpływ na płód i ciążę 156
15.6. Rozpoznanie 157
15.7.Leczenie 159
15.8. Zapobieganie 159
16. ZAKAŻENIE WIRUSEM ZAPALENIA WĄTROBY TYPU D (HDV) – Damian Piotrowski 161
16.1. Epidemiologia 161
16.2. Etiologia i patogeneza 162
16.3. Objawy kliniczne 163
16.4. Rozpoznanie 164
16.5. Leczenie 164
16.6. Zapobieganie 165
16.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 165
17. ZAKAŻENIE WIRUSEM ZAPALENIA WĄTROBY TYPU E (HEV) – Maciej Bura 168
17.1. Epidemiologia 168
17.2. Etiologia i patogeneza 171
17.3. Objawy kliniczne 172
17.4. Rozpoznanie 175
17.5. Leczenie 178
17.6. Zapobieganie 178
17.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 180
18. ZAKAŻENIE WIRUSEM ZIKA (ZIKV) – Anna Kuna 183
18.1. Epidemiologia 184
18.2. Etiologia i patogeneza 187
18.3. Objawy kliniczne 189
18.4. Rozpoznanie 190
18.5. Leczenie 191
18.6. Zapobieganie 191
18.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 192
19. ZAKAŻENIE WIRUSEM RÓŻYCZKI – Leszek Szenborn 195
19.1. Epidemiologia 195
19.2. Etiologia i patogeneza 196
19.3. Objawy kliniczne 196
19.4. Rozpoznanie 198
19.5. Leczenie 199
19.6. Zapobieganie 199
19.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 201
20. ZAKAŻENIE WIRUSAMI OPRYSZCZKI ZWYKŁEJ (HSV-1 i HSV-2) – Brygida Knysz 206
20.1. Epidemiologia 206
20.2. Etiologia i patogeneza 207
20.3. Objawy kliniczne 207
20.4. Rozpoznanie 210
20.5. Leczenie 211
20.6. Zapobieganie 212
20.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 213
21. ZAKAŻENIE WIRUSEM OSPY WIETRZNEJ I PÓŁPAŚCA (VZV) – Aleksandra Szymczak 215
21.1. Epidemiologia 215
21.2. Etiologia i patogeneza 216
21.3. Objawy kliniczne 217
21.4. Rozpoznanie 217
21.5. Leczenie 218
21.6. Zapobieganie 218
21.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 219
22. ZAKAŻENIE PARWOWIRUSEM B19 (PVB19) – Leszek Szenborn 222
22.1. Epidemiologia 222
22.2. Etiologia i patogeneza 223
22.3. Objawy kliniczne 224
22.4. Rozpoznanie 224
22.5. Leczenie 226
22.6. Zapobieganie 226
22.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 226
23. ZAKAŻENIE WIRUSEM ODRY (MV) – Leszek Szenborn 230
23.1. Epidemiologia 230
23.2. Etiologia i patogeneza 231
23.3. Objawy kliniczne 231
23.4. Rozpoznanie 231
23.5. Leczenie 232
23.6. Zapobieganie 232
23.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 233
24. ZAKAŻENIE WIRUSEM ŚWINKI (MuV) – Leszek Szenborn 234
24.1. Epidemiologia 234
24.2. Etiologia i patogeneza 235
24.3. Objawy kliniczne 235
24.4. Rozpoznanie 235
24.5. Leczenie 235
24.6. Zapobieganie 236
24.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 236
25. ZAKAŻENIE HIV – Magdalena Suchacz, Alicja Wiercińska-Drapało, Magdalena Marczyńska 238
25.1. Zalecenia postępowania dotyczące ciężarnej zakażonej HIV 239
25.2. Zalecenia dotyczące porodu kobiety zakażonej HIV 241
25.3. Zalecenia postępowania ze względu na ryzyko zakażenia płodu, noworodka i niemowlęcia 243
25.4. Karmienie piersią 246
25.5. Profilaktyka przedekspozycyjna HIV u kobiet ciężarnych i karmiących piersią 247
ZAKAŻENIA BAKTERYJNE 149
26. ZAKAŻENIE PACIORKOWCAMI GRUPY B – Anna Moniuszko-Malinowska 249
26.1. Epidemiologia 249
26.2. Etiologia i patogeneza 251
26.3. Obraz kliniczny 251
26.4. Rozpoznanie 252
26.5. Leczenie 253
26.6. Profilaktyka 253
26.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 255
27. ZAKAŻENIE KRĘTKIEM BLADYM – Anna Moniuszko-Malinowska 259
27.1. Epidemiologia 259
27.2. Etiologia i patogeneza 261
27.3. Obraz kliniczny 261
27.4. Rozpoznanie 263
27.5. Leczenie 264
27.6. Zapobieganie 265
27.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 266
28. CHLAMYDIOZY – Ewa Siwak 268
28.1. Chlamydia trachomatis 268
28.1.1. Epidemiologia 268
28.1.2. Etiologia i patogeneza 269
28.1.3. Objawy kliniczne 271
28.1.4. Rozpoznanie 272
28.1.5. Leczenie 273
28.1.6. Zapobieganie 274
28.1.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 274
28.2. Chlamydiophila pneumoniae 275
28.3. Chlamydiophila psittaci 276
29. ZAKAŻENIE LISTERIA MONOCYTOGENES – Anita Olczak 278
29.1. Epidemiologia 278
29.2. Etiologia i patogeneza 280
29.3. Obraz kliniczny 283
29.4. Rozpoznanie 284
29.5. Leczenie 285
29.6. Zapobieganie 286
29.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 286
30. RZEŻĄCZKA U KOBIET W CIĄŻY – Ewa Firląg-Burkacka 290
30.1. Epidemiologia 291
30.2. Etiologia i patogeneza 291
30.3. Obraz kliniczny 292
30.4. Rozpoznanie 295
30.5. Leczenie 296
30.6. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 298
31. ZAKAŻENIA UKŁADU MOCZOWEGO W CIĄŻY – Jolanta Małyszko 300
31.1. Epidemiologia 300
31.2. Etiologia i patogeneza 302
31.3. Objawy kliniczne 303
31.4. Rozpoznanie 304
31.5. Leczenie 304
31.6. Zapobieganie 307
31.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 307
32. BAKTERYJNE ZAPALENIE POCHWY (BV) – Barbara Oczko-Grzesik 309
32.1. Epidemiologia 309
32.2. Etiologia i patogeneza 310
32.3. Objawy kliniczne 311
32.4. Rozpoznanie 311
32.5. Leczenie 313
32.6. Zapobieganie 316
32.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 317
33. WYBRANE CHOROBY PRZENOSZONE PRZEZ KLESZCZE U KOBIET W CIĄŻY – Sławomir Pancewicz 319
33.1. Borelioza 319
33.2. Tick-borne relapsing fever 322
33.3. Babeszjoza 323
33.4. Ludzka anaplazmoza granulocytarna 326
33.5. Rekomendacje związane z zapobieganiem chorobom odkleszczowym 328
34. INNE ZAKAŻENIA BAKTERYJNE W CIĄŻY – Marcin Sadłocha 331
34.1. Wstęp 331
34.2. Epidemiologia i zjadliwość 332
34.3. Profilaktyka 333
34.4. Patogeneza 335
34.5. Oporność na antybiotyki 336
34.6. Przeciwciała i szczepionki 337
34.7. Podsumowanie 338
35. ZAKAŻENIA GRZYBICZE W CIĄŻY – Marcin Sadłocha 341
35.1. Epidemiologia 341
35.2. Etiologia i patogeneza 342
35.3. Objawy kliniczne 343
35.4. Leczenie 344
35.5. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 346
35.6. Podsumowanie 347
ZARAŻENIA PASOŻYTNICZE 351
36. TOKSOPLAZMOZA W CIĄŻY – Agnieszka Ołdakowska 351
36.1. Epidemiologia 351
36.2. Etiologia i patogeneza 351
36.3. Objawy kliniczne 353
36.4. Rozpoznanie 353
36.5. Leczenie 356
36.6. Zapobieganie 357
36.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 358
37. MALARIA – Alicja Wiercińska-Drapało, Dorota Latarska-Smuga 361
37.1. Epidemiologia 361
37.2. Etiologia i patogeneza 362
37.3. Obraz kliniczny 364
37.4. Rozpoznanie 365
37.5. Leczenie 366
37.6. Zapobieganie 371
37.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 374
38. GIARDIOZA – Alicja Wiercińska-Drapało 378
38.1. Epidemiologia 378
38.2. Etiologia i patogeneza 379
38.3. Objawy kliniczne 380
38.4. Rozpoznanie 380
38.5. Leczenie 382
38.6. Zapobieganie 382
38.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 383
39. INNE CHOROBY WYWOŁYWANE PRZEZ PASOŻYTY – Damian Piotrowski 385
39.1. Trypanosoma cruzi 385
39.1.1. Epidemiologia 385
39.1.2. Etiologia i patogeneza 386
39.1.3. Objawy kliniczne 387
39.1.4. Rozpoznanie 387
39.1.5. Leczenie 387
39.1.6. Zapobieganie 388
39.1.7. Wpływ na ciążę, poród i dziecko 388
39.2. Tasiemce i nicienie 389
39.2.1. Epidemiologia 389
39.2.2. Etiologia i patogeneza 389
39.2.3. Objawy kliniczne 391
39.2.4. Rozpoznanie 392
39.2.5. Leczenie 392
39.2.6. Zapobieganie 394
39.2.7. Wpływ na ciążę, poród i płód 394
ZAGROŻENIA INFEKCYJNE 399
40. ZAGROŻENIA INFEKCYJNE W CIĄŻY PO PRZESZCZEPIENIU NARZĄDU UNACZYNIONEGO – Bronisława Pietrzak 399
40.1. Powikłania w ciąży po przeszczepieniu narządu 401
40.2. Powikłania infekcyjne u biorców narządu 402
40.3. Najczęstsze choroby infekcyjne w ciąży u biorczyń przeszczepu 403
40.3.1. Zakażenia bakteryjne 403
40.3.2. Zakażenia wirusowe 405
40.4. Postępowanie profilaktyczne 406
41. CIĄŻA WIELOPŁODOWA – ZAGROŻENIA INFEKCYJNE – Monika Szpotańska-Sikorska, Bronisława Pietrzak 409
41.1. Czynniki ryzyka infekcji położniczych w ciążach mnogich 410
41.1.1. Przedwczesne pęknięcie błon płodowych w ciąży niedonoszonej 410
41.1.2. Poród operacyjny 411
41.1.3. Fetoskopie 412
41.2. Zakażenia niepołożnicze w ciążach mnogich 414
42. ZAGROŻENIA CHOROBAMI ZAKAŹNYMI DLA KOBIET W CIĄŻY PODRîŻUJĄCYCH DO KRAJîW TROPIKALNYCH – Aleksander M. Garlicki 419
42.1. Malaria 421
42.2. Gorączka Zika 423
42.3. Grypa 425
42.4. Biegunka podróżnych 427
42.5. Zakażenia wirusami hepatotropowymi 428
42.6. Listerioza 430
42.7. Szczepienia 431
43. ZALECENIA DOTYCZĄCE CIĄŻY I PORODU W DOBIE EPIDEMII SARS CoV-2 – Krzysztof Czajkowski, Mirosław Wielgoś 434
44. ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM W CIĄŻY – ZALECENIA POLSKIEGO STOWARZYSZENIA NAUKOWEGO „ZAGROŻENIA CYWILIZACYJNE I ZDROWIE PUBLICZNE” – Anna Boroń-Kaczmarska, Alicja Wiercińska-Drapało, Anna Moniuszko-Malinowska, Brygida Knysz, Mariusz Zimmer 449
44.1. Unikanie ekspozycji na zakażenie 450
44.2. Zagrożenia infekcyjne ciężarnych 451
44.3. Szczegółowe informacje o zakażeniach 453
44.4. Podstawowe zasady unikania zakażeń w ciąży 457
SKOROWIDZ 459
