Anestezjologia kliniczna z elementami intensywnej terapii i leczenia bólu. Tom 1 i 2
Pierwsza publikacja całościowo przedstawiająca zagadnienia anestezji i intensywnej terapii oraz problemy leczenia bólu, napisana wyłącznie przez polskich Autorów. Zawarto w niej tematy z zakresu anestezjologii ogólnej i szczegółowej z odniesieniem ich do fizjologii i patofizjologii. We wprowadzeniu do intensywnej terapii omówiono etiopatogenezę zaburzeń. Przedstawiono nowoczesne metody badania i leczenia bólu.
W pierwszym tomie zawarto dwie części – podstawy anestezjologii i anestezję szczegółową. Omówiono takie tematy, jak fizjologię i fizjopatologię układów organizmu człowieka, środki stosowane w anestezjologii, problemy anestezji ogólnej, anestezji regionalnej, ryzyko związane z anestezją, np. zespół hipertermii złośliwej. W anestezji szczegółowej uwagę zwrócono na specyfikę postępowania anestezjologicznego w różnych grupach pacjentów (anestezja dziecięca, wieku podeszłego) oraz w różnych dziedzinach medycyny (w chirurgii jamy brzusznej, naczyniowej, w kardiochirurgii, torakochirurgii, neurochirurgii, w położnictwie i ginekologii, urologii, ortopedii i traumatologii, okulistyce, laryngologii oraz w chirurgii jednego dnia). Omówiono mechanizmy powstawania bólu i jego leczenie.
Zagadnienia tomu drugiego to problemy intensywnej terapii – począwszy od organizacji, funkcjonowania, ekonomiki, problemów etycznych związanych z intensywną terapią, przez postępowanie w stanach ostrych, monitorowanie funkcji różnych układów, leczenie różnych zaburzeń (farmakologiczne, żywieniowe i płynami), aż po stany sepsy, wstrząsu i anafilaksji oraz rozpoznanie śmierci mózgowej.
Jest to unikatowa publikacja uwzględniająca specyfikę polskiej anestezjologii i intensywnej terapii, przeznaczona dla specjalistów tych dziedzin, lekarzy robiących specjalizacje, terapeutów zajmujących się problemem zwalczania bólu oraz lekarzy wszystkich innych specjalności, w pracy których stosowane jest znieczulenie lub leczenie bólu.
TOM 1
Część I. Podstawy anestezjologii 1
1. Zarys historii anestezjologii klinicznej – Zdzisław K. Rondio, Alicja Macheta, Janusz Andres 3
Od uśpienia nowoczesnego do anestezjologii 10
Towarzystwo Anestezjologów Polskich 17
Intensywna terapia – organizacja podstaw specjalizacji 21
2. Fizjologia i fizjopatologia układów organizmu człowieka 25
Układ oddechowy – Krzysztof Kusza, Zbigniew Szkulmowski 25
Struktury i budowa anatomiczna układu oddechowego 25
Mechanika oddychania, wentylacja płuc i spirometria 28
Regulacja oddychania 36
Krążenie płucne a oddychanie 39
Dystrybucja przepływu krwi przez płuca a wentylacja pęcherzykowa 47
Dyfuzja gazów 50
Niewentylacyjna rola płuc 53
Wpływ znieczulenia na oddychanie 55
Układ krążenia – Paweł Sobczyński 59
Anatomia podstawowa i czynnościowa mięśnia sercowego 59
Krążenie wieńcowe 63
Krążenie obwodowe 64
Krążenie narządowe 70
Mechanizmy fizjologiczne leków działających na układ sercowo-naczyniowy i autonomiczny 72
Układ wydalniczy – Krzysztof Kusza 76
Nerkowa autoregulacja 77
Aparat przykłębuszkowy i hormonalna regulacja czynności nerek 77
Kłębuszkowe przesączanie osocza krwi 78
Charakterystyka wchłaniania zwrotnego 80
Niewydalnicza czynność nerek 82
Ryzyko ostrej niewydolności nerek w okresie okołooperacyjnym 82
Układ wydzielania wewnętrznego – Krzysztof Kusza 86
Rodzaje hormonów i ich transport 86
System kontroli w układzie wewnątrzwydzielniczym 87
Fizjologia i fizjopatologia tarczycy 87
Fizjologia i fizjopatologia gospodarki wapniem 89
Fizjologia i fizjopatologia kory nadnerczy 90
Fizjologia i fizjopatologia rdzenia nadnerczy 93
Fizjologia i fizjopatologia przysadki 94
Układ hemostazy – Krzysztof Kusza 95
Fizjologia i fizjopatologia 95
Układ odpornościowy – Beata Kościałkowska, Krzysztof Kusza 107
Fizjologia i fizjopatologia układu immunologicznego 107
Choroby wywołane niedoborami immunologicznymi 116
Wpływ znieczulenia ogólnego i regionalnego na układ immunologiczny 118
3. Anestetyki i inne środki stosowane w anestezjologii – Andrzej Kański 121
Czym jest anestezja? 121
Świadomość 122
Wziewne środki anestetyczne 125
Anestetyki dożylne 142
Barbiturany 143
Benzodiazepiny 149
Flumazenil – antagonista benzodiazepin 156
Propofol 157
Inne anestetyki dożylne 162
Opioidy 166
Receptory opioidowe 166
Analgetyki opioidowe 168
Pochodne fenylopiperydyny 176
Częściowi agoniści 186
Antagoniści opioidów 187
Podawanie opioidów zewnątrzoponowo i podpajęczynówkowo 189
Środki zwiotczające mięśnie 194
Fizjologia złącza nerwówo-mięśniowego (synapsy) 195
Środki blokujące złącze nerwówo-mięśniowe 198
Odwracanie działania środków blokujących przewodnictwo nerwówo-mięśniowe 210
Różne populacje pacjentów 212
Implikacje stosowania środków zwiotczajacych mięśnie na oddziałach intensywnej terapii 215
4. Anestezja ogólna – Zdzisław Kruszyński 219
Składowe znieczulenia ogólnego 220
Niepamięć 220
Sen 220
Brak reakcji ruchowej na bodziec bólowy (immobilizacja, bezruch) 221
Zniesienie odruchów wegetatywnych 222
Zniesienie bólu (analgezja) 222
Zwiotczenie mięśni poprzecznie prążkowanych 223
Mechanizmy znieczulenia ogólnego 223
Wpływ anestetyków na ośrodkowy układ nerwówy 224
Wpływ anestetyków na kanały jonowe 225
Pierwsze teorie znieczulenia ogólnego 226
Współczesne teorie znieczulenia ogólnego 227
Etapy znieczulenia ogólnego 228
Wprowadzenie do znieczulenia 228
Podtrzymanie znieczulenia 230
Wyprowadzenie ze znieczulenia 231
Trudna intubacja 232
Przewidywanie trudnej intubacji 233
Wskaźniki warunków intubacji 233
Alternatywne techniki intubacji 234
Schemat postępowania w trudnej intubacji 237
Ocena głębokości znieczulenia 237
Skala Guedela 238
Reakcja autonomiczna na nocycepcję 238
Metody wykorzystujące zapis elektroencefalogramu 239
Metody wykorzystujące potencjały wywołane 240
Analiza zmienności rytmu serca (HRV) 240
Analiza elektromiogramu czołowego (FEMG) 241
Pomiar stężenia anestetyku wziewnego 241
Znieczulenie ogólne wziewne 242
Aparat do znieczulenia 242
Przepływomierze 243
Pochłaniacz CO2 244
Parowniki 245
Anestetyczne układy oddechowe 248
Tradycyjny podział układów oddechowych 248
Układy anestetyczne z oddechem zwrotnym 249
Układy anestetyczne bez oddechu zwrotnego 251
Systemy zabezpieczające i monitorujące układ oddechowy 253
Znieczulenie z użyciem niskich przepływów 253
Wykonanie znieczulenia z użyciem niskich przepływów 254
Techniczne warunki bezpiecznego znieczulenia 256
Korzyści znieczulenia z niskim przepływem 258
Niebezpieczeństwa znieczulenia z niskim przepływem 258
Znieczulenie całkowicie dożylne 261
Farmakokinetyka wlewu ciągłego 261
Kliniczne aspekty wlewu ciągłego 264
Farmakodynamika znieczulenia całkowicie dożylnego 265
Wykonanie znieczulenia całkowicie dożylnego 267
Monitorowanie podczas znieczulenia ogólnego 268
Układ krążenia 268
Układ oddechowy 269
Monitorowanie innych parametrów 271
Ocena utraty krwi 271
5. Anestezja regionalna 275
Założenia ogólne anestezji regionalnej – Tomasz Gaszyński 275
Farmakologia środków znieczulenia miejscowego – Wojciech Gaszyński, Grążyna Poznańska 279
Budowa środków miejscowo znieczylających279
Mechanizm działania środków miejscowo znieczulających 280
Podstawy farmakologiczne 280
Profil anestetyczny środków miejscowo znieczulających 281
Farmakokinetyka środków miejscowo znieczulających281
Toksyczność środków miejscowo znieczulających 283
Zapobieganie działaniu toksycznemu anestetyków miejscowych 285
Postępowanie w przypadku wystąpienia objawów toksycznych 286
Środki znieczulenia miejscowego 286
Anatomia, topografia i zakres unerwienia – Tomasz Gaszyński 292
Splot ramienny 292
Splot lędźwiowy 293
Splot krzyżowy 294
Blokady nerwów kończyny górnej – Tomasz Gaszyński 295
Blokada między mięśniami pochyłymi (dostęp przedni – Meiera) 295
Blokady splotów nerwów kończyny dolnej – Tomasz Gaszyński 303
Blokady centralne – Wojciech Gaszyński, Anna Domagalska 310
Historia blokad centralnych 311
Anatomia kanału kręgowego 311
Wpływ blokad centralnych na organizm 312
Zalety blokad centralnych 314
Zastosowanie blokad centralnych 315
Przygotowanie pacjentów 315
Rodzaje blokad centralnych 316
Przeciwwskazania do blokad centralnych 322
Powikłania blokad centralnych 323
Monitorowanie pacjenta 325
Znieczulenie połączone podpajęczynówkowe i zewnątrzoponowe – Ewa Majzner-Zawadzka 326
Znieczulenie przykręgowe – Waldemar Machała, Wojciech Gaszyński 328
Znieczulenie doopłucnowe – Waldemar Machała, Wojciech Gaszyński 333
Odcinkowe znieczulenie dożylne – Wojciech Gaszyński, Witold Żaryski 334
6. Ryzyko związane z anestezja – Przemysław Jałowiecki, Robert Rudner 339
Metodyka oceny ryzyka 339
Stan zdrowia chorego 342
Interwencja chirurgiczna 345
Przebieg znieczulenia 346
Dane na Świecie i w Polsce 348
Pacjenci z wysokim stopniem ryzyka 352
Ryzyko powikłań związanych z chorobą wieńcową 352
Ryzyko powikłań oddechowych 353
Ryzyko znieczulenia osób w podeszłym wieku 355
Ryzyko związane ze znieczuleniem dzieci 356
Ryzyko związane ze znieczuleniem w położnictwie 356
Profilaktyka powikłań 357
Personel 358
Organizacja pracy 358
Wyposażenie w sprzęt 359
7. Zespół hipertermii złośliwej – Ewa Mayzner-Zawadzka 361
Patogeneza i patomechanizm zaburzeń w hipertermii złośliwej 362
Występowanie zespołu hipertermii złośliwej 365
Nietypowe formy zespołów zaburzeń 367
Skurcz mięśni żwaczy (trismus) 367
Inne choroby i zespoły objawów związane z hipertermia złośliwa 368
Choroby nerwówo-mięśniowe 368
Zespół neuroleptyczny hipertermii złośliwej 369
Czynniki wywołujące i usposabiające do hipertermii złośliwej 370
Czynniki farmakologiczne 370
Stres i temperatura 371
Identyfikacja predyspozycji do zespołu hipertermii złośliwej 371
Rozpoznanie zespołu hipertermii złośliwej podczas znieczulenia 373
Zapobieganie występowaniu zespołu hipertermii złośliwej 374
Leczenie zespołu hipertermii złośliwej 375
8. Sala operacyjna – Roman Szulc 377
Wprowadzenie 377
Zalecenia ogólne 377
Wyposażenie sali operacyjnej 378
Gazy medyczne 380
Reduktory 380
Stanowisko pracy anestezjologa na sali operacyjnej 382
Bezpieczeństwo pracy na sali operacyjnej 384
Jakość powietrza w pomieszczeniach bloku operacyjnego 384
Oświetlenie w pomieszczeniach bloku operacyjnego 385
Urządzenia elektryczne na bloku operacyjnym 385
Zanieczyszczenie powietrza sali operacyjnej środkami anestetycznymi 386
Promieniowanie 388
Infekcje 389
Problemy psychologiczne i organizacyjne związane z funkcjonowaniem sali operacyjnej 390
Część II. Anestezja szczegółowa 393
9. Anestezja dziecięca – Marzena Zielińska 395
Odrębności w farmakologii leków anestetycznych u dzieci 395
Absorpcja leków 396
Dystrybucja leków 397
Metabolizm i wydalanie 397
Odmienności anatomiczne i fizjologiczne okresu noworodkowego 398
Układ oddechowy 398
Układ krążenia 400
Układ wydalniczy 401
Termoregulacja 401
Układ nerwowy 402
Gospodarka wodno-elektrolitowa 402
Przygotowanie dzieci do znieczulenia ogólnego 403
Rozmowa 403
Wywiad medyczny 404
Badanie fizykalne 405
Badania laboratoryjne 406
Znieczulenie nasiękowe 407
Przedoperacyjne pozostawanie na czczo 407
Premedykacja farmakologiczna 408
Indukcja znieczulenia 410
Monitorowanie 410
Metody indukcji 411
Anestetyki wziewne w indukcji znieczulenia 414
Środki zwiotczające 418
Powikłania indukcji znieczulenia 420
Trudna intubacja 420
Laryngospazm 421
Bronchospazm 421
Znieczulenie pacjenta z pełnym żołądkiem 422
Podtrzymanie znieczulenia 422
Arodoperacyjna płynoterapia 423
Budzenie 423
Ekstubacja 424
Powikłania okresu budzenia 426
Znieczulenia regionalne 430
Odmienności anatomiczne i fizjologiczne 430
Środki znieczulenia miejscowego stosowane u dzieci 431
Blokady obwodowe 434
Blokady centralne 436
Leczenie bólu pooperacyjnego u dzieci 439
Ocena bólu 441
Zasady terapii bólu pooperacyjnego 441
Farmakologiczne metody leczenia bólu u dzieci 442
Analgezja sterowana przez pacjenta (PCA) 446
Anestezja noworodka 447
Wyposażenie sali operacyjnej 448
Środki znieczulenia ogólnego stosowane w anestezji noworodka 450
Najczęstsze przyczyny zabiegów chirurgicznych w okresie noworodkowym 452
Opieka pooperacyjna w okresie noworodkowym 453
10. Anestezja w wieku podeszłym – Michał Gaca, Hanna Billert, Natalia Kokot 457
Starzenie się populacji w Polsce 458
Patofizjologia wieku podeszłego 459
Układ krążenia 459
Reaktywność układu autonomicznego 462
Układ oddechowy 463
Metabolizm 465
Układ nerwowy 469
Układ ruchu 472
Choroby najczęściej występujące w wieku podeszłym 474
Postępowanie okołooperacyjne 478
Ocena przedoperacyjna – czynniki ryzyka 478
Przygotowanie przedoperacyjne 481
Wybór rodzaju znieczulenia 481
Przebieg znieczulenia 482
Okres pooperacyjny 485
Podsumowanie 487
11. Anestezja w chirurgii jamy brzusznej – Andrzej Nestorowicz 491
Zaburzenia oddechowe 491
Zaburzenia krążenia 492
Zaburzenia wodno-elektrolitowe 493
Zespół ciasnoty śródbrzusznej 494
Odma otrzewnowa 497
12. Anestezja w chirurgii naczyniowej – Andrzej Zawadzki 503
Znieczulenie do dużych operacji naczyniowych 503
Ocena przed znieczuleniem 503
Okołooperacyjna ochrona narządów 505
Postępowanie anestezjologiczne 508
Wybór znieczulenia 511
Znieczulenie do operacji tętnic szyjnych 512
Ocena krążenia mózgowego 513
Monitorowanie śródoperacyjne o.u.n. 514
Wybór znieczulenia 517
Znieczulenie o „minimalnej inwazyjności” 519
13. Anestezja w zabiegach kardiochirurgicznych – Rafał Drwiła, Marcin Wasowicz 521
Ocena przedoperacyjna 522
Patofizjologia najczęstszych chorób serca 525
Znieczulenie z użyciem i bez użycia krążenia pozaustrojowego 525
Zasady krążenia pozaustrojowego i jego patofizjologia 539
Okres pooperacyjny i jego najczęstsze powikłania 541
Podsumowanie 547
14. Anestezja w torakochirurgii – Tomasz Nikodemski, Maciej Żukowski 549
Przedoperacyjna ocena pacjenta w torakoanestezji 549
Wywiad – choroby współistniejące 550
Ocena wydolności układu oddechowego 551
Ocena układu krążenia 555
Ocena pozostałych narządów 556
Postępowanie śródoperacyjne podczas torakotomii 556
Monitorowanie 556
Indukcja znieczulenia 556
Dystrybucja wentylacji i perfuzji 557
Znieczulenie z zastosowaniem wentylacji jednego płuca 559
Ułożenie pacjenta 562
Blokady centralne i obwodowe w torakochirurgii 563
Zakończenie znieczulenia 567
Postępowanie pooperacyjne 568
Drenaż 568
Płynoterapia 568
Leczenie bólu 568
Rehabilitacja 569
Powikłania po operacjach torakochirurgicznych 570
Specyfika wybranych procedur torakochirurgicznych 572
Wziernikowanie oskrzeli – bronchoskopia 572
Wziernikowanie śródpiersia – mediastinoskopia 573
Zabiegi wideotorakoskopowe 574
Zabiegi torakochirurgiczne z zastosowaniem lasera 574
15. Anestezja w neurochirurgii – Zbigniew Karwacki 579
Homeostaza wewnątrzczaszkowa 579
Metabolizm 579
Mózgowy przepływ krwi 580
Wewnątrzczaszkowe warunki ciśnieniowo-objętościowe 582
Wpływ leków na czynniki warunkujące homeostazę wewnątrzczaszkową 583
Dożylne środki nasenne 583
Wziewne środki anestetyczne 585
Monitorowanie 587
Prędkość przepływu krwi w naczyniach mózgowych 589
Ciśnienie śródczaszkowe 590
Elektrofizjologiczne monitorowanie funkcji o.u.n. 591
Potencjały wywołane 591
Elektromiografia 593
Relaksacja mózgu podczas zabiegów neurochirurgicznych 593
Znieczulenie do operacji tętniaków naczyń mózgowych 597
Znieczulenie do operacji w obrębie tylnego dołu czaszki 603
Znieczulenie do operacji nadnamiotowych guzów mózgu 608
Znieczulenie do operacji przysadki przez zatokę klinowa 610
Znieczulenie w zabiegach stereotaktycznych 613
Znieczulenie do operacji kręgosłupa 614
Ból pooperacyjny 617
16. Anestezja w położnictwie i ginekologii – Grążyna Durek 621
Fizjologia kobiety ciężarnej 622
Układ oddechowy 622
Układ sercowo-naczyniowy 623
Objętość i skład krwi oraz układ krzepnięcia 624
Układ pokarmowy 624
Ośrodkowy układ nerwowy 624
Nerki 625
Łożyskowy transport leków 625
Leki stosowane w leczeniu hipotonii u kobiet ciężarnych 627
Leki wpływające na kurczliwość macicy 628
Leki stymulujące skurcze macicy 628
Leki hamujące skurcze macicy (tokolityki) 628
Leki stosowane do złagodzenia bólu i niepokoju u ciężarnych 629
Poród 630
Przebieg porodu 630
Monitorowanie płodu podczas porodu 631
Kardiotokografia 631
Wibracyjna akustyczna stymulacja zewnętrzna 632
Kardiotokografia z analiza odcinka ST płodowego elektrokardiogramu 632
Znieczulenie do porodu i zabiegów położniczych 632
Znieczulenie do porodu drogami naturalnymi 633
Techniki podawania leków w analgezji porodu 642
Znieczulenie do porodu metodą cięcia cesarskiego 644
Objawy niepożądane i powikłania analgezji regionalnej w położnictwie 649
Znieczulenie ogólne do cięcia cesarskiego 650
Znieczulenie w wybranych sytuacjach położniczych 652
Stan przedrzucawkowy, rzucawka porodowa, zespół HELLP 653
Znieczulenie do zabiegów chirurgicznych w ciąży 655
Znieczulenie w okresie karmienia piersią 657
Znieczulenie do operacji ginekologicznych 657
Znieczulenie do operacji laparoskopowych 659
Znieczulenie do zapłodnienia in vitro (IVF) 659
17. Anestezja w urologii – Ewa Mayzner-Zawadzka 663
Postępowanie anestezjologiczne w urologii 663
Chory w podeszłym wieku 664
Farmakokinetyka i farmakodynamika środków stosowanych w znieczuleniu 667
Charakterystyka i podział zabiegów w urologii 667
Zabiegi o charakterze inwazyjnym 668
Zabiegi o ograniczonej inwazyjności chirurgicznej 671
Zabiegi urologiczne nieinwazyjne 676
Podsumowanie 678
18. Anestezja w ortopedii i traumatologii – Waldemar Machała, Wojciech Gaszyński 681
Znieczulenie w ortopedii 681
Znieczulenie w traumatologii 695
19. Anestezja w okulistyce, laryngologii i chirurgii szczękowo-twarzowej – Eląbieta Sokoł-Kobielska 709
Znieczulenie w okulistyce 709
Znieczulenie w laryngologii 714
Operacje ucha 714
Urazy ucha 718
Operacje gardła 720
Operacje krtani 721
Operacje nosa 725
Urazy nosa 728
Znieczulenie w chirurgii szczękowo-twarzowej 730
Specyfika anestezji w okulistyce, laryngologii i chirurgii szczękowo-twarzowej 731
20. Anestezja w chirurgii krótkoterminowej (jednego dnia) – Dariusz Maciejewski 735
Definicja 736
Rodzaje zabiegów i znieczuleń 736
Oddziały leczenia krótkoterminowego 737
Kwalifikacja pacjenta do zabiegu 742
Schemat postępowania leczniczego 744
Szybka ścieżka opieki pooperacyjnej 745
Dokumentacja medyczna 747
Zakres operacji 748
Wskazania 748
Przeciwwskazania 750
Niezbędne badania analityczne 751
Wybór sposobu i Środków znieczulenia 752
Przygotowanie do znieczulenia 754
Środki premedykacji i indukcji znieczulenia 754
Sposoby podtrzymania znieczulenia 755
Leki zwiotczające 757
Znieczulenie regionalne 757
Analgezja okołooperacyjna 759
Nudności i wymioty okołooperacyjne 761
Techniki zapewnienia drożności dróg oddechowych 762
Monitorowanie i protokół znieczulenia 763
Kryteria zakończenia pobytu w placówce chirurgii krótkoterminowej 763
Powikłania 765
Perspektywy rozwoju lecznictwa krótkoterminowego 767
Lekarskie stowarzyszenia lecznictwa krótkoterminowego 769
Podsumowanie 770
21. Mechanizmy powstawania bólu i jego leczenie – Jerzy Wordliczek, Jan Dobrogowski 773
Patomechanizm bólu ostrego 773
Patofizjologia bólu receptorowego 776
Endogenny układ antynocyceptywny 787
Patomechanizm bólu przewlekłego 792
Ból receptorowy 793
Ból neuropatyczny 793
Fibromialgia 800
Kliniczna ocena chorego z bólem 802
Taksonomia bólu 802
Skale oceny bólu 803
Kliniczna ocena chorego z bólem pooperacyjnym 805
Zespół ds. uEmierzania bólu ostrego 806
Kliniczna ocena chorego z bólem przewlekłym 808
Uśmierzanie bólu pooperacyjnego 811
Patomechanizm bólu pooperacyjnego 812
Łagodzenie bólu pooperacyjnego 813
Analgezja z wyprzedzeniem 826
Analgezja zbilansowana (multimodalna) 828
Przezskórna elektrostymulacja nerwów 828
Ból pourazowy 830
Okres bezpośredni 831
Okres zdrowienia 833
Okres rehabilitacji 835
Pourazowy bólu neuropatyczny 835
Ból w chorobie nowotworowej 836
Rodzaje bólu u chorego na nowotwór 836
Patogeneza bólów nowotworowych 837
Leczenie bólu u chorego na nowotwór 838
Opiaty, opioidy, narkotyczne leki przeciwbólowe 840
Trudne problemy bólowe u chorych na nowotwór 844
Skorowidz XXV
TOM 2
Część III. Intensywna terapia 847
22. Organizacja i podstawy funkcjonowania oddziałów intensywnej terapii – Andrzej Kübler 849
Idea organizacji oddziałów intensywnej terapii (OIT) 849
Klasyfikacja oddziałów intensywnej terapii 850
Organizacja oddziałów intensywnej terapii 852
Struktura i wyposażenie oddziałów intensywnej terapii 855
23. Ekonomika, strategia leczenia, problemy etyczne w intensywnej terapii – Andrzej Kübler 859
Ekonomika oddziałów intensywnej terapii 859
Elementy kosztów OIT i metody ich refundacji 859
Zasady kontraktowania świadczeń w zakresie intensywnej terapii 860
Analizy opłacalności i skuteczności leczenia 862
Strategia leczenia na oddziałach intensywnej terapii 862
Problemy etyczne na oddziałach intensywnej terapii 865
Dostępność usług z zakresu intensywnej terapii 865
Śmierć mózgowa i pobieranie narządów do przeszczepów 866
Ograniczenie leczenia na oddziałach intensywnej terapii 868
Opieka nad chorym umierającym 869
24. Ostra niewydolność oddechowa – Zdzisław Kruszyński 873
Patofizjologia zaburzeń wymiany gazowej w płucach 874
Hipowentylacja 874
Zaburzenia stosunku wentylacji do perfuzji (VA/QC) 874
Przeciek krwi nieutlenowanej w płucach ((QS/QT) 876
Zaburzenia dyfuzji gazów 877
Mechanika oddychania 877
Kryteria rozpoznawcze ostrej niewydolności oddechowej 879
Leczenie zachowawcze ostrej niewydolności oddechowej 880
Sztuczna droga oddechowa 881
Intubacja dotchawicza 881
Tracheotomia 882
Minitracheotomia 883
Opieka nad sztuczną drogą oddechową 883
Toksyczny wpływ tlenu na płuca 884
Mechanizmy obronne i adaptacyjne 885
Morfologiczne konsekwencje hiperoksji 886
Tlenoterapia w ostrej niewydolności oddechowej 886
Wentylacja mechaniczna 887
Wpływ wentylacji mechanicznej na układ krążenia 889
Zespół ostrych zaburzeń oddychania (ARDS) 889
Definicja ALI i ARDS 890
Uszkodzenie bariery pęcherzykowo-włośniczkowej 890
Zakażenie, uogólniona reakcja zapalna i ARDS 893
Wentylacja mechaniczna w leczeniu ARDS 894
Respiratorowe uszkodzenie płuc 895
Strategie ochrony płuc przed uszkodzeniem respiratorowym 896
Współczesne algorytmy wentylacji mechanicznej 898
Farmakoterapia ARDS 899
Zespół nadciśnienia brzusznego (ACS) 902
Następstwa podwyższenia ciśnienia śródbrzusznego 903
Kliniczne aspekty ACS 903
Ciężka astma oskrzelowa 904
Etiopatogeneza astmy 904
Rozpoznanie 906
Leczenie ciężkiego napadu astmy 907
Wentylacja mechaniczna 912
Niekonwencjonalne sposoby leczenia ciężkiej astmy 913
Zator tętnicy płucnej 915
Rozpoznanie zatoru skrzepliną 915
Leczenie tromboembolii płucnej 916
Ostry obrzęk płuc 918
Patofizjologia obrzęku płuc 918
Kardiogenny obrzęk płuc 919
Rozpoznanie 920
Wybrane przyczyny kardiogennego obrzęku płuc 922
Niekardiogenne postaci hydrostatycznego obrzęku płuc 924
25. Wentylacja płuc 929
Techniki wentylacji mechanicznej – Dariusz Maciejewski 929
Cykl wentylacyjny 929
Współczesny respirator 936
Tryby wentylacji mechanicznej 938
Wentylacja z dużą częstością oddechu 952
Wentylacja nieinwazyjna 953
Podsumowanie 955
Budowa i funkcjonowanie respiratorów – Tomasz Łazowski 958
Zasady budowy i funkcjonowania respiratorów 960
Kontrowersje w nazewnictwie trybów wentylacji 965
Nowe spojrzenie na wentylację mechaniczną 966
Wybór nastawień respiratora i wybrane opcje wentylacji 966
26. Ostra niewydolność krążenia – Elżbieta Sokół-Kobielska 969
Niewydolność lewokomorowa 971
Niewydolność prawokomorowa 973
Zator tętnicy płucnej 975
Zator tłuszczowy 978
Zator powietrzny 979
Zator dwutlenkowęglowy 981
Rozwarstwienie aorty (tętniak rozwarstwiający tętnicy głównej) 981
Tamponada osierdzia 982
Stłuczenie serca 983
27. Ostre zaburzenia mózgowe w intensywnej terapii – Anna Fijałkowska 987
Diagnostyka ostrych zaburzeń mózgowych 988
Symptomatologia ostrych zaburzeń mózgowych i ich leczenie 993
Urazy czaszkowo-mózgowe 1001
Ostre choroby naczyniowe mózgu 1004
Krwotok podpajęczynówkowy 1009
Encefalopatie mózgowe 1011
28. Monitorowanie funkcji układu krążenia i oddechowego – Ewa Kuncewicz-Czech, Piotr Knapik 1013
Układ krążenia 1013
Elektrokardiogram 1013
Ciśnienie tętnicze krwi 1015
Ośrodkowe ciśnienie żylne 1018
Rozszerzone monitorowanie hemodynamiczne z pomiarem pojemności minutowej serca 1021
Układ oddechowy 1030
Monitorowanie stężenia tlenu 1030
Monitorowanie gazów wydechowych 1030
Pulsoksymetria 1031
Gazometria krwi tętniczej 1031
29. Równowaga kwasowo-zasadowa – Ewa Karpel 1035
Fizjologia równowagi kwasowo-zasadowej 1036
Źródła jonów wodorowych 1037
Układy buforowe organizmu 1037
Rola płuc w gospodarce kwasowo-zasadowej 1039
Rola nerek w gospodarce kwasowo-zasadowej 1040
Udział innych narządów w regulacji gospodarki kwasowo-zasadowej 1040
Powiązanie gospodarki kwasowo-zasadowej z wodno-elektrolitową 1041
Ocena stanu równowagi kwasowo-zasadowej 1043
Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej 1046
Oddechowe zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej 1048
Metaboliczne (nieoddechowe) zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej 1049
Diagnostyka różnicowa zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej 1053
Leczenie zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej 1054
Leki alkalizujące i zakwaszające 1055
Leczenie kwasicy oddechowej 1056
Leczenie zasadowicy oddechowej 1057
Leczenie kwasicy metabolicznej (nieoddechowej) 1058
Leczenie zasadowicy metabolicznej 1059
Płynoterapia w zaburzeniach gospodarki kwasowo-zasadowej 1060
30. Zaburzenia hemostazy w anestezjologii i intensywnej terapii – Małgorzata Złotorowicz, Jacek Jastrzębski 1063
Mechanizmy hemostazy 1063
Fizjologia procesu krzepnięcia krwi 1063
Fizjologia procesu fibrynolizy 1068
Zaburzenia w układzie krzepnięcia i fibrynolizy 1070
Skazy wrodzone 1070
Nabyte skazy krwotoczne 1072
Stan nadkrzepliwości (trombofilia) 1084
Wpływ operacji na układ krzepnięcia 1085
Wpływ płynoterapii na układ krzepnięcia krwi 1086
Wpływ anestezji regionalnej – blokady centralnej na układ krzepnięcia 1087
Wpływ hipotermii na układ krzepnięcia 1088
Ocena kliniczna chorego 1089
Laboratoryjna ocena układu krzepnięcia 1089
31. Sepsa, wstrząs septyczny – Andrzej Kübler 1095
Patofizjologia 1095
Terminologia i klasyfikacja 1097
Diagnostyka 1098
Definicje dysfunkcji narządowych 1099
Epidemiologia 1100
Leczenie 1101
Stabilizacja wstępna 1102
Rozpoznanie zakażenia 1102
Leczenie antybiotykami 1102
Leczenie dysfunkcji krążeniowej 1103
Leczenie dysfunkcji oddechowej 1103
Leczenie dysfunkcji nerek 1104
Rekombinowane ludzkie aktywowane białko C 1104
Inne metody postępowania leczniczego 1104
32. Wstrząs i anafilaksja – Ewa Karpel 1107
Definicja wstrząsu 1107
Klasyfikacja wstrząsu 1109
Wstrząs oligowolemiczny 1111
Wstrząs kardiogenny 1112
Wstrząs obstrukcyjny 1113
Wstrząs dystrybucyjny 1113
Patogeneza i patofizjologia wstrząsu 1118
Podstawy hemodynamiczne wstrząsu 1118
Funkcja naczyń włosowatych we wstrząsie 1120
Mechanizm uszkodzenia komórek we wstrząsie 1121
Dostawa tlenu do tkanek we wstrząsie 1124
Mechanizmy kompensacyjne we wstrząsie 1124
Zmiany funkcji narządów we wstrząsie 1126
Diagnostyka wstrząsu 1128
Objawy kliniczne 1129
Wyniki badań laboratoryjnych 1130
Badania obrazowe 1131
Inwazyjne monitorowanie hemodynamiczne 1131
Inne metody diagnostyczne 1132
Leczenie wstrząsu 1132
Wstępne postępowanie resuscytacyjne 1133
Płynoterapia 1134
Leki inotropowe i wazoaktywne 1135
Wspomagające leczenie wstrząsu 1139
33. Uraz. Mnogie obrażenia ciała – Cezary Pakulski 1143
Epidemiologia urazów 1143
„Łańcuch przeżycia” w obrażeniach ciała 1145
Zdarzenia z dużą liczbą poszkodowanych 1149
Postępowanie w ciężkich urazach czaszkowo-mózgowych 1151
Urazy jamy brzusznej – diagnostyka i leczenie 1159
Zespół zmiażdżeniowy – diagnostyka i leczenie 1166
Uraz szyjnego odcinka kręgosłupa – diagnostyka i leczenie 1167
Znieczulenie chorego z ciężkimi obrażeniami ciała 1170
Załączniki 1172
34. Ostra niewydolność nerek – Tomasz Łazowski 1181
Ostra niewydolność nerek u chorych leczonych na OIT 1182
Ocena stanu pacjenta 1188
Układ krążenia 1188
Układ oddechowy 1189
Układ nerwowy 1189
Układ pokarmowy 1190
Układ krwiotwórczy 1190
Układ dokrewny 1191
Równowaga kwasowo-zasadowa i gospodarka wodno-elektrolitowa 1192
Szczególna wrażliwość na infekcje 1193
Wpływ niewydolności nerek na farmakokinetykę i metabolizm leków 1194
Środki stosowane w indukcji znieczulenia 1194
Opioidy 1195
Środki zwiotczające mięśnie 1196
Inhibitory esterazy cholinowej 1197
Anestetyki wziewne 1198
Analgetyki miejscowe 1198
Stosowanie dopaminy w ostrej niewydolności nerek 1199
35. Ostre stany w położnictwie – Zdzisław Kruszyński 1201
Nadciśnienie indukowane ciążą 1201
Kryzys nadciśnieniowy 1202
Rzucawka i obrzęk mózgu 1203
Zaburzenia czynności nerek 1204
Zaburzenia krzepnięcia 1204
Obrzęk płuc 1204
Znieczulenie do cięcia cesarskiego 1204
Zespół HELLP 1206
Rozpoznanie 1207
Leczenie 1207
Powikłania 1208
Krwotok położniczy 1208
Leczenie 1209
Postępowanie chirurgiczne 1211
Znieczulenie w krwotoku położniczym 1211
Zatorowość płucna 1211
Zator skrzepliną 1212
Zator płynem owodniowym 1212
Zator powietrzny 1215
Ciąża powikłana chorobą serca 1217
Wady serca nabyte 1217
Wady serca wrodzone 1219
Nadciśnienie płucne 1220
Kardiomiopatia 1221
Ciężarna z przeszczepionym sercem 1222
Kardiogenny obrzęk płuc 1222
Ciężarna z wszczepioną mechaniczną zastawką serca 1223
Poród u ciężarnej z chorobą serca 1223
Cięcie cesarskie u ciężarnej z chorobą serca 1224
Resuscytacja krążeniowo-oddechowa u ciężarnej 1225
Ogólne zasady postępowania 1225
Cięcie cesarskie u ciężarnej z zatrzymaniem krążenia 1226
Śmierć mózgu u ciężarnej 1227
36. Ostre stany w endokrynologii – Maria Wujtewicz 1229
Cukrzyca 1229
Choroby tarczycy 1233
Choroby nadnerczy 1235
Choroby gruczołów przytarczycznych 1236
Choroby przysadki mózgowej 1238
37. Ostre zaburzenia w gastroenterologii – Zbigniew Rybicki 1241
Uwagi ogólne dotyczące rejonu trzewnego 1241
Urazy jamy brzusznej 1242
Zaburzenia motoryki żołądka i jelit 1243
Krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego 1244
Krwawienie z żylaków przełyku 1244
Krwawienie z żołądka i dwunastnicy 1246
Ostre zapalenie trzustki 1251
Ostra niewydolność wątroby 1257
Diagnostyka schorzeń wątroby 1258
Wirusowe zapalenie wątroby 1261
Pozawątrobowe zespoły kliniczne w zakażeniach wirusami hepatotropowymi 1262
Zespoły związane z zakażeniem HCV 1263
Zespół wątrobowo-nerkowy 1263
Toksyczne uszkodzenie wątroby 1264
Inne rzadko występujące schorzenia z niewydolnością wątroby 1265
Anestezja ogólna – problemy związane z uszkodzeniem wątroby 1266
Powikłania związane z niewydolnością wątroby 1268
Encefalopatia 1268
Inne zaburzenia towarzyszące niewydolności wątroby 1269
Przeszczepy wątroby 1270
38. Leczenie żywieniowe – Teresa Korta 1273
Trawienie i wchłanianie 1273
Zasoby organizmu 1274
Niedożywienie i wyniszczenie 1275
Historia naturalna głodzenia i kliniczne skutki niedożywienia i wyniszczenia 1276
Ocena stanu odżywienia 1276
Wskaźnik masy ciała 1277
Subiektywna globalna ocena stanu odżywienia 1277
NRS 2002 1280
Co to jest leczenie żywieniowe 1281
Wskazania do leczenia żywieniowego 1281
Zapotrzebowanie na substraty odżywcze 1283
Żywienie dojelitowe 1293
Wybór diety 1293
Dostęp jelitowy 1295
Powikłania żywienia dojelitowego 1296
Żywienie pozajelitowe 1297
Metody żywienia pozajelitowego 1298
Dostęp naczyniowy 1299
Konstruowanie programu żywienia pozajelitowego 1302
Preparaty stosowane w żywieniu pozajelitowym 1304
Powikłania żywienia pozajelitowego i zapobieganie im 1306
Monitorowanie pacjenta żywionego pozajelitowo 1307
Podsumowanie 1308
39. Leczenie płynami – Teresa Korta 1311
Woda organizmu 1311
Pochodzenie wody ustrojowej 1314
Straty wody 1314
Regulacja neurohormonalna równowagi wodno-elektrolitowej 1315
Zapotrzebowanie na wodę 1315
Ocena stanu nawodnienia 1316
Elektrolity 1317
Sod 1317
Potas 1319
Wapń 1320
Magnez 1321
Fosforany 1321
Wpływ urazu operacyjnego na gospodarkę wodno-elektrolitową 1322
Stosowanie płynów w leczeniu 1323
Podawanie płynów podczas operacji 1325
Podawanie płynów po operacji 1327
Podsumowanie 1327
40. Zakażenia i antybiotykoterapia na oddziale intensywnej terapii – Zbigniew Rybicki 1329
Mechanizmy oporności bakterii na antybiotyki 1332
Mechanizmy oporności nabytej 1333
Inne mechanizmy oporności 1334
Kliniczne implikacje leczenia antybiotykami ciężkich zakażeń bakteryjnych i grzybiczych 1336
Ogólne zasady właściwego doboru antybiotyków 1341
Zakażenia związane z kaniulacją dużych naczyń żylnych 1343
Zakażenia w obrębie jamy brzusznej 1344
Zakażenia wywodzące się z jamy brzusznej 1344
Zakażenia układu moczowego 1347
Szpitalne zapalenie płuc 1348
Czynniki wpływające na zmniejszenie możliwości rozwoju HAP i VAP 1349
Diagnostyka 1350
Leczenie 1352
41. Intensywna terapia pediatryczna – Marcin Rawicz 1357
Schorzenia układu oddechowego 1358
Wady wrodzone 1358
Zaburzenia adaptacji układu oddechowego do życia pozałonowego 1369
Nowotwory górnych dróg oddechowych 1386
Infekcje dróg oddechowych 1387
Okołoporodowe uszkodzenie o.u.n. 1397
Wstrząs okresu dziecięcego 1402
Mechanizmy wstrząsu okresu niemowlęcego 1403
Objawy wstrząsu u dzieci 1406
Sepsa i wstrząs septyczny okresu dziecięcego 1410
Kryteria niewydolności narządowej 1412
Patogeneza i obraz kliniczny 1413
Leczenie 1418
Zasady leczenia niewydolności oddechowej i prowadzenia wentylacji mechanicznej u dzieci 1426
Ciągłe ciśnienie dodatnie w drogach oddechowych 1426
Wentylacja mechaniczna 1427
Powikłania wentylacji mechanicznej 1432
Tracheotomia 1434
Skutki uboczne wentylacji mechanicznej 1434
Sedacja w intensywnej terapii dziecięcej 1439
Skale oceny sedacji i bólu stosowane u dzieci 1439
Leki stosowane w sedacji 1443
Odzwyczajanie od sedacji 1449
42. Śmierć mózgu – zmiany w procedurach diagnostycznych – Romuald Bohatyrewicz, Maciej Żukowski 1453
Rozpoznawanie śmierci mózgowej 1453
Ewolucja koncepcji rozpoznawania śmierci 1453
Mechanizm śmierci mózgu 1454
Procedura rozpoznawania śmierci mózgu 1455
Nowelizacja ustawy transplantacyjnej 1456
Zmiany w wytycznych dotyczących rozpoznawania śmierci mózgu 1456
Podsumowanie procedury rozpoznawania śmierci mózgu 1460
Aneks 1462
Skorowidz 1467
