Blaski i cienie pracy mózgu
Spojrzenie na dzieła Dantego, Balzaka, Zoli, Manna i wielkich poetów Orientu, a także na rzeźby Michała Anioła i obrazy Cezanne'a oraz muzykę Wagnera z perspektywy nauk o mózgu. Fascynująca lektura z dziedziny neuroestetyki, nauki, której twórcą jest autor tej książki – Semir Zeki, światowej sławy neurofizjolog i wybitny badacz układu wzrokowego.
Opisując neurobiologiczne podstawy percepcji estetycznej, rozszerza swoje dotychczasowe rozważania ze sztuk plastycznych na muzykę, literaturę i filozofię. Jak pisze we wstępie: "Sztukę, miłość i piękno uważa się powszechnie za pojęcia abstrakcyjne, choć coraz więcej przemawia za tym, że nasze przeżycia w tych obszarach są bezpośrednio skorelowane z aktywnością wyspecjalizowanych części mózgu. [...] Czy możliwe, że zasadniczo takie samo podejście, czyli tworzenie pojęć, stosowane jest zarówno w prostej percepcji, jak i w matematyce, sztuce, muzyce i literaturze? Świadectwa pochodzące z powyższych dziedzin potwierdzają tę hipotezę. Istnieje zatem, co postaram się wykazać, ścisły związek między zwykłą percepcją z jednej strony a sztuką, pięknem, miłością i twórczością z drugiej".
Mózg ludzki to ewolucyjny triumf inżynierii neuronalnej. Nasza umiejętność zdobywania wiedzy o rzeczywistości, uogólniania doświadczeń i tworzenia w drodze abstrakcji syntetycznych pojęć nie ma w świecie przyrody sobie równych. Jest to kolejna publikacja pogłębiająca zrozumienie natury ludzkiej i zbliżająca nauki przyrodnicze do nauk humanistycznych.
Podstawowe założenie neuroestetyki brzmi: sztuki plastyczne muszą być na każdym etapie (planowania, tworzenia i oglądania) zgodne z prawami percepcji wzrokowej. Artystów można zatem porównać do badaczy mózgu, różniących się od nich jedynie tym, że w swoich poszukiwaniach posługują się odmiennym rodzajem metod.
Zapuszczając się na teren sztuki w poszukiwaniu wiedzy o mózgu, muszę ograniczyć się do przeanalizowania kilku przykładów. Wybrałem dzieła, które przetrwały próbę czasu. O samym akordzie tristanowskim napisano ponad tysiąc artykułów i książek. Dantologia rozwija się od stuleci, a podziw dla autora Boskiej Komedii stale wzrasta. Opowieści o Madżnunie i Lejli oraz Krysznie i Radsze nadal inspirują i poruszają miliony ludzi Wschodu. Dlaczego tak się dzieje? Na pewnym poziomie odpowiedź jest prosta: poezja Dantego jest piękna, tak jak piękna jest miłość Radhy i Kryszny, muzyka Wagnera i rzeźby Michała Anioła.
Dlaczego niektóre utwory zyskują trwałe miejsce w kulturze? Uważam, że artyści rzutują na swoje dzieła – powieści, symfonie czy obrazy – pewne style myślenia i odczuwania, które są wspólne wielu ludziom, ponieważ nasze mózgi, na swym podstawowym poziomie, działają według bardzo podobnych wzorów.
Ze Wstępu
Pozycja szczególnie cenna dla studentów psychologii, filozofii i neurobiologii, zwłaszcza specjalizujących się w dziedzinie kognitywistyki, oraz różnych kierunków humanistycznych, takich jak muzykologia i teoria literatury, a także uczelni artystycznych.
A look at the works of Dante, Balzac, Zola, Mann and the great poets of the Orient, as well as Michelangelo’s sculptures, Cezanne’s paintings, and Wagner’s music from a
brain science perspective. The fascinating publication in the field of neuroesthetics. Describing the neurobiological foundations of aesthetic perception, the author extends the considerations from fine arts to music, literature and philosophy.
Spis ilustracji 9
Do czytelnika 11
Podziękowania 13
Wstęp 15
Część I. Mózg i abstrahowanie
1. Abstrahowanie 23
2. Mózg i jego pojęcia 35
3. Dziedziczne pojęcia mózgowe 39
4. Rozproszony układ zdobywania wiedzy 48
5. Nabyte syntetyczne pojęcia mózgowe 55
6. Syntetyczne pojęcia mózgowe a idee platońskie 59
7. Twórczość i źródła doskonałości w mózgu 63
Część II. Pojęcia mózgowe i wieloznaczność
8. Wieloznaczność w mózgu i w sztuce 73
9. Miejsca przetwarzania i percepcji w mózgu 76
10. Od wiedzy jednoznacznej do wieloznacznej 84
11. Wyższe poziomy wieloznaczności 98
Część III. Nieosiągalne pojęcia mózgowe
Wstęp 111
12. Michał Anioł i non finito 112
13. Paul Cézanne i niedokończenie 122
14. Niedokończone dzieło sztuki w literaturze 131
Część IV. Mózgowe pojęcia miłości
Opowieść Arthura Rimbauda 143
15. Mózgowe pojęcia miłości 144
16. Neuronalne korelaty miłości 149
17. Mózgowe pojęcia jedności i unicestwienia w miłości 163
18. Sacrum i profanum 171
19. Metamorfoza mózgowego pojęcia miłości u Dantego 184
20. Wagner i Tristan i Izolda 196
21. Tomasz Mann i Śmierć w Wenecji 207
22. Neurobiologiczna analiza Kultury jako źródła cierpień Freuda 218
Indeks nazwisk 229
Indeks rzeczowy 232
Przeczytaj fragment
(pdf)
Wstęp
Brak informacji
(pdf)
Podziękowania
Brak informacji
(pdf)
Do Czytelnika
Brak informacji
Zobacz więcej
Zobacz mniej
