Człowiek jako znak
Książka zawiera artykuły autorstwa badaczy z różnych polskich ośrodków naukowych i zagranicznych, poświęcone refleksji nad
człowiekiem w różnych wymiarach i zakresach. Przedmiotem uwagi jest istota ludzka postrzegana jako
znak w różnych sferach: w
myśli i
języku, w świecie, w sferze
sacrum, w społeczeństwie, literaturze i sztuce. Książka ukazuje wielonurtowość współczesnej humanistyki i uwzględnia obszary pograniczne, np. na styku z naukami przyrodniczymi.
*********
Man as a
Sign. A Jubilee Volume to Celebrate the 70th Anniversary of Professor Zbigniew Kloch
The book contains articles written by scholars from various Polish and foreign scientific institutions, which reflect on man in different aspects and domains. The subject matter is the human being perceived as a sign in various spheres:
thought and
language, the world, the sacrum sphere, society, literature and art. The book shows the multiplicity of contemporary humanities and addresses liminal territories, e.g. at the interface with natural sciences.
*********
Dr hab. Ewa Rudnicka (ORCID 0000-0001-5928-3162) – adiunkt na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego, wcześniej adiunkt w Instytucie Języka Polskiego UW (2003–2009), absolwentka Kolegium Międzydziedzinowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych i Społecznych UW. Doktorat z wyróżnieniem Znaczenie metaforyczne w polskiej tradycji słownikarskiej. Studium leksykologiczno-leksykograficzne opublikowało Wydawnictwo „Semper” w 2004 roku. Autorka słowników języka polskiego i licznych artykułów naukowych na temat polszczyzny postrzeganej z różnych perspektyw. Rzeczoznawca MEN-u w zakresie podręczników szkolnych, członek Komitetu Głównego Olimpiady Literatury i Języka Polskiego, członek Komitetu Głównego Olimpiady Literatury i Języka Polskiego dla Szkół Podstawowych, członek Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, Rady Nadzorczej Fundacji Języka Polskiego, Rady Naukowej „Studia Calisiensia”, kierownik programowy sesji bibliotekoznawczych w ramach Międzynarodowej Szkoły Humanistycznej (2006–2010), stały członek komitetu organizacyjnego cyklicznej konferencji „Glosa do Leksykografii” (od 2009). Popularyzatorka wiedzy o języku, częsty gość licznych audycji radiowych Polskiego Radia, pracownik Poradni Językowej Uniwersytetu Warszawskiego (od 2003), autor działu „Objaśnienia wyrazów i zwrotów” w „Poradniku Językowym” (2009–2013).
Dr Halszka Witkowska (ORCID 0000-0001-7950-5877) – absolwentka studiów drugiego stopnia na kierunku kulturoznawstwo Uniwersytetu Warszawskiego, pomysłodawczyni i koordynatorka kampanii społecznej „Życie warte jest rozmowy”. Dysertację doktorską "Samobójstwo w kulturze dzisiejszej. Listy samobójców jako gatunek wypowiedzi i fakt kulturowy" obroniła na Wydziale „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego. Od 2016 roku na tym samym wydziale prowadzi zajęcia dotyczące suicydologii. Członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego, przewodnicząca sekcji ds. Kultury PTS, redaktor naczelna Biuletynu PTS, prezes oraz współtwórczyni naukowego koła suicydologicznego „SKoN” powstałego na Wydziale „Artes Liberales”. Od 2018 roku certfikowany suicydolog oraz członek Zespołu roboczego ds. prewencji samobójstw i depresji przy Radzie ds. Zdrowia Publicznego w Ministerstwie Zdrowia. Należy do grupy pracującej nad międzynarodowym grantem "E-Life Long Learning in Prevention of Suicide in Europe" w programie ERASMUS+. Autorka wielu publikacji naukowych z zakresu suicydologii, a także licznych wystąpień na konferencjach oraz w mediach.
---------
PhD Hanna Paulouskaya (ORCID 0000-0002-8349-029X) – is a researcher in Neo-Latin and reception studies at the Faculty of “Artes Liberales”, University of Warsaw, and is the author of "Grodzieńskie kroniki klasztorne. Formy gatunkowe i aspekty komunikacyjne" [Hrodna Monastery Chronicles: Genre Forms and Aspects of Communication; Wydawnictwo DiG and Wydział “Artes Liberales” UW, 2016]. Within the "Our Mythical Childhood" project she
specializes in the reception of Classical Antiquity in juvenile culture in the Soviet Union, with particular emphasis on animation and cinema for children, and in this context is at present working on a study titled Comrade Prometheus and Co.: "Classical Mythology in Soviet Animations for Children and Young Adults".
Wprowadzenie. Przechodzień 11
Tabula gratulatoria 15
Człowiek jako znak… w myśli, języku i sferze sacrum
Człowiek – Boże igrzysko, Robert A. Sucharski 19
Człowiek z definicji – obserwacje na temat pojęcia
człowieka jako kategorii porządkującej w definiowaniu
słownikowym, Ewa Rudnicka 28
Człowiek jako obraz, znak i siła, Szymon Wróbel 52
„Rzeczy niezbędne dla żywej typografi i”. O
semiotycznym wymiarze Orbis sensualium pictus Jana
Amosa Komeńskiego, Łukasz Wróbel 68
„Де ревья были высотой с кипарис, а их листва
непрерывно опадала”, Nina Vladimirovna Braginskaya 87
Wgłębienie się w znak. O roli tradycji i kanonu w
kulturze bizantyńskiej, Michał Janocha 98
O znaku niekonwencjonalnym w kulturze
staroprawosławnej, Elżbieta Janus 114
Kod personalny w obrzędzie dorocznym jako tekście
kultury. Przykład Bożego Ciała w Spycimierzu,
Katarzyna Smyk 125
O zamęcie symbolicznym, czyli historia walki o krzyż.
Między sacrum a profanum, Iwona Jakubowska-Branicka
145
Człowiek jako znak… w przestrzeni naturalnej, społecznej i kulturowej
Jak Homo sapiens spadł ze scala naturae, Agnieszka
Kloch 175
Nauka w czasach pandemii, Ewa Bartnik 180
Blizna jako znak. O ucieleśnionym archiwum ataków
atomowych, Aleksandra Brylska 186
Prawda dyskursu średniowiecznej kroniki, Maciej
Abramowicz 197
Homo Signorum – znakowość ludzkiego ciała a tworzenie
modelu świata w Anglii przełomu XVI i XVII wieku,
Barbara Bienias 209
Maurycego Dzieduszyckiego „Dziennik z podróży do
Włoch”, 2 marca – 4 maja 1876 r., Elżbieta Olechowska
235
Człowiek jako znak nieprzezroczysty. Konteksty
biograficzne, Grażyna Borkowska 277
Wschód to Wschód i Zachód to Zachód, i nigdy się nie
spotkają? Studenci ze wschodnich cywilizacji na
Uniwersytecie Warszawskim, Zoja Morochojewa, Matylda
Urjasz-Raczko, Anna Wróbel 293
Małe ojczyzny, wielka ojczyzna i emocje – czyli o
istotności ich powiązań w obecnej Polsce, Joanna
Kurczewska 310
Inteligent jako znak w przestrzeni polskiej, Jan
Kieniewicz 328
Człowiek jako znak… w literaturze i innych sztukach
Rosyjscy czytelnicy Konrada Wallenroda, Maria Prussak 335
Józef Jowialski jako alegoria, Jerzy Axer 345
Bez biografii. Wokół Tataraku Jarosława
Iwaszkiewicza, Agata Zalewska 354
Ciało Grochowiaka. Turpizm czy zmartwychwstanie?,
Halszka Witkowska 368
Dręcząca nieoczywistość znaku (na podstawie
opowiadania Vladimira Nabokova Znaki i symbole),
Teresa Dobrzyńska 388
Uciekł człek. Sprzedam Anioły, Piotr Mitzner 409
Bohaterowie swoich czasów. Przemiany bohaterów
antycznych w animacjach radzieckich lat 70. i 80.,
Hanna Paulouskaya 414
„38 litrów wody, czyli trzy czwarte twojego ciała…”.
Uwagi o człowieku na przykładzie filmu Lecha
Majewskiego The Garden of Earthly Delights (Ogród
rozkoszy ziemskich), Marek Kaźmierczak 430
Tworzywo i znaczenie – rola fotografii w filmie
Raula de la Fuente i Damiana Nenowa Jeszcze dzień
życia, Izab ela Tomczyk-Jarzyna 453
O semiotyce kultury cyfrowej na przykładzie dyskursu
sztuki, Ewa Szczęsna 469
Reminiscencje
Maciej Abramowicz 487
Barbara Bienias 488
Aleksandra Brylska 488
Teresa Dobrzyńska 490
Katarzyna Marciniak 492
Alina Nowicka-Jeżowa 493
Bogusława Rokoszewska 494
Ewa Rudnicka 495
Izabela Tomczyk-Jarzyna 495
Zbigniew Kloch obiektywnie 497
