Geopolityczne przemiany białoruskiej przestrzeni cywilizacyjnej
Białoruś znajduje się w przestrzeni konfliktowego nakładania się przeciwstawnych interesów dominujących podmiotów geopolitycznych, a dominująca pozycja Rosji w regionie ogranicza możliwości otwartej współpracy z Unią Europejską. Białoruskie dziedzictwo kulturowe w przeważającym okresie czasowym wiąże ją z dziedzictwem cywilizacji zachodniej, adaptowanej głównie w ramach kolejnych unii, a w końcu i wspólnej państwowości z państwem polskim.
Autor łączy w swoich badaniach problemy cywilizacji i geopolityki. Skupia się przy tym na problemach Europy Wschodniej. Celem publikacji jest przedstawienie przynależności cywilizacyjnej Białorusi w ujęciu dziejowym. Wskazuje się na znaczenie wielowiekowego procesu okcydentalizacji kultury białoruskiej, a także na cywilizacyjne konsekwencje rosyjskiej dominacji nad przestrzenią białoruską, jaka nastąpiła w wyniku rozbiorów Rzeczypospolitej Obojga Narodów, sowietyzacji tego kraju i jaka towarzyszy kształtowaniu niepodległego państwa. Praca zorientowana jest na rozpoznanie i identyfikację uwarunkowań geopolitycznych determinujących kształtowanie dziedzictwa białoruskiej przestrzeni cywilizacyjnej oraz dokonanie analizy dotychczasowej ewolucji przestrzennej badanego podmiotu pod kątem potencjału reorientacji geopolitycznej. Autor spogląda także w przyszłość, rozważając stojące przed Białorusią wybory cywilizacyjne. Dokonuje analizy geopolityki białoruskiej przestrzeni pod kątem potencjalnych zmian mogących mieć wpływ na zmianę obecnej struktury systemu międzynarodowego w tym regionie świata. Problemem badawczym jest określenie roli, jaką odgrywa dziedzictwo cywilizacyjne ziem białoruskich w procesie interpretacji i predykcji ich geopolitycznej ewolucji przestrzennej. Traktowana w przyjętym procesie badawczym przestrzeń cywilizacyjna wpisuje się w trójwymiarowy obszar wyznaczany przez czas jako proces dziejowy, zasięg terytorialny jako miernik obszarowy oraz wartości i doświadczenia kulturowe jako czynnik cywilizacyjny. Skumulowany rejestr doświadczeń cywilizacyjnych ze względów heurystycznych, eksplanacyjnych i predyktywnych poddany jest krytycznej analizie geopolitycznej.
W pracy podnosi się szereg istotnych zagadnień kształtujących tożsamość oraz geopolityczną orientację białoruskiej przestrzeni cywilizacyjnej, w tym m.in.:
• oddziaływanie europejskich wzorców cywilizacyjnych na kształtowanie cywilizacyjnej tożsamości przestrzeni białoruskiej w dobie Wielkiego Księstwa Litewskiego,
• wpływ polityki rusyfikacji okresu zaborów na dezintegrację tożsamości cywilizacyjnej dawnej Rzeczypospolitej,
• efekt cywilizacyjny włączenia ziem białoruskich do geopolitycznej przestrzeni ZSSR z towarzyszącą temu sowietyzacją na płaszczyźnie instytucjonalnej, ekonomicznej oraz społecznej,
• znaczenie postsowieckiego dziedzictwa w aspekcie funkcjonowania współczesnego państwa białoruskiego,
• rolę Białorusi w geopolitycznej strefie interesów Federacji Rosyjskiej.
Pośród towarzyszących badaniu wielu pytań znajdujemy następujące:
• Jakie są perspektywy ewolucji systemu politycznego na Białorusi w kierunku transformacji ustrojowej umożliwiającej zacieśnianie więzów współpracy z Unią Europejską?
• Czy na Białorusi nastąpiła trwała zmiana cywilizacyjnej orientacji społecznej pod wpływem długoletniej dominacji rosyjskiej okresu carskiego i sowieckiego?
Unia Europejska, cechując się wysokim potencjałem oddziaływania na bazie swej soft power, wpływa na dynamikę systemowych zmian zachodzących w jej otoczeniu. Czy białoruska przestrzeń cywilizacyjna jest wolna od takich interakcji?
