Jednostka, zło, historia w myśli Rousseau

• Druk: Łódź, 2022
• Autor: Paweł Pieniążek
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego

Książka poświęcona jest myśli Rousseau – myśliciela znanego, a jednak niedocenianego. Przedstawia kluczowe wątki jego myśli ześrodkowane wokół kwestii zła, historii i miejsca w niej jednostki, zarówno w odniesieniu do apokaliptycznej diagnozy kryzysu świata oświeceniowo-nowoczesnego, jak i rozwiązań emancypacyjnych. Wątki te zostały zaprezentowane w dwóch przenikających się planach. W planie ewolucji myśli Rousseau publikacja analizuje jej sprzeczności i trudności, by ukazać przejście od pism teoretycznych do pism autobiograficznych. W tym względzie stawia kilka tez. Po pierwsze przejście to ukazuje jako wyraz załamania się teoretycznej myśli Rousseau. Po drugie naznaczone obłędem Rousseau pisma autobiograficzne stanowią integralną część jego myśli filozoficznej w tej mierze, w jakiej wyciąga on w nich dramatyczne konsekwencje ze swej myśli teoretycznej i rozpoznaje jej porażkę: widzi w nich dzieło zależności i zniewolenia, które w projektach emancypacyjnych usiłował znieść na rzecz nowoczesnej zasady autonomii. Po trzecie pisma teoretyczne jawią się jako eksperymenty, świadome swych kruchych, hipotetycznych założeń. Po czwarte pisma autobiograficzne określają nową postawę wobec świata: samotniczy zwrot ku naturze. Rousseau przechodzi w nich od porządku eksperymentu do porządku marzenia. W drugim planie Rousseau zostaje ukazany jako myśliciel wykraczający poza ograniczenia epoki oświecenia i otwierający ją na świat nowoczesny. Rozpoznaje on dialektykę oświecenia, opisując zasadnicze problemy i bolączki nowoczesności, na które udziela nowoczesnej już odpowiedzi.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Filozofia
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-8220-830-6
• ISBN druku: 978-83-8220-829-0
• Liczba stron: 336

Pobierz spis treści»

Wykaz skrótów cytowanych dzieł Rousseau 	7

Wstęp 	11

I. Zło oświeceniowej nowoczesności 	29
I.1. Krytyka oświecenia – rzeczywistość 	29
I.2. Krytyka oświecenia – myśl 	60
I.3. Rousseau a dialektyka oświecenia 	75

II. Zło historii a teodycea 	99
II.1. Problem teodycei. Poprzednicy 	116
II.2. Krytyka tradycyjnego chrześcijaństwa 	120
II.3. Chrześcijaństwo  autentyczne 	128
II.4. Epistemologiczne podstawy deizmu 	134
II.5. Deizm etyczny a zło 	148
II.6. Kłopoty z genezą historii 	148
II.6.1. Genealogia moralno-woluntarystyczna	149
II.6.2. Genealogia  naturalistyczna 	154
II.7. Historia i perspektywy moralne 	160
II.8. Utracona szansa (wczesnej)  historii – złoty wiek 	176

III. Emancypacja – wyjście z historii w obrębie historii. Wprowadzenie 	183

IV. Projekty emancypacyjne 	189
IV.1. Projekty polityczne 	192
IV.1.1. Projekt zachowawczy 	193
IV.1.2. Projekt  maksymalistyczny  –  utopijny eksperyment 	196
IV.1.2.1. Trudności emancypacji politycznej – dialektyka, zależność, totalitaryzm	206
IV.1.3. Zapośredniczenia  historyczne  –  uwiarygodnienie 	220
IV.1.3.1. Wielki ustawodawca 	222
IV.1.3.2. Wychowanie obywatelskie 	224
IV.1.3.3. Religia obywatelska 	230
IV.1.4. Podsumowanie 	234
IV.2. Projekt pedagogiczny. Emil 	236
IV.2.1. Spór o Emila – pedagogika indywidualistyczna czy polityczna? 	239
IV.2.2. Trudności emancypacji pedagogicznej – dialektyka, zależność, kontrola 	250
IV.3. Porażka projektów emancypacyjnych i dialektyka historii 	256

V. Ucieczka z historii – „patologiczna” krytyka projektów emancypacyjnych 	261
V.1. Zakwestionowanie cnoty racjonalnej 	267
V.2. Poza historią – samotniczy zwrot ku naturze	281
V.3. Marzenie  upadłe 	283

VI. Ogólne podsumowanie 	291

Zakończenie 	317

Bibliografia 	329