Medycyna sportów walki

• Druk: Warszawa, 2024
• Autor: Zbigniew Krenc
• Wydawca: PZWL

„Medycyna sportów walki. Fizjologia wysiłku, diagnostyka, traumatologia i żywienie” to kompleksowa publikacja dotycząca opieki medycznej sportowców, która uwzględnia szeroko pojęte działania profilaktyczno-diagnostyczne, edukacyjne oraz leczniczo-rehabilitacyjne. Dbanie o dobry stan zdrowia sportowca to duże wyzwanie nie tylko dla specjalistów wielu dziedzin medycznych, lecz także dla osób odpowiedzialnych za proces szkoleniowo-treningowy. Dlatego niniejszą publikację kierujemy zarówno do lekarzy, fizjoterapeutów, dietetyków sportowych, psychologów sportu, jak również i trenerów.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Medycyna
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-01-23515-4
• ISBN druku: 978-83-01-23391-4
• Liczba stron: 460

WPROWADZENIE DO MEDYCYNY SPORTÓW WALKI     1 

1. Sporty walki – definicje i klasyfikacje     5 
	Sporty walki a sztuki walki     5 
	Klasyfikacje sportów walki     6 

2. Historia, charakterystyka i zasady współzawodnictwa w wybranych sportach walki     11 
	Boks     12 
	Boks tajlandzki, boks tajski (muay thai)     16 
	Brazylijskie jiu-jitsu     17 
	Judo     19 
	Karate     21 
	Kendo     24 
	Kickboxing     26 
	Mieszane sztuki walki     28 
	Sambo     30 
	Sumo     32 
	Szermierka sportowa     34 
	Taekwondo     35 
	Wushu     37 
	Zapasy     38 

3. Przepisy prawne regulujące organizację opieki zdrowotnej nad sportowcem w Polsce     43 
	Ustawa o sporcie     43 
	Ustawa o zwalczaniu dopingu w sporcie     43 
	Akty prawne regulujące opiekę zdrowotną nad sportowcem     45 
	Sport szkolny     50 
	Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Medycyny Sportowej     52 

PODSTAWY FIZJOLOGII I BIOCHEMII WYSIŁKU FIZYCZNEGO     57 

4. Fizjologia narządu ruchu     59 
	Budowa i funkcje kości, tkanki chrzęstnej, więzadeł i ścięgien     59 
	Budowa mięśnia szkieletowego     60 
	Rodzaje włókien mięśniowych     63
	Skład chemiczny mięśni szkieletowych     65 
	Molekularny mechanizm skurczu miocytu     66 
	Fizjologia skurczu mięśnia szkieletowego     67 
	Mięśnie szkieletowe jako narząd wewnątrzwydzielniczy     72 
	Adaptacyjny przerost mięśni szkieletowych     74 
	Ból mięśni indukowany wysiłkiem fizycznym     74 

5. Fizjologia układu krążenia     77 
	Wpływ wysiłku dynamicznego na układ krążenia     77 
	Wpływ wysiłku statycznego na układ krążenia     78 
	Wpływ treningu sportowego na układ krążenia     79 
	Klasyfikacja sportów walki na podstawie reakcji układu krążenia na wysiłek     81 

6. Fizjologia układu oddechowego     83 
	Reakcja układu oddechowego na wysiłek     83 
	Wpływ treningu sportowego na parametry czynnościowe płuc     84 
	Trening mięśni oddechowych w sportach walki     84 

7. Energetyka wysiłku fizycznego     87 
	Energetyka skurczu włókna mięśniowego     87 
	Sposoby resyntezy ATP     88 
	Glikoliza beztlenowa     91 
	Tlenowe procesy resyntezy ATP     92 
	Kwas mlekowy (mleczan)     93 
	Wykorzystanie substratów energetycznych podczas wysiłków o różnej intensywności i różnym czasie trwania     96 
	Deficyt tlenowy a dług tlenowy     99 

8. Podstawowa i całkowita przemiana materii oraz metody ich oceny     101 
	Podstawowa i całkowita przemiana materii     101 
	Bezpośrednie i pośrednie metody oznaczania wydatku energetycznego     105 

PODSTAWOWE BADANIA DIAGNOSTYCZNE     109 

9. Badanie sportowo-lekarskie     111 
	Cele badania sportowo-lekarskiego     111 
	Wywiad     112 
	Badanie przedmiotowe – ogólne zasady     116 
	Ocena rozwoju fizycznego i stanu odżywienia     118 
	Ocena somatotypu     122
	Postawa ciała i metody jej oceny     124 
	Proporcje ciała i metody ich oceny     129 
	Badanie narządu ruchu     131 
	Badanie stabilizacji centralnej     136 
	Badanie układu nerwowego     139 
	Przeciwwskazania medyczne do udziału w treningach sportów walki (stałe i czasowe dyskwalifikacje)     141 

10. Badania laboratoryjne     145 

BADANIA DIAGNOSTYCZNE UKŁADU KRĄŻENIA     155 

11. Badanie elektrokardiograficzne     157 
	Elektrokardiograficzna manifestacja remodelingu adaptacyjnego u sportowców     157 
	Rekomendacje dotyczące interpretacji EKG u sportowców     158 
	Diagnostyka różnicowa wybranych zmian w EKG     163 
		Cechy przerostu przedsionków/komór     163 
		Nieprawidłowe załamki Q     163 
		Fala epsilon     164 
		Zaburzenia repolaryzacji     164 
	EKG u zawodników sportów walki     166 

12. Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa     169 
	Elektrokardiograficzna próba wysiłkowa u sportowców     169 
	Aspekty techniczne próby wysiłkowej     170 
	Interpretacja zmian w wysiłkowym EKG     173 
	Wskazania do przerwania próby wysiłkowej     174 
	Próba wysiłkowa a zmiany w zakresie zespołu ST-T typu niedokrwiennego     175 
	Próba wysiłkowa a arytmie serca i zaburzenia przewodzenia     177 
	Próba wysiłkowa w diagnostyce chorób kanałów jonowych     178 
	Próba wysiłkowa w zespołach preekscytacji     181 

13. Pulsometria w monitorowaniu efektów treningowych     183 
	Fizjologiczne aspekty pomiaru tętna     183 
	Strefy tętna     184 
	Charakterystyka metaboliczna i treningowa stref tętna     185 
	Tętno w okresie powysiłkowym     186 
	Ortostatyczny test zmęczeniowy     188

BADANIA DIAGNOSTYCZNE UKŁADU ODDECHOWEGO     189 

14. Badanie spirometryczne     191 
	Spirometria spoczynkowa – informacje ogólne     191 
	Wskazania do badania spirometrycznego u sportowców     191 
	Przeciwwskazania do badania spirometrycznego     192 
	Przygotowanie pacjenta do badania     193 
	Oceniane parametry spirometryczne     194 
		Pojemność życiowa i jej składowe (spirometria statyczna)     195 
		Krzywa maksymalny przepływ–objętość (maximal flow–volume loop) – spirometria dynamiczna     197 
		Maksymalna wentylacja dowolna     198 
	Interpretacja badania spirometrycznego     198 
	Próba rozkurczowa     200 

15. Spirometria wysiłkowa     201 
	Wskazania i przeciwwskazania do spirometrii wysiłkowej     201 
	Metodyka badania     202 
	Interpretacja wyniku     203 

OCENA WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ I SPRAWNOŚCI SPECJALNEJ W SPORTACH WALKI     205 

16. Wydolność fizyczna – definicje     207 
	Co to jest wydolność fizyczna?     207 
	Czynniki determinujące wydolność fizyczną     208 
	Wydolność fizyczna a wytrzymałość     209 
	Ocena wydolności fizycznej w sportach walki     210 

17. Proste testy laboratoryjne oparte na pomiarach tętna     211 
	Próba Martineta     211 
	Próba Ruffiera     212 
	Próba harwardzka     212 
	Test stopnia w modyfikacji Montoya     213 

18. Próby boiskowe     215 
	Test Coopera     215 
	Odwrócony test Coopera     217 
	Test Conconiego     219 

19. Pośrednie metody wyznaczania pułapu tlenowego     221 
	Test Astranda-Ryhming     221 
	Test PWC170     223 
	Próba Margarii     224

20. Spiroergometria     227 
	Wskazania do wykonania testu wysiłkowego/CPET     227 
	Warunki bezpiecznego wykonania testu wysiłkowego/CPET     228 
	Przeciwwskazania do wykonania testu wysiłkowego/CPET     230 
	Wskazania do przerwania testu wysiłkowego/CPET     231 
	Metodyka obciążania wysiłkiem     232 
	Zasady przeprowadzania badania spiroergometrycznego     235 
	Podstawowe parametry rejestrowane w czasie badania spiroergometrycznego     236 
	Parametry kardiologiczne rejestrowane w czasie badania spiroergometrycznego     241 
	Parametry wentylacyjne i wymiany gazowej w płucach rejestrowane w czasie badania spiroergometrycznego     243 
	Metody wyznaczania progu beztlenowego w czasie badania spiroergometrycznego     246 

21. Wydolność beztlenowa     249 
	Definicje wydolności beztlenowej i metody jej oceny     249 
	Test Margarii-Kalamena     250 
	Test Wingate     251 
	Test Wingate kończyn górnych na ergometrze ręcznym     254 
	Inwazyjna diagnostyka wydolności beztlenowej     255 

22. Testy sprawności specjalnej w sportach walki     257 
	Sprawność fizyczna a sprawność specjalna     257 
	Międzynarodowy Test Sprawności Fizycznej     257 
	Testy sprawności specjalnej w sportach grapplingowych (judo, zapasy)     259 
		Test specjalnej sprawności ruchowej (TSSR) (SJFT, special judo fitness test)     259 
		Test Sprawności Specjalnej Judo     260 
	Testy sprawności specjalnej w sportach walki opartych na technikach uderzeń i kopnięć (karate, kickboxing, boks)     263 
		Testy sprawności fizycznej karateki     263 
		Test sprawności fizycznej kickboxera     265 
		Test Pawluka w boksie     266 
	Testy sprawności specjalnej w mieszanych sportach walki (MMA, sportowe ju-jitsu)     266 
	Ocena umiejętności technicznych i taktycznych     266

ŻYWIENIE I SUPLEMENTACJA W SPORTACH WALKI     269 

23. Energia i makroskładniki     273 
	Energia     273 
	Węglowodany     275 
	Białko     278 
	Tłuszcze     278 
	Woda     279 

24. Suplementy diety w sportach walki     281 
	Klasyfikacja suplementów diety według Australijskiego Instytutu Sportu     281 
	Suplementy o działaniu ergogenicznym     283 
		Kofeina     283 
		β-alanina     284 
		Wodorowęglan sodu     285 
		Boostery tlenku azotu     285 
		Kreatyna     287 
	Suplementy witaminowo-mineralne     288 
		Witamina D3     288 
		Kwasy tłuszczowe omega-3     289 
		Magnez     290 

25. Redukcja masy ciała w sportach walki     293 
	Planowa (długotrwała) redukcja masy ciała     294 
	Ostra redukcja masy ciała     294 
	Rekuperacja po ważeniu     297 

26. Triada sportsmenek. Względny niedobór energii w sporcie     301 
	Triada sportsmenek     301 
	Względny niedobór energii w sporcie     302 

TRAUMATOLOGIA SPORTÓW WALKI     307 

27. Epidemiologia, charakterystyka i przyczyny urazów w sportach walki     309 
	Urazy a obrażenia – kwestie nazewnictwa i podziałów     309 
	Epidemiologia urazów w sportach walki     310 
	Specyfika urazów w wybranych sportach walki     312 
		Boks     312 
		Brazylijskie jiu-jitsu     315 
		Judo     317 
		Karate     319 
		Kendo     319 
		Kickboxing oraz muay thai     320 
		Mieszane sztuki walki     321
		Taekwondo     321 
		Zapasy     322 

28. Urazy czaszkowo-mózgowe     327 
	Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne     327 
	Wspomaganie powrotu do zdrowia     332 
	Powrót do aktywności sportowej     333 
	Zespół drugiego uderzenia     336 
	Zespół młodzieńczego urazu głowy     336 
	Przewlekła encefalopatia pourazowa     337 
		Neuropatologia     338 
		Objawy kliniczne     339 
		Postępowanie diagnostyczne     340 
		Leczenie     340 
		Działania prewencyjne     341 

29. Urazy twarzoczaszki     343 
	Rany skóry twarzoczaszki     344 
	Złamania kości twarzoczaszki     345 
	Urazy okolicy oczodołowej i gałki ocznej     347 
		Powierzchowne urazy powiek i spojówek     347 
		Uraz tępy gałki ocznej     347 
		Tępy uraz oczodołu     348 
	Urazy nosa     348 
		Krwawienie z nosa     348 
		Krwiak przegrody nosa     349 
		Złamania nosa     349 
	Urazy zębów i żuchwy     350 
		Przemieszczenie zęba (awulsja)     350 
		Poluzowanie zęba (zwichnięcie)     351 
		Złamanie zęba     351 
		Zwichnięcie żuchwy     351 
	Urazy małżowiny usznej     352 
		Krwiak małżowiny usznej     352 
		Ucho kalafiorowate/ucho zapaśnika     352 

30. Urazy klatki piersiowej     355 
	Pęknięcie/złamanie żebra     355 
		Postępowanie     356 
	Złamanie obojczyka     356 
		Postępowanie     357 
	Wstrząśnienie serca     357 
		Postępowanie     358 

31. Urazy jamy brzusznej     359 
	Pierwsza pomoc     359 
		Uderzenie w splot słoneczny     359
	Postępowanie diagnostyczne po urazie     360 
	Postępowanie terapeutyczne     361 

32. Urazy okolicy krocza     363 
	Urazy jąder     363 
		Pierwsza pomoc     364 
		Postępowanie diagnostyczno-lecznicze     365 

33. Urazy kręgosłupa     367 
	Mechanizmy i specyfika urazów kręgosłupa w sportach walki     367 
	Objawy kliniczne     369 
	Postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne     370 

34. Pourazowe uszkodzenia tkanek miękkich narządu ruchu     373 
	Urazy mięśni i ścięgien 
		Postępowanie terapeutyczne po urazie     374 
		Diagnostyka po urazie     375 
	Urazy więzadeł i torebek stawowych     376 
		Postępowanie po urazie     377 
		Powrót do aktywności sportowej     379 

35. Złamania kości długich     381 
		Pierwsza pomoc     381 
		Powrót do aktywności sportowej     382 
		Wspomaganie procesów gojenia złamania     383 

AKTYWIZACJA I OPTYMALIZACJA PROCESÓW WYPOCZYNKOWYCH. BIOHACKING     387 

36. Fizjologia i patofizjologia zmęczenia     391 

37. Fizjologia restytucji powysiłkowej i metody jej wspomagania     395 
	Fizjologia restytucji powysiłkowej     395 
	Odnowa biologiczna a periodyzacja procesu treningowego     397 

38. Chronobiologia w treningu sportowym i wypoczynku     399 
	Zegar biologiczny     399 
	Dostosowanie treningu i wypoczynku do rytmów biologicznych     401 
		Jak zadbać o zegar biologiczny?     402 
	Sen     403 
		Optymalizacja jakości i czasu trwania snu     403 
		Progresywne rozluźnianie mięśni     404 
		Suplementy ułatwiające zasypianie     404

39. Fizjoterapeutyczne metody i środki odnowy biologicznej     407 
	Masaż     407 
		Jak i kiedy stosować?     409 
	Rolowanie     409 
		Jak i kiedy stosować?     409 
	Kinesiotaping     410 
	Sauna     411 
		Jak i kiedy stosować?     412 
	Krioterapia ogólna     413 
		Jak i kiedy stosować?     413 
	Tlenoterapia hiperbaryczna i normobaryczna     413 
		Jak i kiedy stosować?     414 
	Inne metody     415 

40. Fitopreparaty wspomagające restytucję powysiłkową     417 
	Adaptogeny     417 
		Ashwagandha     417 
		Żeń-szeń syberyjski     418 
		Różeniec górski     418 
		Maczużnik chiński     418 
	Aromaterapia     419 
	Kannabidiol     420 

NIEDOZWOLONE WSPOMAGANIE ZDOLNOŚCI WYSIŁKOWYCH     423 

41. Niedozwolone wspomaganie w sportach walki     427 
	Dylemat Goldmana     427 
	Problem dopingu w sportach walki     428 

42. Organizacja walki z dopingiem. Lista substancji i metod zabronionych     431 
	Światowa Agencja Antydopingowa i Polska Agencja Antydopingowa     431 
	Co to jest doping?     431 
	Analiza próbek biologicznych     433 
	Lista substancji i metod zabronionych     433 
		S0. Substancje niezatwierdzone     434 
		S1. Środki anaboliczne     434 
		S2. Hormony peptydowe, czynniki wzrostu, substancje pokrewne i mimetyki     434 
		S3. Beta-2 agoniści     435 
		S4. Modulatory hormonów i metabolizmu     435 
		S5. Diuretyki i inne środki maskujące     435 
		Ml. Metody poprawiające transport tlenu     436
		M2. Manipulacje chemiczne i fizyczne     436 
		M3. Doping genowy i komórkowy     436 
		S6. Stymulanty     437 
		S7. Narkotyki     437 
		S8. Kanabinoidy     437 
		S9. Glikokortykosteroidy     438 
		Pl. Beta-blokery     439 
	Wyłączenia dla celów terapeutycznych     439 
	Program monitorujący     440 
	Nieświadome użycie substancji dopingujących     440 
	Antydopingowe Pogotowie Informacyjne     441 

Skorowidz     443