Mickiewicz - wieszcz i przewodnik
Zebrane w tomie artykuły dotyczą recepcji Mickiewicza jako przewodnika poetyckiego, politycznego, ideowego. Ukazują go w różnych aspektach: jako autora pism filomackich, wypowiedzi publicystycznych, przemów i odezw polityczno-społecznych, poetę i reformatora religijnego, współautora i uczestnika różnych projektów duchowych, animatora odnowy duchowej na emigracji, pomysłodawcę pierwszego polskiego zakonu, a także współtwórcę pierwszej rodzimej sekty religijnej oraz jako mistrza dla kolejnych pokoleń odbiorców jego idei i twórczości.
W obfitej twórczości literackiej, publicystycznej i epistolarnej Adama Mickiewicza ze zdziwieniem, a nawet zakłopotaniem tropimy czesto treści dydaktyczne i moralizatorskie, które – jak może się wydawać – nie licują z pozycją fundatora polskiego romantyzmu. Mickiewicz – mentor podający wzór na istnienie indywidualne i zbiorowe, kaznodzieja i reformator społeczny, aktywista polityczny i religijny, „nauczyciel narodu”, przewodnik estetyczny i fundator polskiego romantyzmu. I jeszcze Mickiewicz „mistyczny”, jak zwykło sie o nim powszechnie, lecz nie do końca słusznie, sądzić, daleki od realizmu polityk… Wreszcie: poeta i reformator religijny, współautor i uczestnik różnych projektów duchowych na emigracji, pomysłodawca pierwszego polskiego zakonu, ale i współtwórca pierwszej rodzimej sekty religijnej. Wszystkie te aktywności twórcze, intelektualne i społeczne układają się w dynamiczny i spluralizowany obraz jednego człowieka – autora Dziadów, który po dziś dzień wydaje się nie do końca odczytany, wymagający coraz to nowych interpretacji i reinterpretacji.
W niniejszej publikacji zebraliśmy różne spojrzenia na poetę jako mistrza: autora pism filomackich, Ksiąg narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego, wypowiedzi publicystycznych, przemów i odezw polityczno-społecznych, ale też mistrza dla kolejnych pokoleń odbiorców. Nie uchylamy się też od pytania, czy propozycje poety trzeba już odłożyć do lamusa dziejów literatury i szeroko rozumianej historii idei, czy też możemy odnaleźć w nich myśli ożywcze, współcześnie wciąż jeszcze ważne i aktualne…
Wszystkie zebrane w tomie artykuły ukazują Mickiewicza intrygującego światopoglądowo, atrakcyjnego intelektualnie, wykraczającego daleko poza stereotypowe odczytania, choć często zmuszającego do polemiki, ale na pewno odpowiadającego naszej XXI-wiecznej wrażliwości – zarówno estetycznej, jak i ideowej. (Ze Wstępu Ewy Hoffmann-Piotrowskiej i Andrzeja Fabianowskiego)
The articles in this collection deal with the reception of Mickiewicz as a poetical, political and ideological mentor. They present him from different angles: as the author of Philomath papers, journalistic pieces, speeches and political and social manifestos, a poet and religious reformer, the co-author and participant of various spiritual projects, the initiator of spiritual renewal in the emigrant community, the originator of the first Polish religious order, as well as the co-founder of the first Polish religious sect and an authority for the future generations of the followers of his ideas and work.
Wstęp 7
MISTRZ POETYCKI
Michał Kuziak, Mickiewicz – dyskurs mistrza? 11
Agnieszka Ziołowicz, Mistrz rozmowy. O wypowiedziach
przygodnych Adama Mickiewicza 24
Karol Samsel, Mickiewicz wśród filomatów. U źródeł genezy roli Mickiewicza przewodnika 50
Tomasz Jędrzejewski, Zanim został wieszczem 63
Ewa Szczeglacka-Pawłowska, Mądrość wywiedziona z baśni.
O cudowności romantycznej w świetle koncepcji estetycznych Adama Mickiewicza 72
Jerzy Borowczyk, Krzysztof Skibski, Dwie lekcje przyrody. Poetyckie wykłady w „Drodze do Rosji” (III części Dziadów) i w „Mateczniku” (Pan Tadeusz) 84
Olaf Krysowski, Mickiewicz – przewodnik w sporze
o pochodzenie języka 96
Jarosław Ławski, Mickiewicz wobec przekładów Biblii na
języki narodowe 110
Dariusz Seweryn, Obraz barbaricum w I kursie Literatury
słowiańskiej i Pierwszych wiekach historii polskiej 128
Zbigniew Kaźmierczyk, Adam Mickiewicz – słowiański
improwizator 150
Magdalena Saganiak, Struktura wiedzy ludzkiej według
Mickiewicza 161
MISTRZ POLITYCZNY
Jerzy Fiećko, Czy Mickiewicz był „mistycznym politykiem”? 177
Marek Nowak, Polska czyli Europa. Rzecz o Księgach narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego 196
Jan Tomkowski, Rozsądek i szaleństwo około 1833 roku 211
Magdalena Woźniewska-Działak, Zadanie profesora.
Dydaktyczny i perswazyjny wymiar I kursu Literatury
słowiańskiej Adama Mickiewicza 225
Michał Masłowski, Polska na krzyżu 241
MISTRZ NAD MISTRZAMI
Grażyna Halkiewicz-Sojak, Cypriana Norwida trudny dialog
z mistrzem Adamem 257
Maria Makaruk, Mój płaszcz Antoniego Edwarda Odyńca –
głos w sprawie Mickiewicza przewodnika 268
Urszula Kowalczuk, „Filomat-Konrad”. Komentarze do
Nieznanych pism Adama Mickiewicza wydanych przez Józefa Kallenbacha 284
Ewa Hoffmann-Piotrowska, Przybyszewski czyta Mickiewicza 308
Bernadetta Kuczera-Chachulska, Aksjologia Mickiewicza
z perspektywy XXI wieku 328
Indeks osób 339
