Modele, artefakty, kolektywy
O tym, że nauka polega na rozwiązywaniu problemów, pisało już wielu autorów. Jednak kto rozwiązuje owe problemy? Jakie mechanizmy wykorzystuje się w tym celu? Odpowiedź na te pytania nie jest wcale oczywista.
Kiedy spojrzymy na standardową wizję nauki, łatwo dostrzeżemy w niej opowieść, w której główne role odgrywają jednostki dokonujące przełomowych odkryć. Jest to historia gigantów, którzy wyznaczają nowe ścieżki rozwoju ludzkości - historia, która jest zarazem heroiczna i sentymentalna. Jednocześnie jest to wizja, która zakłada, że nauka to praca przede wszystkim (jeżeli nie wyłącznie) intelektualna. Problem w tym, że ta wizja w żaden sposób nie przystaje do funkcjonowania współczesnej nauki. Jak zatem to wszystko działa? Jaka jest rola jednostki w procesie naukowym? Jakie funkcje pełnią czynniki społeczne i materialne? Jak rzeczywiście wygląda praktyka rozwiązywania problemów? To pytania, od których wychodzi autor pracy "Modele, artefakty, kolektywy".
Książka ta jest oryginalną próbą syntezy współczesnych studiów nad nauką i technologią. Autor rozpoczyna od klasycznych podejść filozoficznych Thomasa Kuhna i Ludwika Flecka, rekonstruuje najważniejsze elementy socjologii wiedzy naukowej, by przejść do współczesnych antropologicznych i kognitywnych analiz praktyk badawczych. Efektem jest nie-heroiczna i nie-sentymentalna wizja nauki, w której kluczowe role odgrywają kolektywny wymiar procesu badawczego oraz interakcje uczonych z elementami ich materialnego środowiska - zarówno skomplikowanymi instrumentami laboratoryjnymi, maszynami obliczeniowymi, jak i prozaicznymi przedmiotami codziennego użytku.
Łukasz Afeltowicz
Adiunkt w Zakładzie Socjologii Ogólnej i Historii Socjologii w Instytucie Socjologii UMK w Toruniu. Socjolog i filozof.
Jego obecne zainteresowania obejmują kognitywistykę, studia nad nauką i technologią, modelowanie (także w sensie technicznym) zmiany społecznej oraz socjologię epidemii. Prowadził badania społeczne nad energetyką jądrową i termojądrową (7 PR EURATOM). Autor monografii Laboratoria w działaniu oraz Modele, artefakty, kolektywy.
Od kilku lat, wspólnie z Krzysztofem Pietrowiczem, zajmuje się problematyką badań w działaniu i inżynieryjnych zastosowań nauk społecznych w kontekście metodologicznym, teoretycznym i praktycznym. Efektem ich współpracy jest praca Maszyny społeczne oraz publikacje na łamach m.in. Studiów Socjologicznych, Polish Sociological Review oraz Kultury i Społeczeństwa.
