Opakowania a środowisko
Przekonanie, że opakowania wpływają na stan środowiska tylko w ostatnim etapie cyklu życia na szczęście odeszło do lamusa. Obowiązująca obecnie w Europie ogólna strategia postępowania zakłada, że w pierwszej kolejności należy zapobiegać powstawaniu odpadów oraz minimalizować ich ilość. W odniesieniu do metod postępowania z już wytworzonymi odpadami preferowany jest recykling, potem odzysk energii, a na końcu dla odpadów, których nie da się wykorzystać przemysłowo – unieszkodliwianie np. przez deponowanie na składowiskach.
Niniejsza książka podejmuje szereg aktualnych tematów związanych z coraz istotniejszym zagadnieniem ekologii opakowań w całym cyklu ich życia. W szczególności uwzględnia:
· terminologię dotyczącą ochrony środowiska w ujęciu regulacji prawnych i normatywnych UE,
· zrównoważony rozwój w odniesieniu do opakowań,
· praktyczne przykłady oceny cyklu życia (LCA) dla wybranych grup opakowań oraz wskaźniki emisji gazów cieplarnianych (carbon footprint).
Prezentuje ponadto kierunki rozwoju przemysłu opakowaniowego i omawia zasady projektowania oraz oznakowywania opakowań z uwzględnieniem ochrony środowiska. Pomyślana jest więc jako kompendium wiedzy o ekologicznych aspektach projektowania, produkcji oraz cyklu życia opakowań.
Skierowana jest do studentów takich kierunków jak: towaroznawstwo, technologia żywności, inżynieria materiałowa, inżynieria środowiska oraz zarządzanie i marketing. Zainteresuje również przedsiębiorców oraz osoby odpowiedzialne w firmach za ochronę środowiska, gospodarkę magazynową, zaopatrzenie, gospodarkę opakowaniową, logistykę, zarządzanie oraz planowanie i rozwój.
Patroni medialni:
1. WSTĘP 9
2. FUNKCJE I ROLA OPAKOWAŃ W GOSPODARCE RYNKOWEJ 18
2.1. Podstawowe definicje dotyczące dziedziny opakowań oraz wybrane przykłady 18
2.2. Cykl życia opakowań 25
2.3. Rola opakowań w cyklu ich życia 27
2.3.1. Funkcja ochronna 30
2.3.2. Funkcja promocyjno-marketingowa 30
2.3.3. Funkcja logistyczna 30
2.3.4. Funkcja informacyjna 31
2.3.5. Funkcja użytkowa 31
2.3.6. Funkcja sozologiczna 32
2.4. Funkcja sozologiczna a inne funkcje 33
2.5. Wpływ opakowań na środowisko 34
3. OPAKOWANIA A ŚRODOWISKO W UJĘCIU REGULACJI PRAWNYCH I NORMATYWNYCH UE 39
3.1. Regulacje prawne UE 39
3.2. Ograniczenia w zużyciu lekkich toreb handlowych z tworzyw polimerowych 41
3.3. Propozycje nowych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych w ramach unijnego modelu gospodarki w obiegu zamkniętym 46
3.4. Krajowy system prawny 47
3.5. Odpowiedzialność przedsiębiorców za odpady opakowaniowe 50
3.6. Wymagania dotyczące opakowań określone w ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi 53
3.7. Ocena zgodności opakowań z wymaganiami przy użyciu norm zharmonizowanych 54
3.7.1. Procedury oceny 54
3.7.2. Zapobieganie powstawaniu odpadów przez redukcję u „źródła” 57
3.7.3. Ograniczenie w opakowaniach zawartości metali ciężkich oraz substancji niebezpiecznych dla środowiska 59
3.7.4. Wymagania dotyczące wielokrotnego użytku 62
3.7.5. Kryteria przydatności do recyklingu materiałowego 65
3.7.6. Kryteria przydatności do odzysku energii 67
3.7.7. Kryteria przydatności do biodegradacji i kompostowania 68
4. OCENA CYKLU ŻYCIA (LCA) JAKO NARZĘDZIE OCENY ŚRODOWISKOWEJ OPAKOWAŃ 76
4.1. Metoda LCA 76
4.2. Wykorzystanie LCA do badania wskaźników emisji CO2 78
4.3. Przykłady badań LCA dla wybranych opakowań 87
4.3.1. Metodyka badań 87
4.3.2. Badania toreb handlowych 88
4.3.3. Badania butelek z PET 96
4.3.4. Badania termoformowanych opakowań jednostkowych z różnych tworzyw polimerowych 101
4.3.5. Badania opakowań transportowych 107
5. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ W ODNIESIENIU DO OPAKOWAŃ 115
5.1. Model oceny zrównoważonego rozwoju dla opakowań 115
5.2. Aspekty środowiskowe 116
5.3. Aspekty społeczne 117
5.4. Aspekty ekonomiczne 118
5.5. Opakowania zrównoważone – więcej niż stanowi prawo 120
6. KIERUNKI PRODUKCJI OPAKOWAŃ ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA 123
6.1. Materiały opakowaniowe nowej generacji 123
6.2. Biotworzywa 124
6.3. Biodegradacja tworzyw polimerowych 132
6.4. Biodegradowalne tworzywa polimerowe 136
6.5. Certyfikacja opakowań kompostowalnych 142
6.6. Opakowania kompostowalne na światowych sportowych imprezach masowych 144
6.7. Niebiodegradowalne konwencjonalne tworzywa polimerowe z surowców odnawialnych 148
6.8. Certyfikacja opakowań zawierających surowce odnawialne 152
6.9. Perspektywy rozwoju rynku opakowań z biotworzyw w Polsce 158
6.10. Opakowania z udziałem surowców z recyklingu materiałowego 162
7. MODEL GOSPODARKI OPAKOWANIOWEJ W OBIEGU ZAMKNIĘTYM 165
7.1. Zamknięty obieg opakowań 165
7.2. Odpowiedzialność przedsiębiorców 167
7.3. Przeciwdziałanie powstawaniu odpadów 169
7.4. Projektowanie opakowań pod kątem recyklingu 170
7.5. Systemy recyklingu odpadów opakowaniowych 175
7.5.1. Sieć odbioru odpadów organizowana w ramach systemów gminnych 178
7.5.2. Instrumenty prawne i ekonomiczne pozwalające na finansowanie selektywnego zbierania oraz segregacji odpadów 179
7.5.3. Prawne wymagania w zakresie przydatności do recyklingu 179
7.5.4. Wiedza oraz wysoki poziom świadomości mieszkańców oraz przedsiębiorców 180
7.5.5. Zaplecze techniczne do segregacji odpadów 180
7.5.6. Technologie recyklingu 181
8. EKOMARKETING 188
8.1. Zielony marketing poprzez opakowanie 188
8.2. Wprowadzanie w błąd na przykładzie toreb handlowych z udziałem degradantów 193
8.3. Greenwashing 198
8.4. Drugie życie opakowań 204
9. ZNAKOWANIE OPAKOWAŃ ZWIĄZANE Z OCHRONĄ ŚRODOWISKA 214
9.1. Funkcje znaków i symboli graficznych umieszczanych na opakowaniach 214
9.2. Znaki związane z wymaganiami ochrony środowiska 215
9.3. Znaki identyfikujące materiał opakowania 216
9.4. Znaki potwierdzające spełnienie określonych wymagań lub kryteriów związanych z ochroną środowiska 226
9.4.1. Znaki przydatności do recyklingu materiałowego 226
9.4.2. Znaki przydatności do recyklingu organicznego – kompostowania 228
9.4.3. Znaki dla opakowań wielokrotnego użytku 231
9.4.4. Znaki potwierdzające zawartość surowców odnawialnych 232
9.4.5. Znaki redukcji CO2 233
9.5. Znaki określające zawartość w opakowaniu surowców z recyklingu 234
9.6. Znaki przynależności do systemu organizacyjno-prawnego związanego z gospodarką odpadami opakowaniowymi 235
9.7. Znaki wskazujące na właściwe postępowanie z opakowaniem po jego zużyciu 236
9.8. Inne znaki, w tym stosowane przez producentów 238
10. PODSUMOWANIE 242
BIBLIOGRAFIA 245
SKRÓTY UŻYTE W TEKŚCIE 255
SPIS TABEL 258
SPIS RYSUNKÓW 260
