Ostre stany zagrożenia życia w chorobach wewnętrznych
Kontynuacja znanego podręcznika, z którego skorzystało już kilka pokoleń studentów medycyny i lekarzy. Publikacja, przygotowana przez cenione autorytety i specjalistów-praktyków, zawiera nowe wytyczne, zagadnienia, algorytmy i wskazówki z zakresu postępowania przedszpitalnego i szpitalnego, którego znajomość może zadecydować o życiu chorego. Nieodzowna i ważna lektura dla:
- studentów
- lekarzy pogotowia ratunkowego, pracujących w SOR-ach i centrach urazowych
- lekarzy specjalizujących się w medycynie ratunkowej
Przedmowa XXIII
Rekomendacja XXV
Od redaktora naukowego XXVII
1. Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia życia pochodzenia wewnętrznego Krystyn Sosada, Wojciech Żurawiński 1
Piśmiennictwo 10
2. Nagłe zatrzymanie krążenia. Zaawansowane czynności resuscytacyjne Przemysław Jałowiecki, Hanna Misiołek, Radosław Marciniak 11
2.1. Resuscytacja krążeniowo-oddechowa osoby dorosłej 13
2.1.1. Podstawowe zabiegi resuscytacyjne 15
2.1.2. Zaawansowane czynności podtrzymywania życia (ALS, advanced life support) 21
2.1.3. Rozstrzygające czynności przedłużania życia 25
2.2. Algorytmy w resuscytacji 26
2.3. Postępowanie w zadławieniu (FBAO, foreign body airway obturation) 31
3. Elektroterapia w stanach zagrożenia życia Mariusz Gąsior, Mateusz Tajstra, Elżbieta Gadula-Gacek 33
3.1. Wstęp 33
3.2. Kardiowersja i defibrylacja elektryczna 34
3.3. Elektrostymulacja serca 37
3.3.1. Stymulacja czasowa w stanach zagrożenia życia 37
3.3.1.1. Stymulacja zewnętrzna 38
3.3.1.2. Stymulacja przezprzełykowa 39
3.3.1.3. Stymulacja endokawitarna 39
3.4. Elektroterapia u osób z implantowanymi elektronicznymi urządzeniami wewnątrzsercowymi 42
3.5. Podsumowanie 42
Piśmiennictwo 43
4. Wstrząs Andrzej Kübler 45
4.1. Wprowadzenie 45
4.1.1. Definicja i klasyfikacja 45
4.1.2. Patomechanizm wstrząsu 46
4.1.3. Ogólne zasady leczenia wstrząsu 46
4.1.4. Wstrząs – algorytm diagnostyczno-leczniczy: VIP + PS 47
4.2. Wstrząs hipowolemiczny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie ratunkowe • Leczenie specjalistyczne) 47
4.3. Wstrząs kardiogenny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie ratunkowe • Leczenie specjalistyczne) 53
4.4. Wstrząs dystrybucyjny 56
4.4.1. Wprowadzenie 56
4.4.2. Wstrząs septyczny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie ratunkowe • Leczenie specjalistyczne • Wstrząs septyczny – algorytm diagnostyczno-leczniczy) 57
4.4.3. Wstrząs anafilaktyczny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie ratunkowe • Leczenie specjalistyczne • Wstrząs anafilaktyczny – algorytm diagnostyczno-leczniczy) 62
4.4.4. Wstrząs neurogenny (Diagnostyka • Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie ratunkowe • Leczenie specjalistyczne • Wstrząs neurogenny – algorytm) 65
4.5. Wstrząs obstrukcyjny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie • Wstrząs obstrukcyjny – algorytm diagnostyczno-leczniczy) 67
Piśmiennictwo 68
5. Krwotoki zagrażające życiu pochodzenia wewnętrznego Wojciech Żurawiński, Krystyn Sosada 69
5.1. Patogeneza wstrząsu krwotocznego 70
5.2. Ogólne objawy wstrząsu krwotocznego 71
5.3. Medyczne czynności ratunkowe we wstrząsie krwotocznym 71
5.4. Najczęstsze rodzaje krwotoków pochodzenia wewnętrznego – epidemiologia, etiologia, rozpoznanie i postępowanie wewnątrzszpitalne 72
5.4.1. Krwotok z przewodu pokarmowego 72
5.4.1.1. Krwotok z górnego odcinka przewodu pokarmowego (Epidemiologia i etiologia • Rozpoznanie • Postępowanie wewnątrzszpitalne) 72
5.4.1.2. Krwotok z dolnego odcinka przewodu pokarmowego (Epidemiologia i etiologia • Rozpoznanie • Postępowanie wewnątrzszpitalne) 80
5.4.2. Krwotok z dróg oddechowych (haemoptysis) 83
5.4.3. Krwotok do jamy opłucnej 84
5.4.4. Krwotok do śródpiersia 85
5.4.5. Krwotok do worka osierdziowego 85
5.4.6. Krwotok do jamy otrzewnej (haemoperitoneum, haemascos) 86
5.4.7. Krwotok do przestrzeni zewnątrzotrzewnowej. Krwiak zaotrzewnowy. 87
5.4.8. Krwotok do dróg moczowych (haematuria) 88
5.4.9. Masywne krwawienie domięśniowe 88
5.4.10. Krwotok z nosa (epistaxis) 89
5.4.11. Krwotok z dróg rodnych (metrorrhagia) 90
5.4.12. Krwotok podpajęczynówkowy 90
Piśmiennictwo 91
6. Stany zagrożenia życia spowodowane zaburzeniami gospodarki wodno-elektrolitowej i kwasowo-zasadowej Franciszek Kokot, Edward Franek, Andrzej Więcek 93
6.1. Zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitowej 93
6.1.1. Uwagi wstępne 93
6.1.2. Odwodnienie 95
6.1.2.1. Odwodnienie izotoniczne (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie) 95
6.1.2.2. Odwodnienie hipertoniczne (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie) 96
6.1.2.3. Odwodnienie hipotoniczne (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie) 97
6.1.3. Przewodnienie 98
6.1.3.1. Przewodnienie izotoniczne (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie) 98
6.1.3.2. Przewodnienie hipotoniczne (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie) 99
6.1.3.3. Przewodnienie hipertoniczne (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie) 100
6.1.4. Hiponatremia (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Ustalanie przyczyny hiponatremii • Leczenie) 101
6.1.5. Hipernatremia (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie) 110
6.1.6. Hipokaliemia (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie) 112
6.1.7. Hiperkaliemia (Etiologia i patogeneza • Objawy kliniczne • Rozpoznanie • Leczenie) 117
6.1.8. Hipokalcemia (Etiopatogeneza • Objawy kliniczne • Rozpoznanie • Leczenie) 121
6.1.9. Hiperkalcemia (Etiopatogeneza • Objawy kliniczne • Rozpoznanie • Leczenie) 123
6.1.10. Hipomagnezemia (Etiopatogeneza • Obraz kliniczny • Rozpoznanie • Leczenie) 126
6.1.11. Hipermagnezemia (Etiopatogeneza • Objawy kliniczne • Rozpoznanie • Leczenie) 127
6.2. Zaburzenia gospodarki kwasowo-zasadowej 128
Piśmiennictwo 128
7. Stany zagrożenia życia pochodzenia sercowego-naczyniowego Maria Trusz-Gluza 129
7.1. Ostre zespoły wieńcowe (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) 129
7.2. Rozwarstwienie aorty (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie) 137
7.3. Zapalenie osierdzia (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie) 141
7.4. Tamponada serca (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie) 144
7.5. Ostra niewydolność serca (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie) 146
7.6. Zatorowość płucna (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie) 151
7.7. Zaburzenia rytmu serca: częstoskurcze (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie) 156
7.8. Zaburzenia rytmu serca: bradykardia (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) 163
7.9. Omdlenie (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie) 165
7.10. Nadciśnienie tętnicze; stany pilne i naglące (Epidemiologia • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych i szpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) 168
8. Stany zagrożenia życia pochodzenia oddechowego Władysław Pierzchała 171
8.1. Niewydolność oddychania (Etiopatogeneza • Różnicowanie • Leczenie) 171
8.2. Zamknięcie górnych dróg oddechowych (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie doraźne • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne) 174
8.3. Stan astmatyczny (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie doraźne • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne • Leczenie szpitalne na OIT)) 176
8.4. Zaostrzenie przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie doraźne • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne) 180
8.5. Zapalenie płuc wewnątrzszpitalne (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne) 183
8.6. Ostre zapalenie oskrzelików (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne) 187
8.7. Odma opłucnowa (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne) 190
8.8. Zator tętnicy płucnej (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne) 192
8.9. Płyn w jamie opłucnowej (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne) 198
8.10. Zespół ostrej niewydolności oddechowej (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne) 200
8.11. Krwawienie z dróg oddechowych. Krwioplucie (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne) 202
8.12. Rozsiane krwawienie do pęcherzyków płucnych (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne) 204
8.13. Powikłania płucne u chorych na AIDS (Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Leczenie ratunkowe w szpitalu • Leczenie szpitalne specjalistyczne) 206
9. Stany zagrożenia życia pochodzenia neurologicznego Maciej Świat 209
9.1. Bóle głowy (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie zawierające postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne) 209
9.2. Napady padaczkowe (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie zawierające postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne) 216
9.3. Udar mózgu (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie zawierające postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne) 222
9.4. Zawroty głowy (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie zawierające postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne) 233
9.5. Neuroinfekcje (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie zawierające postępowanie diagnostyczno-terapeutyczne) 241
Piśmiennictwo 250
10. Stany zagrożenia życia pochodzenia gastroenterologicznego Marek Hartleb, Ewa Nowakowska-Duława 251
10.1. Ostre zapalenie trzustki (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach pozaszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie) 251
10.2. Toksyczne rozdęcie okrężnicy (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach pozaszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne prowadzone przez specjalistę gastroenterologa • Podsumowanie) 259
10.3. Ostra niewydolność wątroby (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach pozaszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne prowadzone przez specjalistę gastroenterologa • Podsumowanie) 262
10.4. Zapalenie dróg żółciowych (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach pozaszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie) 267
Piśmiennictwo 272
11. Stany zagrożenia życia pochodzenia nerkowego Teresa Nieszporek, Andrzej Więcek 273
11.1. Ostre uszkodzenie nerek (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w momencie wezwania zespołu ratunkowego • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Podsumowanie)
Podsumowanie 273
Piśmiennictwo 284
11.2. Przewlekła choroba nerek (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Leczenie specjalistyczne na oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie • Stany zagrożenia życia u chorych dializowanych • Podsumowanie) 285
Piśmiennictwo 291
12. Stany nagłe w hematologii i onkologii Barbara Nasiłowska-Adamska, Iwona Malinowska 293
12.1. Zespół rozpadu guza (ZRG) (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Profilaktyka • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej/leczenie specjalistyczne 293
12.2. Neutropenia, gorączka neutropeniczna i neutropeniczne zapalenie jelit (Epidemiologia • Rozpoznanie • Leczenie • Neutropeniczne zapalenie jelit) 302
12.3. Ucisk na rdzeń kręgowy (Etiologia • Rozpoznanie • Diagnoza • Leczenie) 310
12.4. Zespół nadlepkości krwi (Etiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) 313
12.5. Rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe (Etiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie) 320
Piśmiennictwo 325
13. Stany zagrożenia życia w cukrzycy Krzysztof Strojek 327
13.1. Klasyfikacja cukrzycy (WHO, 1997) 327
13.2. Stany zagrożenia życia związane z hiperglikemią 329
13.3. Kryteria diagnostyczne śpiączek cukrzycowych 331
13.4. Leczenie śpiączek cukrzycowych 332
13.4.1. Wlew insuliny 332
13.4.2. Nawodnienie chorego 332
13.4.3. Podaż wodorowęglanów 333
13.5. Stany ze spadkiem stężenia glukozy (hipoglikemia) 334
13.6. Klasyfikacja hipoglikemii 336
13.7. Leczenie hipoglikemii 337
Piśmiennictwo 337
14. Wybrane stany zagrożenia życia pochodzenia endokrynnego Dariusz Kajdaniuk, Beata Kos-Kudła, Bogdan Marek 339
14.1. Przełomy tarczycowe 339
14.1.1. Definicje 339
14.1.1.1. Przełom tarczycowy hipermetaboliczny (tyreotoksyczny) (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) 339
14.1.1.2. Przełom tarczycowy hipometaboliczny (śpiączka w przebiegu obrzęku śluzowatego; śpiączka hipometaboliczna) (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) 344
14.1.1.3. Przełom nadnerczowy (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) 349
14.1.1.4. Przełom nadciśnieniowy wywołany przez guzy wydzielające katecholaminy (hormonalnie czynne PPGL) (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie). 352
14.1.1.5. Przełom hiperkalcemiczny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) 355
14.1.1.6. Przełom hipokalcemiczny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) 358
Piśmiennictwo 361
15. Wpływ otyłości na wybrane narządy i układy Michał Holecki, Jan Duława 363
15.1. Wstęp 363
15.2. Układ sercowo-naczyniowy 364
15.2.1. Nadciśnienie tętnicze 364
15.2.2. Choroba niedokrwienna serca 364
15.3. Układ pokarmowy 366
15.4. Układ mięśniowo-szkieletowy 367
15.5. Układ oddechowy 367
15.5.1. Otyłość a zespół obturacyjnego bezdechu we śnie 368
15.6. Układ moczowo-płciowy 369
15.7. Układ wydzielania wewnętrznego 369
15.7.1. Hiperinsulinemia 370
15.7.2. Hormony płciowe 370
15.7.3. Hormon wzrostu 371
15.7.4. Glikokortykosteroidy 371
15.8. Otyłość a rozwój chorób nowotworowych 371
Piśmiennictwo 372
16. Stany zagrożenia życia u chorych agresywnych i z zaburzeniami psychicznymi Małgorzata Janas-Kozik 375
16.1. Stany wymagające natychmiastowej interwencji psychiatrycznej będące objawem chorób lub zaburzeń psychicznych 376
16.1.1. Tendencje samobójcze i samouszkodzenia 376
16.1.1.1. Tendencje samobójcze (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych) 376
16.1.1.2. Samouszkodzenia (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych) 379
16.1.2. Pobudzenie i agresja (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych) 383
16.1.3. Zachowania zdezorganizowane (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych) 387
16.1.4. Lęk (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych) 389
16.1.5. Katatonia (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych) 391
16.1.6. Majaczenie (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych) 393
16.1.7. Objawy niepożądane po stosowaniu leków psychotropowych (Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych) 397
16.2. Objawy psychiczne chorób na podłożu somatycznym 402
16.2.1 Limbiczne zapalenie mózgu (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych) 402
16.2.2. Otępienie (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych) 405
16.2.3. Większe zaburzenia neuropoznawcze 406
16.2.4. Łagodne zaburzenia neuropoznawcze (Rozpoznanie różnicowe • Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych) 406
16.3. Ostre zaburzenia psychiczne 408
16.3.1. Ostre zaburzenia psychotyczne (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe) 408
16.3.2. Zaburzenia nastroju psychotyczne i niepsychotyczne (mania i depresja) (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie różnicowe) 409
16.3.3. Dezorganizujące zaburzenie regulacji nastroju 410
16.3.4. Okresowe zaburzenia eksplozywne 411
16.3.5. Ostre zaburzenia stresowe 411
16.3.6. Zaburzenia wywołane nowymi substancjami psychoaktywnymi (Medyczne czynności ratunkowe • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych) 412
Piśmiennictwo 415
17. Specyfika postępowania z chorymi w wieku podeszłym w stanie zagrożenia życia Jarosław Derejczyk 417
17.1. Ocena chorego geriatrycznego z pogorszeniem stanu zdrowia 417
Piśmiennictwo 420
17.2. Homeostaza wodno-elektrolitowa a ostre stany zagrożenia życia 420
Piśmiennictwo 424
17.3. Majaczenie 425
Piśmiennictwo 427
17.4. Gorączka u osoby starszej w ciężkim stanie 427
Piśmiennictwo 428
17.5. Omdlenia i upadki 429
Piśmiennictwo 431
17.6. Zatorowość płucna 432
Piśmiennictwo 433
17.7. Konsekwencje nieprawidłowego stosowania leków – jatropatogenia 434
Piśmiennictwo 435
17.8. Kardiomiopatia stresowa 435
Piśmiennictwo 436
18. Wybrane stany zagrożenia życia w ostrych zatruciach Magdalena Łukasik-Głębocka 437
18.1. Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych 438
18.1.1. Badanie podmiotowe 438
18.1.2. Badanie przedmiotowe 439
18.1.3. Badania dodatkowe 439
18.2. Postępowanie na miejscu zdarzenia i w trakcie transportu 439
18.3. Rozpoznanie w warunkach szpitalnych 440
18.3.1. Badanie przedmiotowe 440
18.3.1.1. Ilościowe zaburzenia świadomości 440
18.3.1.2. Jakościowe zaburzenia świadomości 441
18.3.1.3. Drgawki uogólnione 442
18.3.1.4. Hiperkinezy 443
18.3.1.5. Zaburzenia oddychania 443
18.3.1.6. Zaburzenia układu krążenia 444
18.3.1.7. Zaburzenia ciepłoty ciała 445
18.3.1.8. Uszkodzenie wątroby i nerek 446
18.3.1.9. Zespoły objawów – toksydromy 448
18.3.2. Badania dodatkowe 457
18.4. Leczenie na szpitalnym oddziale ratunkowym 460
18.4.1. Dekontaminacja 460
18.4.1.1. Dekontaminacja przewodu pokarmowego 460
18.4.1.2. Dekontaminacja skóry 463
18.4.1.3. Dekontaminacja oczu 464
18.5. Leczenie na oddziale docelowym 464
18.5.1. Odtrutki 464
18.5.2. Metody przyspieszające eliminację trucizn 464
18.5.2.1. Wielokrotne podawanie węgla aktywowanego („dializa jelitowa”) 464
18.5.2.2. Alkalizacja moczu 465
18.5.2.3. Pozaustrojowa eliminacja trucizn 466
18.6. Ośrodki toksykologiczne 468
Piśmiennictwo 470
19. Wybrane stany zagrożenia życia pochodzenia środowiskowego Marek Kawecki, Przemysław Strzelec 471
19.1. Oparzenia dróg oddechowych – obrażenie inhalacyjne (Epidemiologia • Przyczyny • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne • Postępowanie w przypadku podejrzenia oparzeń dróg oddechowych) 471
19.2. Oparzenia powłoki ciała i głębiej położonych struktur (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym • Postępowanie w przypadku oparzeń) 480
19.3. Oparzenia chemiczne (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) • Postępowanie w przypadku oparzeń chemicznych i elektrycznych 495
19.4. Oparzenia jonizujące (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym • Postępowanie w przypadku oparzeń) 499
19.5. Oparzenie elektryczne i porażenie prądem elektrycznym (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) 502
19.6. Porażenia piorunem (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym prowadzone przez specjalistę w danej dziedzinie) 507
19.7. Przegrzanie, wyczerpanie cieplne, udar cieplny (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne • Postępowanie w przypadku hipertermii) 511
19.8. Stany związane z działaniem niskiej temperatury – odmrożenia, odmroziny i stopa okopowa (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym przez specjalistę medycyny ratunkowej • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym • Postępowanie w przypadku odmrożeń) 515
19.9. Hipotermia (Epidemiologia • Etiopatogeneza • Objawy • Rozpoznanie w warunkach przedszpitalnych • Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu • Rozpoznanie w warunkach szpitalnych • Rozpoznanie różnicowe • Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym • Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym • Postępowanie w hipotermii) 521
Piśmiennictwo 526
20. Martwicze infekcje tkanek miękkich i skóry zagrażające życiu Justyna Glik, Marek Kawecki 527
20.1. Medyczne czynności ratunkowe w miejscu wezwania i podczas transportu 529
20.2. Rozpoznanie w warunkach szpitalnych 529
20.3. Najważniejsze postacie kliniczne martwiczych infekcji tkanek miękkich 531
20.4. Leczenie ratunkowe na szpitalnym oddziale ratunkowym 534
20.5. Leczenie specjalistyczne na docelowym oddziale szpitalnym 534
20.6. Leczenie chirurgiczne piorunujących infekcji skóry i tkanek miękkich 535
20.7. Antybiotykoterapia 536
20.8. Terapia hiperbaryczna 537
Podsumowanie 538
Piśmiennictwo 538
21. Aspekty psychologiczne w stanach zagrożenia życia Bernadetta Izydorczyk 539
21.1. Sytuacje zagrożenia życia – definicje psychologiczne 539
21.2. Profil psychologicznych symptomów u osoby w ostrym stanie zagrożenia życia 542
21.2.1. Charakterystyka specyficznych stanów emocjonalnych 543
21.2.2. Charakterystyka myślenia i zniekształceń poznawczych 545
21.2.3. Cierpienie i ból osoby w sytuacji zagrożenia życia 547
21.3. Psychologiczna epidemiologia i etiopatogeneza ostrych stanów zagrożenia życia 548
21.4. Osobowość a reakcja na stres związany ze stanem zagrożenia życia 551
21.5. Psychologiczna pomoc w sytuacji zagrożenia życia 552
21.6. Podsumowanie 555
Piśmiennictwo 555
22. Wybrane procedury zabiegowe w stanach zagrożenia życia Anna Kunsdorf-Wnuk, Hanna Cholewa 557
22.1. Zabiegi zapewniające drożność górnych dróg oddechowych 557
22.1.1. Rękoczyny udrażniające górne drogi oddechowe 558
22.1.2. Intubacja tchawicy 559
22.1.3. Alternatywa intubacji – nadgłośniowe przyrządy do udrażniania dróg oddechowych (SAD) 566
22.1.4. Konikotomia 568
22.1.5. Tracheotomia 569
22.2. Dostęp naczyniowy 570
22.2.1 Kaniulacja żył obwodowych 570
22.2.2. Kaniulacja żył centralnych 570
22.2.3. Rola ultrasonografii w kaniulacji żył centralnych 575
22.2.4. Kaniulacja tętnic 576
22.3. Dostęp doszpikowy 578
22.4. Perikardiocenteza 580
22.5. Torakocenteza i drenaż jamy opłucnej 581
Piśmiennictwo 584
Skorowidz 585
