Pedagogika i język. Perspektywa ponowoczesna

• Druk: Kraków, 2013
• Autor: Bogusław Bieszczad
• Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Głównym celem pracy jest rekonstrukcja wybranych wątków współczesnej filozofii postmodernistycznej zorientowanej na kategorię języka w perspektywie możliwych reinterpretacji na gruncie pedagogiki. Inaczej (metaforycznie) rzecz ujmując, cel ten sprowadza się do znalezienia odpowiedzi na pytanie, zadane pierwotnie przez Hilary’ego Putnama, a powtórzone przez Jerzego Kmitę w tytule jego pracy: Jak słowa łączą się ze światem? Interesuje mnie przede wszystkim świat wychowania, ponieważ zakładam, że to właśnie wychowanie jest procesem elementarnym z punktu widzenia edukacji i jej zjawisk. Postmodernizm zasadniczo zakwestionował postrzeganie wychowania w kategoriach waloryzujących jego jakość i poszukujących optymalnej jego postaci na rzecz krytycznego i politycznego opisu tej praktyki w społeczeństwie uwikłanym w mechanizmy wiedzy i władzy. Jednocześnie ponowoczesność zaproponowała zupełnie nowy język owego krytycznego opisu, język, który rezygnując ze statusu narzędzia, uzyskał wymiar konstruowania rzeczywistości, znosząc jej dotychczasowe fundamentalistyczne i esencjalistyczne atrybuty. Ponieważ język już nie tylko opisuje, lecz także tworzy rzeczywistość (wychowania), to pytanie Putnama nabiera w pedagogice szczególnego znaczenia. Taka performatywna i autoreferencyjna perspektywa języka utrzymuje bowiem pytanie o jakość wychowania, a nie tylko opisu, dzięki temu, że proces ten został przynajmniej częściowo przeniesiony na poziom języka z jego nowymi kategoriami w ujęciu postmodernistycznym. Język postmodernistycznie interpretowanej edukacji stał się dzięki temu przestrzenny, performatywny i metaforyczny, a rezygnując z dualistycznych rozróżnień, pozbawił pedagogikę jej tradycyjnych roszczeń przenoszących odpowiedzialność za wychowawcze wybory na tamtą stronę dyskursu.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Edukacja, pedagogika, szkolnictwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-233-3596-2
• ISBN druku: 978-83-233-3596-2
• Liczba stron: 212

WSTĘP  7

1. PEDAGOGIKA I FILOZOFIA. W stronę ponowoczesności  13

1.1. Zakresowe i funkcjonalne rozumienie filozofii a sposoby myślenia o edukacji  13
1.2. Końce filozofii a redefinicje statusu pedagogiki  21
1.3. Punkty orientacyjne epistemologii postmodernistycznej  26
1.3.1. Geneza postmodernizmu – wokół Welschowskich obszarów wieloznaczności pojęcia 27
1.3.2. Epistemologia postmodernizmu w służbie języka ponowoczesnego. Z modernizmem w tle  31
1.3.3. (Post)model pedagogiki – szkic w kontekście języka  40
1.4. (Anty)humanizm ponowoczesny a język. Z edukacją w tle  43
1.5. Od zmierzchu filozofii do końca metafizyki i gloryfikacji języka  56

2. JĘZYK I FILOZOFIA. Wokół zwrotu lingwistycznego  69

2.1. Wprowadzenie  69
2.2. Konteksty problemowo-historyczne filozofii języka. W stronę emancypacji języka  71
2.3. Podstawowe obszary namysłu nad językiem  81
2.3.1. Parole  82
2.3.2. Langue  85
2.3.3. Referencja  89
2.4. Radykalne odwrócenie perspektywy Locke’a a zmiany w uprawianiu filozofii i postrzeganiu kultury  92

3. JĘZYK I METODA. Od teorii do narracji  97

3.1. Paradygmaty, paradogmaty czy zwroty w humanistyce – pedagogice  97
3.1.1. Paradygmat – pomiędzy consensus omnium a „sposobami użycia języka”  100
3.1.2. Paradogmaty  103
3.1.3. Zwroty w humanistyce jako semiosferze  104
3.2. Ponowoczesne spory niekonkluzywne a koherencja i ciągłość wiedzy pedagogicznej  108
3.3. Pedagogika wobec metod analizy problemu języka ponowoczesności 116

4. JĘZYK I PEDAGOGIKA. Od dyskursu o języku do języków dyskursu w pedagogice  123

4.1. Wertykalna i horyzontalna perspektywa języków pedagogiki  123
4.2. Kategorie ponowoczesnego języka pedagogiki  127
4.2.1. Antyfundamentalizm – czy na pewno principiis non est diputandum  127
4.2.2. Antyesencjalizm – od istoty do przygodności  135
4.2.3. Metaforyczność, czyli dlaczego Platon wykluczył poetów z Państwa  143
4.2.4. Performatywność  157
4.2.5. Przestrzenność czająca się na obrzeżach dyskursu  166

5. EGZEMPLIFIKACJE. W stronę praktyk i konsekwencji używania języka ponowoczesnego  175

5.1. Josef Mitterer i nie-dualizujący sposób mówienia 175
5.2. Stanley Fish i wspólnoty interpretacyjne  184
5.3. Richard Rorty – człowiek jako istota opisująca  193

ZAKOŃCZENIE. Jak słowa łączą się ze światem… wychowania  199

BIBLIOGRAFIA   205