Pęknięcia granice przemiany
Zagadnienia tożsamości i transgresji budzą w ostatnich latach żywe zainteresowanie filozofów, psychologów, antropologów kultury, wreszcie literaturoznawców. W ten nurt poszukiwań, inspirowanych również zjawiskami najnowszej twórczości literackiej, wpisuje się niniejszy tom. Autorzy zebranych w nim tekstów postawili sobie za cel zbadanie problemu tożsamości w szczególnym powiązaniu z kwestią przekraczania granic, rozmaicie rozumianą transgresją. Tytułowe „pękniecie” wiąże się przede wszystkim z pytaniem o możliwość lub niemożliwość wyrażenia tego doświadczenia w literaturze.
W tomie zgromadzono teksty młodych badaczy z kilku ośrodków naukowych w Polsce. W swoich szkicach omawiają oni wybrane koncepcje tożsamości, odnosząc to pojęcie do dzieł literatury polskiej z ostatniego stulecia, ze szczególnym uwzględnieniem doby powojennej. Autorzy artykułów reprezentują różne dziedziny współczesnej humanistyki, jednak najmocniej odznacza się stanowisko literaturoznawców.
Z recenzji dr. hab. Sławomira Buryły, prof. UWM
Józef Wróbel, Wstęp: Pęknięcia – granice – przemiany 7
I. Teoria transgresji i literacka praktyka 9
Paweł Rams, Transgresja jako metafora. Przypiski do myśli Richarda Rorty’ego 11
Anna Żołnik, Je suis la plaie et la couteau!, czyli modernistyczny eksces, sacrum wykroczenia i łowcy transgresji 25
Anna Jarmuszkiewicz, Piętno Prousta. Budowanie tożsamości w polskiej prozie po 1989 roku (na wybranych przykładach) 37
II. Tożsamość i granice poezji 49
Edyta Sołtys-Lewandowska, Nawrócenie – doświadczenie, przemiana, transgresja. O poezji Wojciecha Wencla, Czesława Miłosza, Edy Ostrowskiej 51
Karolina Makieła, Recykling wierszy – transgresje we wczesnej twórczości Adama Ważyka 67
Grzegorz Pertek, Pismo mojemu mężczyźnie Rafała Wojaczka. Prolegomena do głosu, którego nie było 77
Maria Walczak, Chirurgiczna precyzja Stanisława Barańczaka wobec problemów tożsamościowych 95
Justyna Tabaszewska, Redefiniowanie tożsamości. Kilka uwag o konstruowaniu tożsamości w poezji Marcina Świetlickiego i Tomasza Różyckiego 105
Magdalena Marchaj, Trauma a transgresja tożsamości – Lacrimosa Radosława Kobierskiego 119
III. Transgresje tożsamości w obliczu totalitaryzmu 131
Joanna Woźnicka, Między historią a pamięcią. O „małych narodach”, które „jeszcze nie zginęły”... 133
Olga Danek, Problem tożsamości w pokoleniu Marca ‘68 147
Anna Latocha, Literackie (po)głosy emigracji niedokonanej – tożsamościowe definicje polskich Żydów, którzy nie wyjechali po Marcu ‘68 159
Izabella Śliwińska, Pęknięcie w krajobrazie. Ciało i twarz w Kazachstańskich nocach Herminii Naglerowej 173
IV. Reprezentacja transgresji w prozie 183
Edyta Żyrek, Ryszard Kapuściński o tożsamości w podróży 185
Łukasz Bartoszek, Próba wiwisekcji tożsamości. Multiwymiarowość bohatera w powieści Autoportret z kanalią Jacka Kaczmarskiego 199
Paweł Ryś, Podmiot „rozbity” w polskiej prozie współczesnej. Wojna polsko-ruska pod flagą biało-czerwoną Doroty Masłowskiej i Barbara Radziwiłłówna z Jaworzna-Szczakowej Michała Witkowskiego 211
Indeks osób 227
