Psychiatria sądowa
Oddajemy do rąk czytelników kompletną publikację dotyczącą opiniowania sądowo - psychiatrycznego. Tematy medyczne i prawne przenikają się wzajemnie, co odzwierciedla codzienną praktykę osób opiniujących.
Psychiatria sądowa to część medycyny łącząca psychiatrię i wymiar sprawiedliwości. Zajmuje się wszystkimi zagadnieniami funkcjonowania psychicznego człowieka i jego wpływem na czynności, które mogą mieć dla danej osoby konsekwencje lub skutki prawne. Jest związana nie tylko z wymiarem sprawiedliwości, lecz także z postrzeganiem społecznym, etycznym osób, które są zdolne lub niezdolne do czynności prawnych.
Autorzy książki, lekarz i sędzia, w ciekawy, spójny sposób dzielą się swoją wieloletnią wiedzą medyczną i prawniczą. Opisują rolę i cele psychiatrii sądowej, rodzaje zaburzeń psychicznych, zadania biegłego sądowego, zasady opiniowania oraz omawiają zagadnienia praktyczne takie jak:
psychiatria sądowa w sprawach karnych, wykroczeniowych, cywilnych i rodzinnych, nieletnich, czy uzgodnienia płci.
Książka jest skierowana do lekarzy psychiatrów, seksuologów, psychologów, a także sędziów, prokuratorów, adwokatów i radców prawnych oraz wszystkich innych zainteresowanych tą złożoną tematyką.
Przedmowa XIII
Rozdział 1. Część ogólna 1
1.1. Psychiatria sądowa jako nauka Piotr Gałecki 1
1.2. Rola psychiatrii sądowej w procesie stosowania prawa i cele stawiane psychiatrii sądowej Piotr Gałecki 2
1.3. Granica między normą a patologią w psychiatrii. Definicja zaburzenia psychicznego (choroby psychicznej) Piotr Gałecki 4
DSM-5 11
ICD-10 13
1.4. Rodzaje zaburzeń psychicznych. Ich etiologia, objawy oraz przebieg Piotr Gałecki 16
Psychopatologia 16
Psychopatologia ogólna 17
Psychopatologia szczegółowa 46
1.5. Biegły sądowy, biegły ad hoc, instytut naukowy Krzysztof Eichstaedt 115
Biegły w krajach anglosaskich i w krajach Europy kontynentalnej 115
Rękojmia należytego wykonywania obowiązków biegłego 118
Czas, na jaki ustanawia się biegłego sądowego 119
Tryb postępowania przed powołaniem biegłego 119
Zwolnienie biegłego z funkcji 119
Skreślenie biegłego z listy biegłych prowadzonych przez prezesa sądu okręgowego 120
Biegły ad hoc 123
Opinie instytucji naukowej lub specjalistycznej 123
Zeznania świadków a opinia biegłych 124
1.6. Wyłączenie biegłego od sporządzenia opinii Krzysztof Eichstaedt 125
1.7. Rodzaje opinii psychiatrycznych Piotr Gałecki 134
Opinia abstrakcyjna 135
Opinia alternatywna 136
Opinia kompleksowa 136
Opinia instytutowa 137
Opinia tendencyjna 137
Opinia niepełnowartościowa 138
Opinia prywatna 138
1.8. Odpowiedzialność karna oraz cywilna biegłego w związku ze sporządzoną opinią Krzysztof Eichstaedt 139
1.9. Kryteria sądowej oceny sporządzonej opinii Krzysztof Eichstaedt 150
1.10. Przesłuchanie oraz konfrontacja biegłych Krzysztof Eichstaedt 156
Piśmiennictwo 160
Rozdział 2. Psychiatria sądowa w sprawach karnych 165
2.1. Uwagi wstępne Piotr Gałecki 165
2.1. Definicja poczytalności i niepoczytalności Piotr Gałecki 165
2.3. Niepoczytalność jako okoliczność wyłączająca odpowiedzialność karną z powodu braku winy sprawcy czynu zabronionego Piotr Gałecki 167
2.4. Źródła braku poczytalności Piotr Gałecki 172
2.5. Następstwa niepoczytalności Piotr Gałecki 177
2.6. Ograniczona poczytalność w stopniu znacznym Piotr Gałecki 179
2.7. Przestępstwa popełnione w stanie nietrzeźwości lub odurzenia Piotr Gałecki 181
2.8. Cechy upojenia patologicznego Piotr Gałecki 183
Ostre zatrucie (.0) 190
Następstwa szkodliwego używania substancji (.1) 190
Zespół uzależnienia (.2) 190
Zespół abstynencyjny (.3) 191
Zespół abstynencyjny z majaczeniem (.4) 191
Zaburzenia psychotyczne (.5) 191
2.9. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej – pedofilia a czyn pedofilny Piotr Gałecki 193
Pedofilia a czyn pedofilny 199
Pedofilia w ujęciu prawnokarnym 202
2.10. Okoliczności uzasadniające wątpliwości co do stanu zdrowia psychicznego Piotr Gałecki, Krzysztof Eichstaedt 207
2.11. Przesłanki dopuszczenia dowodu z opinii biegłych psychiatrów Krzysztof Eichstaedt 208
2.12. Treść postanowienia o dopuszczeniu dowodu z opinii biegłych psychiatrów, seksuologa oraz psychologa Krzysztof Eichstaedt 211
2.13. Lekarze innych specjalności oraz psycholodzy uczestniczący w wydaniu opinii Krzysztof Eichstaedt 215
2.14. Przebieg badania ambulatoryjnego mającego na celu ustalenie stanu zdrowia psychicznego osoby poddanej badaniu Piotr Gałecki 215
Forma opinii sądowo-psychiatrycznej wydana w warunkach ambulatoryjnych 221
Treść opinii sądowo-psychiatrycznej wydanej w warunkach ambulatoryjnych 222
2.15. Przesłanki orzeczenia obserwacji sądowo-psychiatrycznej. Czas trwania obserwacji Krzysztof Eichstaedt 228
2.16. Przebieg obserwacji sądowo-psychiatrycznej Piotr Gałecki 233
2.17. Struktura opinii psychiatrycznej oraz sprawozdania z przeprowadzonej obserwacji sądowo-psychiatrycznej Piotr Gałecki 242
Forma opinii sądowo-psychiatrycznej wydanej na skutek obserwacji sądowo-psychiatrycznej 243
Treść opinii sądowo-psychiatrycznej wydanej na skutek obserwacji sądowo-psychiatrycznej 244
2.18. Środki zabezpieczające. Uwagi ogólne Krzysztof Eichstaedt 248
2.19. Podział środków zabezpieczających i ich krótka charakterystyka Krzysztof Eichstaedt 249
2.20. Prawne przesłanki orzeczenia izolacyjnego i nieizolacyjnych środków zabezpieczających Krzysztof Eichstaedt 250
2.21. Wykonanie środków zabezpieczających (uwagi ogólne, właściwość sądu) Krzysztof Eichstaedt 257
2.22. Wykonanie izolacyjnego środka zabezpieczającego Krzysztof Eichstaedt 258
2.23. Wykonanie nieizolacyjnych środków zabezpieczających Krzysztof Eichstaedt 264
2.24. Czas stosowania środka zabezpieczającego, orzekanie o jego dalszym stosowaniu, uchyleniu lub zmianie Krzysztof Eichstaedt 266
2.25. Zezwolenie na czasowy pobyt poza zakładem psychiatrycznym Krzysztof Eichstaedt 268
2.26. Umieszczenie w domu pomocy społecznej osoby, wobec której stosowano środek zabezpieczający w postaci umieszczenia w zakładzie psychiatrycznym Krzysztof Eichstaedt 269
2.27. Medyczna prognoza ponowienia przez sprawcę czynu zabronionego Piotr Gałecki 270
2.28. Wystąpienie zaburzeń psychicznych jako okoliczność uzasadniająca odroczenie lub przerwę w odbywaniu kary pozbawienia wolności Krzysztof Eichstaedt 275
2.29. Stan zdrowia psychicznego jako okoliczność budząca wątpliwości co do udziału w przesłuchaniu lub rozprawie sądowej Piotr Gałecki 278
2.30. Oczekiwania organów procesowych wobec sporządzonej opinii i najczęściej towarzyszące im uchybienia Krzysztof Eichstaedt 282
Piśmiennictwo 284
Rozdział 3. Psychiatria sądowa w sprawach wykroczeniowych 295
3.1. Uwagi wstępne Krzysztof Eichstaedt 295
3.2. Przesłanki dopuszczenia dowodu z opinii biegłego psychiatry w sprawach o wykroczenia Krzysztof Eichstaedt 297
3.3. Przebieg badania psychiatrycznego Piotr Gałecki 298
3.4. Struktura sporządzonej opinii Piotr Gałecki 300
Piśmiennictwo 301
Rozdział 4. Psychiatria sądowa w sprawach cywilnych i rodzinnych 303
4.1. Powołanie biegłego w postępowaniu cywilnym Krzysztof Eichstaedt 303
4.2. Rodzaje wad oświadczenia woli i prawne skutki ich wystąpienia Krzysztof Eichstaedt 305
4.3. Stan wyłączający świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli w ocenie psychiatry Piotr Gałecki 313
4.4. Przesłanki prawne ubezwłasnowolnienia całkowitego oraz częściowego. Celowość ubezwłasnowolnienia oraz jego skutki Krzysztof Eichstaedt 316
4.5. Medyczne przesłanki ubezwłasnowolnienia całkowitego, tj. choroba psychiczna, niedorozwój umysłowy albo innego rodzaju zaburzenia psychiczne w szczególności pijaństwo i narkomania. Tryb postępowania biegłego, struktura i elementy sporządzonej opinii Piotr Gałecki 320
4.6. Rodzaje testamentów. Krótka charakterystyka 329
4.7. Nieważność testamentu sporządzonego w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli Piotr Gałecki 333
4.8. Choroba psychiczna lub niepełnosprawność intelektualna jako przeszkoda prawna w zawarciu małżeństwa Piotr Gałecki 340
4.9. Unieważnienie małżeństwa z powodu choroby psychicznej lub niedorozwoju umysłowego Piotr Gałecki 344
Piśmiennictwo 349
Rozdział 5. Psychiatria sądowa w sprawach nieletnich 353
5.1. Uwagi ogólne Krzysztof Eichstaedt 353
5.2. Przesłanki przeprowadzenia badań psychiatrycznych nieletniego w warunkach ambulatoryjnych Krzysztof Eichstaedt 354
5.3. Przesłanki przeprowadzenia obserwacji psychiatrycznej nieletniego. Tryb orzekania przez sąd obserwacji i czas jej trwania Krzysztof Eichstaedt 356
5.4. Przebieg badania ambulatoryjnego oraz obserwacji sądowo-psychiatrycznej nieletniego sprawcy czynu karalnego Piotr Gałecki 358
Piśmiennictwo 362
Rozdział 6. Psychiatria sądowa w sprawach uzgodnienia płci 365
6.1. Dysforia płciowa, niezgodność płci – uwagi ogólne Piotr Gałecki 365
6.2. Tryb powoływania biegłych w sprawach dotyczących uzgodnienia płci Piotr Gałecki 370
6.3. Opinia sądowo-psychiatryczna w sprawach uzgodnienia płci Piotr Gałecki 378
Piśmiennictwo 380
Rozdział 7. Tajemnica lekarska i psychiatryczna 383
7.1. Uwagi wstępne Krzysztof Eichstaedt 383
7.2. Tajemnica lekarska a tajemnica psychiatryczna Krzysztof Eichstaedt 386
7.3. Zakres podmiotowy oraz zakres przedmiotowy tajemnicy psychiatrycznej Krzysztof Eichstaedt 390
7.4. Tajemnica lekarska (psychiatryczna) a obowiązek powiadomienia o popełnionym przestępstwie Krzysztof Eichstaedt 392
7.5. Zakazy dowodowe związane z tajemnicą lekarską i tajemnicą psychiatryczną Krzysztof Eichstaedt 398
7.6. Odpowiedzialność za ujawnienie tajemnicy Krzysztof Eichstaedt 401
7.7. Zwolnienie z zachowania tajemnicy lekarskiej Krzysztof Eichstaedt 406
Piśmiennictwo 410
Wykaz skrótów i aktów prawnych 413
Orzecznictwo 417
Skorowidz 423
