Światy za słowami

• Druk: Lublin, 2014
• Autor: Ryszard Tokarski
• Wydawca: UMCS

Książka łączy z jednej strony imponującą wiedzę językoznawczą obejmującą najistotniejsze osiągnięcia naukowe ostatnich lat z własnymi dokonaniami Autora, swobodę i niedogmatyczność z rygorem metodologicznym, a subtelność i wyrafinowanie analiz ze świadomością warsztatowych ograniczeń. Dojrzałość metodologiczna immanentnie obecna na kartach książki każe spojrzeć na monografię “Światy za słowami. Wykłady z semantyki leksykalnej" jako na kompendium wiedzy semantycznej dotyczącej leksemów, przewodnik po najistotniejszych teoriach i wzorcowych przykładach analiz i interpretacji przez te teorie determinowanych, a ponadto jako na dzieło oczekiwane przez polskich językoznawców, dla których prof. Ryszard Tokarski jest niekwestionowanym autorytetem w dziedzinie badań leksykalno-semantycznych.

• Kategorie:
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Językoznawstwo
  1. Ebooki i Audiobooki »
  2. Ebooki »
  3. Ebooki popularnonaukowe i specjalistyczne »
  4. Literaturoznawstwo
• Język wydania: polski
• ISBN: 978-83-7784-461-8
• ISBN druku: 978-83-7784-461-8
• Liczba stron: 373

Wstęp   11

ROZDZIAŁ   1
SEMANTYKA LEKSYKALNA JAKO DZIAŁ LINGWISTYKI. ZAŁOŻENIA WSTĘPNE   15
	1.1. Ku cząstkowym definicjom języka   20
	1.2. Samodzielność dyscyplin czy ich zhierarchizowanie?   24
	1.3. Perspektywy semantyki leksykalnej   26
		1.3.1. Semantyka leksykalna: mikroświat ukryty za słowem   28
		1.3.2. Semantyka leksykalna w interpretacji tekstu   31
		1.3.3. Semantyka leksykalna i opis człowieka   33
	1.4. Językowy obraz świata   35

ROZDZIAŁ 2
JĘZYKOWE INTERPRETACJE ŚWIATA   39
	2.1. Referencjalne teorie znaczenia   43
	2.2. Semiotyczny trójkąt Ogdena-Richardsa   43
		2.2.1. Relacja znak – referent   45
		2.2.2. Relacja pojęcie – referent, czyli o mechanizmach referencji   46
		2.2.3. Pojęcie jako kategoria lingwistyczna   47
	2.3. Język odzwierciedla, kreuje czy też interpretuje świat zewnętrzny?   52
		2.3.1. Język odzwierciedla świat   52
		2.3.2. Język kreuje świat   56
		2.3.3. Język interpretuje świat   62

ROZDZIAŁ 3
O WZGLĘDNOŚCI JĘZYKOWYCH ŚWIATÓW   67
	3.1. Relatywizm międzyjęzykowy   69
	3.2. Relatywizm wewnątrzjęzykowy   79
		3.2.1. Relatywizm w systemie i relatywizm w tekście   79
			3.2.1.1. Relatywizm w systemie języka   80
			3.2.1.2. Relatywizm kreowany w tekstach   97

ROZDZIAŁ 4
KATEGORYZACJE W JĘZYKU I TEKŚCIE   105
	4.1. Istota kategoryzacji językowej   109
		4.1.1. Kategoryzacja językowa i znaczenie słowa   110
		4.1.2. Od znaczenia słowa ku modelom kategoryzacyjnym   112
		4.1.3. Podstawowy mechanizm kategoryzacyjny: genus proximum i differentia specifica   115
	4.2. Kategoryzacja odbiciem ludzkiego myślenia o świecie   117
		4.2.1. Kategoryzacja klasyczna   117
		4.2.2. Kategoryzacja przez prototyp   120
		4.2.3. Kategoryzacyjne kompromisy   126
		4.2.4. Modulanty – językowe sygnały stopnia przynależności do kategorii   127
	4.3. Kategoryzacje niestandardowe: metafora   129

ROZDZIAŁ 5
OD KATEGORYZACJI DO WARTOŚCIOWANIA. NAUKA O WARTOŚCIACH A ZNACZENIE SŁOWA   135
	5.1. Czym jest aksjologia lingwistyczna?   138
	5.2. Wartość oraz dobry – zły w języku   141
	5.3. Podstawowa leksyka wartościująca   143
	5.4. Typologia i hierarchia wartości   144
		5.4.1. Wielki Łańcuch Bytu (The Great Chain of Being)   145
		5.4.2. Typologia wartości według Jadwigi Puzyniny   147
		5.4.3. Semantyka języka naturalnego a aksjologia lingwistyczna   149
	5.5. Od znaczenia do wartościowania. Rola konotacji semantycznych   155
		5.5.1. Nazwy wartości i nośniki wartości   156
		5.5.2. Znaczenie leksykalne i konotacje semantyczne a komponenty wartościujące   157
	5.6. Tematyczne kręgi słownictwa aksjologicznego: od „słów ważnych” do metafor potocznych   167
	5.7. Hierarchie wartości – O czym się śni…?   170

ROZDZIAŁ 6
DANE JĘZYKOWE CZY WIEDZA ENCYKLOPEDYCZNA? O KILKU METODACH BADAŃ SEMANTYCZNEJ STRUKTURY SŁOWA   183
	6.1. Kompozycjonalne koncepcje znaczenia   186
		6.1.1. Semantyka strukturalna Katza i Fodora   189
		6.1.2. Semowa analiza szkoły francuskiej   192
		6.1.3. Teoria języka myśli   202
	6.2. Semantyka rozumienia i ram interpretacyjnych Charlesa Fillmore’a   206
		6.2.1. Encyklopedyzm semantyki   210
		6.2.2. Schematyzacja wiedzy i prototypy   212
		6.2.3. Perspektywizacja jako kryterium wyboru jednostki ze scenariusza   213

ROZDZIAŁ 7
KONOTACJA SEMANTYCZNA – W STRONĘ DEFINICJI OTWARTEJ   217
	7.1. Konotacja: strukturalistyczny punkt wyjścia   224
	7.2. Konotacja: ku otwartemu, kognitywnemu rozumieniu znaczenia   228
	7.3. Ku otwartej, prototypowej strukturze znaczenia   232
	7.4. Reguła wewnętrznej motywacji cech konotacyjnych   235
	7.5. Introspekcja w opisach znaczeniowych   239
	7.6. Konotacje i profilowanie   243

ROZDZIAŁ 8
POLA JĘZYKOWE W BADANIU SYSTEMU   247
	8.1. Początki teorii pól językowych   250
	8.2. Pola wyrazowe – perspektywa strukturalistyczna   253
		8.2.1. Związki syntagmatyczne   253
		8.2.2. Związki paradygmatyczne   254
		8.2.3. Klasyfikacja pól wyrazowych   257
	8.3. Granice pól semantycznych   258
		8.3.1. Perspektywa onomazjologiczna i semantyczna w polu   260
		8.3.2. Granice pola i polisemia słowa   261
		8.3.3. Granice pola i semantyczne konotacje słowa   262
		8.3.4. Centrum i peryferie pola   264
	8.4. Semantyczne relacje w polu   267
	8.5. Pole językowe – perspektywa neohumboldtyzmu   272
	8.6. Pola językowe: badanie języka czy ludzkiego pojmowania świata?   275

ROZDZIAŁ 9
POLA JĘZYKOWE W BADANIU TEKSTU. OD PÓL ZNACZENIOWYCH DO PÓL TEMATYCZNYCH   277
	9.1. Tekstowa względność pól   279
	9.2. Pola asocjacyjne i teoria słów-kluczy   281
	9.3. Pola w tekście artystycznym – egzemplifikacje   285
		9.3.1. Współistnienie w tekście dwóch wzajemnie się określających pól   285
		9.3.2. Wspólny model pojęciowy – alternatywne realizacje polowe   288
		9.3.3. O znaczeniowym „zarażaniu się” słów w polu   294
		9.3.4. Metafory pojęciowe w kształtowaniu pól tematycznych   298

ROZDZIAŁ 10
WSZYSTKIE DROGI PROWADZĄ DO RZYMU: ZNACZENIE – DEFINICJA. OTWARTA – JĘZYKOWY OBRAZ ŚWIATA   303
	10.1. Definicja semantyczna – sposoby rozumienia światów za słowami   306
		10.1.1. Definicja kognitywna… ale jaka?   306
		10.1.2. Definicja otwarta   310
	10.2. Świat bez języka? Język bez świata?   313
		10.2.1. Kilka słów o genezie teorii i polskiej historii JOS-u   313
		10.2.2. Językowy obraz świata czy językowe obrazy świata?   315
		10.2.3. Tekstowe obrazy świata   321
Миры з а словами. Лекции по лексической семантике (Резюме)   325
Worlds behind Words. Lectures in Lexical Semantics (Summary)   329
Indeks rzeczowy   333
Literatura   337